محمدعلی سپانلو و گستره آفرینش ادبی او

محمدعلی سپانلو و گستره آفرینش ادبی او
نگارش از Hossein Alavi
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button
آگهی

محمد علی سپانلو، شاعر، نویسنده، مترجم و منتقد ادبی نامدار، دو شنبه ۲۱ اردیبهشت ماه در سن ۷۵ سالگی در تهران چشم از جهان فروبست. او عضو کانون نویسندگان ایران و در دوره های مختلف آن فعال بود.

سپانلو از جمله چهره های های ادبی برجسته معاصر است که اگرچه بیشتر به عنوان شاعر شناخته می شود و از آغاز دهه ۱۳۴۰ خورشیدی با مجموعه های شعر «آه…بیابان» و «رگبارها» و دو منظومه «خاک» و «پیاده روها» گام به عرصه ادب فارسی نهاد، اما در زمینه های مختلف دیگر از داستان و پژوهش ونقد ادبی تا ترجمه نیز به همان وسعت کار کرد و آثار متنوعی آفرید.

علاوه بر چند دفتر شعر یادشده، سپانلودر دهه ۵۰ خورشیدی نیز مجموعه های شعر «سندباد غائب»، «هجوم» (منظومه و شش شعر دیگر)، «نبض وطنم را می گیرم» و منظومه «خانم زمان» را منتشر کرد. او همچنین در دهه ۷۰ به نشر دو مجموعه شعر «تبعید در وطن» و «حکومت شب» دست زد. «فیروزه در غبار»، «هیکل تاریک» (مثنوی داستانی)، «پاییز در بزرگراه» و «قایق سواری در تهران» از دیگر آثار منظوم اوست.

اما یکی دیگر از زمینه های گسترده فعالیت ادبی سپانلو، نقد و تحقیق در عرصه های شعر، قصه، رمان و نمایشنامه است. او در پژوهش ونقد ادبیات معاصر ایران بیش از آنکه به دسته بندی و مرزبندی های دقیق زمانی معتقد باشد، تاثیر گذاری سیال جریان های ادبی دوره های مختلف بر یکدیگر را مد نظر قرار می داد. کتاب های: «بازآفرینی واقعیت» (تحشیه و تفسیر ۱۵ قصه از نویسندگان معاصر)، «در اطراف ادبیات و زندگی» (مجموعه ۲۲ مقاله و نقد درباره ادبیات)، «چهار شاعر آزادی» (پژوهشی در احوال و آثار عارف، عشقی، بهار و فرخی یزدی)، «در جستجوی واقعیت» (تفسیر و نقد ۱۰ داستان از پیشآهنگان قصه نویسی واقعگرا در ایران) و «تعلق وتماشا» (مجموعه مقالات ونقدهای ادبی) از مهمترین آثار محمد علی سپانلو در زمینه پژوهش ونقد ادبی است.

سپانلو در پیشگفتار کتاب «نویسندگان پیشرو ایران» در مورد سبک نگرش خود به پژوهش و نقد ادبی می گوید: «ادوار ادبی نیز مانند دوران های تاریخی، مرزبندی کاملا دقیقی ندارند. تاریخ نویسان، ناگزیر، برخی وقایع مهم را به عنوان سرآغاز یک دوران قبول می کنند؛ مثل جنگ های صلیبی، سقوط قسطنطنیه و انقلاب کبیر فرانسه که مبداء اعصار تاریخی است. اما واضح است که برای هر یک از این حوادث، علل و موجبات قبلی وجود داشته و علی الاصول نمی توان رویدادی را از مقدماتش جدا کرد. در مورد ادبیات جدید ایران رسم است که مشروطیت را مبداء بدانند. اما طبیعی است که این ادبیات خود مرهون ادبیات اصلاح طلب و هشدار دهنده سال های قبلی باشد. بدین ترتیب ریشه های نظم و نثر فارسی دوره مشروطیت در تمام عرصه ها از گذشته آب می خورد….از یک دید عام، ادبیات هفتاد و چند سال اخیر ایران، کلا ادبیات مشروطه به شمار می رود، اما از یک نظرگاه تخصصی، ادبیات ویژه مشروطیت چند و چون ویژه ای دارد.»

محمد علی سپانلو همچنین یک مجموعه قصه به نام «مردان» در دهه ۴۰ و دو دفتر در عرصه ادبیات کودکان در دهه های ۴۰ و ۵۰ به نام های «امیر حمزه صاحبقران ومهتر نسیم عیار» و «سفرهای سندباد بحری» (انتشارات کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان) از خود برجای گذاشته است. او در اوائل دهه ۵۰ در گروه پژوهش کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به تدریس نقد ادبی و برگردان برخی داستان های کلاسیک فارسی برای کودکان پرداخت.

اما یکی از دیگر زمینه های مهم فعالیت ادبی سپانلو، کار ترجمه است که در این کار دقیق بود و برخی ترجمه های اولیه خود را نیز بازنگری و تجدید نشر می کرد. اومترجم دو نمایشنامه «در محاصره» و «عادل ها» از آلبرکامو و داستان «کودکی یک رئیس» اثر ژان پل سارتر است. «درمحاصره» را یکبار نیز با نام «شهربندان» ترجمه مجدد کرد. همچنین ترجمه های «دهلیز و پلکان» برگزیره اشعار یانوس ریتسوس، «آنها به اسب ها شلیک می کنند» (داستانی از هوراس مک کوی) و «پچپچه ای در ظلمت» اثر اچ.بی. لاوکرانت، از کارهای سپانلو است. سپانلو در سال ۱۹۶۷، نمونه اشعار ۱۰ تن از شاعران معاصر ایران و مختصری از زندگی آنها را با کمک “آلن لانس” به فرانسه ترجمه و در پاریس منتشر کرد. او در سال ۲۰۰۳ به خاطر ترجمه هایش جایزه شوالیه نخل آکادمیک “لژیون دونور” را از وزارت فرهنگ فرانسه و جایزه “ماکس ژاکوب” (ویژه شعر) را دریافت کرد.

محمد علی سپانلو تحصیل کرده رشته حقوق در دانشگاه تهران بود و حاصل ازدواج او با پرتو نوری علا (شاعر ونویسنده) در دهه ۴۰، یک پسر به نام سندباد و یک دختر به نام شهرزاد (خواننده وترانه سرا) است.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

«عابران خبر از مرگ من دارند»؛ احمدرضا احمدی «شاعر تمام وقت» که بود؟

درگذشتگان سرشناس جهان در سال ۲۰۲۳؛ از سیلویو برلوسکونی تا متیو پری

جایزه نوبل ادبیات سال ۲۰۲۳ به «یون فوسه» نویسنده نروژی رسید