کاهش قیمت نفت، تصمیم سیاسی یا اقتصادی؟

کاهش قیمت نفت، تصمیم سیاسی یا اقتصادی؟
نگارش از امید لهبی
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

سقوط قیمت نفت به یکی از بحث برانگیزترین مسایل روزهای اخیر تبدیل شده است. در طول تنها چند هفته قیمت هر بشکه نفت با کاهش بی سابقه ای همراه بود. حتی

آگهی

سقوط قیمت نفت به یکی از بحث برانگیزترین مسایل روزهای اخیر تبدیل شده است. در طول تنها چند هفته قیمت هر بشکه نفت با کاهش بی سابقه ای همراه بود. حتی نشست وزیران نفت اوپک، نیز نتوانست از روند نزولی جلوگیری کند.

تلاش بی وقفه اغلب کشورهای عضو اوپک، بویژه ایران، روسیه و ونزوئلا برای افزایش و یا حتی حفظ قیمت نفت هم بی نتیجه بود.

در واقع مخالفت سرسختانه عربستان سعودی، به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت، با کاهش تولید و افزایش قیمت دلیل اصلی شکست این کشورهاست.

نتیجه این کاهش برای کشورهایی که اقتصاد آنها کاملا وابسته به نفت است یعنی کاهش درآمد و به تبع آن توقف یا کندی پروژه های عمرانی و رفاهی. برای مثال لایحه بودجه ایران قرار بود با مبنای نفت هر بشکه هفتاد و دو دلار تنظیم شود، اما روز پنجشنبه علی طیب نیا، وزیر اقتصاد از اصلاح بودجه با نفت چهل دلار خبر داد. در نتیجه دولت ناچار شد که بودجه پروژه های عمرانی را کاهش دهد و برنامه اقتصاد «مقاومتی» ارائه کند.

تلاشهای ایران و ونزوئلا در روزهای اخیر هم هیچ نتیجه ای برای تغییر نظر عربستان نداشت. هفته گذشته، نیکولاس مادورو، رییس جمهوری ونزوئلا به ایران سفر کرد تا پس از رایزنی با تهران به عربستان برود و ریاض را به کاهش تولید نفت راضی کند، اما این بار هم تلاش ایران و ونزوئلا کارگر نیفتاد.

تهران و مسکو، هر دو عربستان را به پایین نگه داشتن قیمت نفت به دلایل سیاسی متهم کرده اند و از این اقدام به عنوان یک دسیسه یاد می کنند. در مقابل، عربستان می گوید که کاهش قیمت نفت، تنها دلایل اقتصادی دارد.

به ادعای ریاض، آمریکا پس از افزایش بی سابقه قیمت نفت، راههای دیگری برای جایگزینی طلای سیاه، از جمله استخراج نفت شیل، پیدا کرده است. استخراج نفت شیل از لایه های سخت رسی در اعماق زمین بسیار پر هزینه است. با این حال با افزایش ناگهانی قیمت نفت، سرمایه گذاری در این صنعت، برغم نگرانی های زیست محیطی، توجیه اقتصادی پیدا کرد.

تاکنون میلیاردها دلار در این صنعت سرمایه گذاری شده، این اقدام به مثابه تهدیدی علیه منافع تولیدکنندگان سنتی نفت است و می تواند آینده اقتصادی این کشورها را به خطر بیندازد.

به ادعای عربستان افزایش تولید نفت موجب کاهش قیمت می شود، نتیجه آنکه تولید نفت شیل دیگر توجیه اقتصادی نخواهد داشت و شاید به این طریق خطر نفت شیل رفع شود.

در مقابل ایران و روسیه معتقدند که هزینه اصلی تولید نفت شیل در زیرساختهای آن است و تاکنون سرمایه گذاری لازم در زیر ساختها انجام شده، بنابراین استخراج نفت شیل ممکن است در کوتاه مدت متوقف شود، اما در بلند مدت این اتفاق نخواهد افتاد.

به همین دلیل است که تهران و مسکو، ریاض به پایین نگه داشتن عمدی قیمت نفت برای فشار سیاسی بر ایران و روسیه متهم می کنند.

در تهران، هم علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، هم حسن روحانی، رییس جمهوری و نیز سایر مقامات بلند پایه از اقدام عربستان به عنوان “دسیسه” یاد می کنند، در مسکو هم، واکنش به همین منوال است.

