آگهیگزارش تحلیلی
کارنامۀ دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری در شیلی روشن است: میشل باچله از جبهۀ چپ این کشور آمده و سابقۀ یک دوره ریاست جمهوری را دارد. رقیب وی، اولین ماتئی از جبهۀ راست می آید. وی بر خلاف میشل باچله که قصد دارد با حمایت چپ های شیلی قانون اساسی این کشور را که میراث پینوشه است، برای همیشه تغییر دهد، به هواداران راست خود وعده داده است که همچنان به برنامه ها و سیاست های پینوشه وفادار بماند. تنها وجه مشترک این دو نامزد، زن بودن آنهاست.
در دور دوم این انتخابات، رقابت سخت تر خواهد بود. میشل باچله که امیدوار بود در دور نخست، با فاصلۀ قابل توجهی از رقیب راست خود، ریاست جمهوری را کسب کند، نزدیک به ۴۷ درصد از آرا را از آن خود کرد و باید در دور دوم رای دهندگان بیشتری را مجاب کند. اولین ماتئی که در دور نخست ۲۵ درصد از آرا را کسب کرده است، تا پیروزی نهایی فاصله زیادی دارد اما با این حال می تواند نگرانی در دور دوم را در جبهۀ چپ شیلی گسترش دهد.
میشل باچله برای اجرای وعده هایی که به حامیان خود داده است به اکثریت پارلمان نیاز دارد. تغییرات در قانون اساسی شیلی که در سال ۱۹۸۰ و تحت دیکتاتوری پینوشه نوشته شده است، یکی از برنامه هایی است که وی برای ریاست جمهوری اعلام کرده و بدون داشتن حمایت اکثریت نمایندگان مجلس، این طرح و همچنین افزایش مالیات از موسسات تجاری بزرگ به منظور تامین بودجۀ آموزش عمومی امکانپذیر نخواهد بود.
میشل باچله بر روی این دو برنامه به عنوان دو محور اصلی برنامه های ریاست جمهوری خود بسیار تاکید کرده است. وی این اصلاحات را برای مدرن کردن کشور واجب می داند و می گوید: “با اجرای این طرح، ما می توانیم یک قانون اساسی جدید داشته باشیم. قانون اساسی جدیدی که امکان مدرنیزه کردن کشور را به ما می دهد و منجر به تامین حقوق شهروندی و داشتن یک رفاه نسبی می شود.”
علاوه بر تغییرات قانون اساسی، اصلاحات در نظام آموزش عمومی و عالی و همچنین رایگان کردن آموزش عالی تا سطح دانشگاه یکی دیگر از برنامه هایی است که میشل باچله برای دورۀ چهارسالۀ ریاست جمهوری اعلام کرده است. وی این تغییرات را به منظور رسیدن به تحولات مثبت در نظام آموزشی شیلی می داند و همچنین قول داده است که این تغییرات، موجب دسترسی همگان به آموزش عمومی و رایگان خواهد شد. خانم باچله، می گوید آموزش و پرورش یک کالا نیست که خریداری شود بلکه همگان باید از آموزش عمومی رایگان برخوردار شوند.
این وعده از سوی دانشجویانی که با تظاهرات خیابانی که از سال ۲۰۱۱ آغاز کرده اند و خواهان اصلاحات هستند، مورد استقبال قرار گرفته است. با این حال، اعتراضات خود را رها نکرده اند و همچنان به وضعیت آموزش عالی و عمومی در شیلی معترضند.
راست های شیلی که خود را وارث پینوشه می دانند بر خلاف طرح های ائتلاف چپ، خصوصی سازی در خدمات اجتماعی و آموزشی و درمانی را ترویج می دهند. طی چهار سال گذشته که یک رییس جمهور از این جبهه بر سر قدرت بود، این سیاست اعمال شد و «اولین ماتئی»، نامزد راست های شیلی نیز با تاکید بر این سیاست معتقد است که از ثروت شیلی نباید در این بخش ها استفاده کرد.
با این حال، وعده های میشل باچله و شعارهای اولین ماتئی نتوانست شمار زیادی از شهروندان شیلی را به حوزه های رای گیری بکشاند. تنها ۴۹ درصد از واجدان شرایط، رای داده اند و در دور دوم، تنها اعتماد به عملی شدن وعده های داده شدۀ هر یک از این دو کاندیداست که می تواند هواداران بیشتری را به پای صندوق های رای گیری بکشاند.