در آمد ارزی عمده ایران و روسیه از محل عواید نفت است. این دو کشور معتقدند که هدف اصلی کاهش در واقع آنها هستند و عربستان به راهنمایی آمریکا قصد دارد از طریق کاهش درآمد نفتی آنها، دو کشور را تحت فشار قرار دهد تا نقش آنها در صحنه بین الملل کاهش یابد.

بویژه حمایت مشترک ایران و روسیه از حکومت بشار اسد، پرونده هسته ای ایران و نیز بحران روابط مسکو و غرب بر سر اوکراین بر این بدبینی می افزاید.

با این حال کاهش قیمت نفت موجب کاهش درآمدهای گروههای تندرو نیز شده است. درآمد عمده بوکو حرام در نیجریه و داعش در عراق از قاچاق نفت به دست می آید. به این ترتیب که نفت را با قیمت بسیار نازل به واسطه ها می فروشند، واسطه ها نیز به صورت قاچاق نفت را به دست مصرف کننده می رسانند.

حال با کاهش قیمت نفت، خرید نفت قاچاق ارزش اقتصادی نخواهد داشت و فروش آن نیز درآمد چندانی عاید این گروهها نمی کند. به همین دلیل توان آنها برای خرید اسلحه و ادامه اعمال غیر انسانیشان کاهش می یابد.

تاثیر اقتصادی کاهش نفت در کشورهای غربی

در نگاه اول کاهش قیمت سوخت خودرو، دیزل، گازوییل و بنزین، شهروندان کشورهای مصرف کننده را خوشحال کرده است. به عنوان مثال در فرانسه در هفته های اخیر قیمت یک لیتر بنزین از یک یورو و چهل و پنج سنت به یک یورو و بیست و پنج سنت کاهش پیدا کرده است.

آگهی

سفر هوایی نیز به دلیل کاهش قیمت سوخت هواپیما ارزانتر شده است.

قیمت برخی دیگر از محصولات ساخته شده از مشتقات نفت نیز به همین ترتیب، بنابراین این کاهش شاید کمی از فشار اقتصادی بر مردم بکاهد، اما موضوع همینجا ختم نخواهد شد.

گروه نفتی آمریکایی – فرانسوی اشلوم برگر، بزرگترین شرکت خدمات نفتی جهان، روز جمعه اعلام کرد که به دلیل کاهش قیمت نفت، نه هزار پست شغلی را حدف می کند، این رقم معال هفت و نیم درصد کارکنان این غول نفتی است.

شرکت نفتی توتال فرانسه نیز اگرچه هنوز میزان تاثیر کاهش قیمت نفت را اعلام نکرده، اما به گفته کارشناسان، سود سالانه این غول نفتی دو میلیارد دلار کاهش خواهد یافت.

شرکت بی پی نیز از عواقب کاهش قیمت نفت در امان نمانده، این شرکت اخیرا اعلام کرده است که سیصد نفر از کارکنان خود در دریای شمال را تعدیل خواهد کرد.

آگهی

گروه شل نیز به همین ترتیب، این شرکت اعلام کرد که ده درصد از کارکنان شاغل در آلبرتای کانادا تعدیل می شوند.

در مجموع، شرکت های نفتی دو تریلیون دلار سرمایه گذاری در پروژه ها را متوقف کرده اند. بنابراین به نظر می رسد شرایط برای شرکت های نفتی چندان دلچسب نباشد.

بدیهی است که تاثیر کاهش ناگهانی قیمت نفت بر تولید کنندگان در بلند مدت مشخص خواهد شد. با توجه به تمام این اتفاقات، به نظر می رسد قضاوت بر سر اینکه تصمیم عربستان صرفا اقتصادی، صرفا سیاسی یا مجموعه ای از ملاحظات اقتصادی- سیاسی است، هنوز زود باشد.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

هاوینگ بیت‌کوین چیست و چرا مهم است؟

قیمت بیت‌کوین به بالاترین میزان خود در ۲۷ ماه گذشته رسید

تهدید تازه حوثی‌ها و انحراف مسیر نفت‌کش‌ها در دریای سرخ؛ قیمت نفت افزایش یافت