گفتگو با مارتا لاگوس، تحلیلگر سیاسی و کارشناس امور شیلی
برای بررسی نتایج نخستین دور انتخابات ریاست جمهوری شیلی، بئاتریس بیراس، مدیر بخش اسپانیایی یورونیوز با مارتا لاگوس، تحلیلگر سیاسی در شهر سانتیاگو گفتگویی انجام داده است:
یورونیوز: مردم شیلی قرار است روز پانزدهم دسامبر مجددا به پای صندوق های رای بروند. در رای گیری روز یکشنبه، میشل باچله تنها سه درصد با پیروزی قطعی فاصله داشت. آیا می توانیم از این سه درصد، به معنای یک پیروزی تلخ برای میشل باچله و یک شکست نه چندان سخت برای رقیب وی اولین ماتئی تعبیر کنیم؟
مارتا لاگوس: من بیشتر معتقدم که این نتایج، یک شکست تلخ و گزنده برای راست شیلی است چرا که تنها بعد از یک دوره حاکمیت دولت، قدرت را دوباره به گروهی بازمی گرداند که از ائتلاف خارج شده بود. فکر می کنم آنکه امروز شکست خورده است، قدرت راست است. راست افراطی شیلی تنها یک گزینه داشت و آنهم معرفی کاندیدایی وابسته به راستی بود که از اعضای قدیمی دولت پینوشه تشکیل شده است. در واقع این شکست به معنای شکست تفکر پینوشه هم هست و در کنار این، کاندیداهای میانه رو نیز آرای قابل توجهی داشتند.
یورونیوز: هیچکدام از این دو نامزد نمی توانند به روی حمایت دیگر کاندیداها که در دور نخست شرکت داشتند، حساب کنند چرا که آنها از هم اکنون اعلام کرده اند از این دو نامزد حمایت نمی کنند. آیا می توانیم بگوییم که در دومین مرحلۀ کارزار انتخاباتی گرایش های متفاوتی خواهیم داشت؟
مارتا لاگوس: بزرگترین مشکل مرحلۀ دوم کارزار انتخاباتی، مشارکت خواهد بود. روز گذشته، تنها ۴۹ درصد از مردم واجد شرایط رای دادن در شیلی به پای صندوق های رای آمدند. این پایین ترین میزان مشارکت مردمی در این کشور از سال ۱۹۹۰ تاکنون است. ضمن آنکه، کمترین میزان مشارکت در این کشور از زمان استقرار دموکراسی است. در حال حاضر، در زمینۀ مشارکت سیاسی، به پایین ترین حد رسیده ایم. آنچه که در خطر قرار دارد، ساختن یک دموکراسی است که امکان حضور تمامی شهروندان را تامین کند. ماۀ مربوط به رای گیری که میراث پینوشه است، امکان اجرای این سیستم را نمی دهد و به همین دلیل، میزان مشارکت و نحوۀ این مشارکت در این انتخابات، مسالۀ مورد بحث است.
یورونیوز: میشل باچله، قول اصلاحات از جمله تغییرات در قانون اساسی و افزایش مالیات برای موسسات تجاری بزرگ را به مردم شیلی داده است. آموزش عمومی رایگان تا سطح دانشگاه نیز از جمله دیگر وعده های وی است. به نظر شما، ائتلاف وی می تواند به اندازۀ کافی، قدرت را در پارلمان برای اجرای تمامی این اصلاحات داشته باشد؟
مارتا لاگوس: در حال حاضر، اکثریت جدید ائتلاف میشل باچله در مجلس، تعداد ۲۰ نماینده به اضافۀ ۵ سناتور در سنای این کشور بیشتر دارد و این به معنای داشتن بیش از نیمی از میزان نمایندگان برای تصویب یک طرح است. البته به دو یا سه سناتور بیشتر برای اجرای اصلاحات در قانون اساسی نیاز هست. در مجلس نمایندگان، میشل باچله به اندازۀ کافی برای تصویب تغییرات در قانون اساسی نماینده دارد اما در مجلس علیا، یعنی سنا این تعداد کفایت نمی کند. با این همه، میزان رایی که روز گذشته، مردم شیلی به میشل باچله دادند، به معنای گفتن آری به این اصلاحات بود. فکر می کنم که این پیام روشن بود و با نتایج انتخابات پارلمانی که همزمان با مرحلۀ نخست انتخابات ریاست جمهوری یکشنبه برگزار شد، یک اکثریت پارلمانی قدرتمند در اختیار رییس جمهوری آینده برای تغییرات قرار داده شود.
یورونیوز: تعدادی از رهبران جنبش های دانشجویی نیز روز گذشته، به عنوان نماینده وارد پارلمان شده اند. نقش آنها چیست؟
آگهیمارتا لاگوس: چهار نفر از رهبران جنبش دانشجویی که در سال ۲۰۱۱ متولد شد، وارد پارلمان شده اند. برخی از آنها با یک اکثریت قابل توجه انتخاب شدند. این جنبش، نزدیک به ۸۷ درصد مشروعیت از سوی مردم را دریافت کرده است و برای تغییرات در مورد آموزش، قدرت کافی را به رییس جمهور در مجلس می دهد. مشکل اصلی در این میان، رشد منفی اقتصادی و سقوط قیمت محصولاتی نظیر مس است که یکی از منابع مهم درآمد شیلی است. برای تامین هزینۀ اصلاحات، شیلی مجبور خواهد بود به سوی بدهی خارجی روی بیاورد و تا به اینجا، ما بدهی نداریم و امیدوارم که بتوانیم اعتبار کافی را برای این اصلاحات به دست بیاوریم.