آگهیمعاون توسعه و مدیریت منابع وزیر بهداشت از موافقت سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور برای جذب هزار پرستار درسال ۹۵ خبرداد. خبرگزاری مهر روز ۱۸ بهمن ماه امسال در گفتگو با سید علی صدرالسادات معاون وزیر بهداشت اعلام کرد که سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به خاطر محدودیت مالی تنها بخشی از درخواست این وزارتخانه را پذیرفته است.
بیکاری پرستاران از یک سو و نیاز نظام سلامت کشور به آنان از سوی دیگر، به موضوعی پرتناقض تبدیل شده است. به عبارت دیگر درحالی که مسئولان از بیکاری پرستاران خبر می دهند، دست اندرکاران از نیاز سیستم بهداشتی به پرستاران سخن می گویند.
پرستاران بیکار و نیاز به پرستار
سازمان نظام پرستاری کشور در سال ۹۴ فراخوانی برای پرستاران جویای کار داده بود که بیش از ۱۱ هزار پرستار جویای کار در آن ثبت نام کردند. علی محمد آدابی رییس سازمان نظام پرستاری به خبرگزاری ایلنا گفت: «بیکاری پرستاران واقعیتی است و جای تعجب است که عده ای در روز روشن آنرا انکار و ادعای کمبود پرستار می کنند.»
از سوی دیگر به نقل از خبرگزاری خانه ملت در ۱۷ بهمن امسال مسئول بین الملل سازمان نظام پرستاری کشور به کمبود بین ۱۳۰ تا ۲۰۰ هزار پرستار در بخش درمان کشور اشاره کرد. به نظر می رسد علل متعددی وجود دارد که پرستاران جذب سیستم سلامت کشور نمی شوند.
مشکلات پرستاران
پرستاران مشکلات گوناگونی دارند از جمله کمبود دستمزدها که به آن خواهیم پرداخت ولی مشکل دیگر فشار کار بسیار زیاد بر روی پرستاران است. برای مثال نازنین صائبی ۴۷ ساله اکنون در ایران بعنوان پرستار صبح کار در استخدام یک مرکز درمانی خصوصی است. او به یورونیوز می گوید: «استاندارد پرستاری به ازای هر ۴ تا ۶ بیمار یک پرستار است. در حالیکه در ایران در حال حاضر به جز در بخشهای ویژه مثل ICU یا CCU در بقیه بخشهای عموی یا جراحی گاهی تا ۱۲ بیمار برای یک پرستار وجود دارد و این نشانه کمبود نیروی متخصص پرستاری است.»
از مشکلات دیگر پرستاران عدم حمایت کارفرماست که یک نمونه آن محدودیت مرخصی استعلاجی است. به این معنا که فقط سه روز مرخصی در سال تحت پوشش بیمه با حقوق برای یک پرستار وجود دارد. نازنین صائبی که خود ۱۷ سال بخاطر تولد دو فرزندش انفصال خدمت داشته است، در ادامه می افزاید: «فشار کاری هنگام بارداری، بلاتکلیفی پرستارکه آیا پس از زایمان به کار پیشین خود می تواند باز گردد یا نه و عدم توجه به کفایت و شایستگی حرفه ای پرسنل با سابقه، از نگرانی های پرستاران محسوب می گردد.»
کمبود دستمزدها
عدم تناسب حقوق دریافتی بین فارغ التحصیلان در سایر رشته ها با یک پرستار لیسانس نیز از مواردی است که موجب دلسردی پرستاران شده است. یک پرستار تازه کار در آغاز بطور متوسط ماهیانه بین ۸۵۰ تا ۹۵۰ هزار تومان حقوق خواهد داشت آنهم به شرطی که بتواند در طول یک ماه ۱۶۴ ساعت شیف خود را پر کند.
یک پرستار با سابقه ده سال کار و با دراختیار داشتن ۳۰ تا ۴۰ پرسنل و ۲۸ تخت بیمار دریک بخش جراحی را در نظر بگیرید. نازنین که خود سابقه ۸ سال کار پرستاری دارد، در مورد ناکافی بودن دستمزدها می گوید: «برای مثال حقوق چنین پرستاری بین دو و نیم تا سه میلیون تومان است. آیا با این میزان درآمد، هزینه زندگی یک زن شاغل حدود ۴۰ ساله با داشتن یک کودک، یک خانه اجاره ای کوچک و یک خودرو تامین می شود؟»
نابرابری دستمزدها در نظام سلامت
از دیگر موارد مهم اعتراض پرستاران تفاوت های نجومی بین دستمزد پرستاران و پزشکان است. حقوق ماهیانه یک پرستار با سابقه کار قابل توجه، بطور متوسط دو تا دو و نیم میلیون تومان است، در حالی که درآمد یک پزشک داخلی با ویزیت و مشاوره گاهی ۴ تا ۵ میلیون تومان است بعلاوه اینکه داشتن تخصص یا فوق تخصص میزان این درآمد را بصورت تصاعدی افزایش می دهد. نازنین اضافه می کند: «برای مثال یک جراح ارتوپد برای یک عمل تعویض مفصل که حدود یک ساعت طول می کشد و بیمار به حدود سه روز ویزیت نیاز دارد، تقریبا ۱۲ تا ۱۸ میلیون تومان دستمزد می گیرد. در صورتی که اگر پرستاری و مراقبت نیروی متخصص و تحصیل کرده نباشد آیا امکان بهبودی بیمار وجود دارد؟»
مهاجرت پرستاران
پاسخ پرستاران به این نابرابری ها گوناگون است. برخی با وجود تحصیل در این رشته به کار در رشته های دیگر روی می آورند. همچنین با وجود اینکه خروج از کشور پرستارانی که برای تحصیل آنها هزینه شده است، ضربه به نظام سلامت محسوب می گردد، اما به نظر می رسد پاسخ برخی پرستاران نیز خروج از کشور است. محمد شریفی مقدم عضو شورای عالی نظام پرستاری در گفتگو با خبرگزاری پانا به خروج از کشور سالانه ۳۰۰ پرستار بر اساس آمارمرکز کاریابی اشاره می کند. البته این آمار رسمی است و تعداد پرستارانی که در مرکز کاریابی ثبت نمی شوند و شخصا اقدام می کنند می تواند بالاتر از این میزان باشد.
پرستاران از راه های گوناگون مهاجرت می کنند. برخی شخصا با گرفتن وکیل اقدام به خروج از کشور می کنند. گروهی ازطریق موسسه های کاریابی که وابسته به وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی است آمادگی های مهاجرت را فراهم می کنند. شریفی مقدم می افزاید: «این افراد به کانادا، استرالیا و کشورهای اروپایی مهاجرت می کنند. در حال حاضر ۶۰ دانشکده پرستاری در کشور وجود دارد و سالانه بین ۷ تا ۸ هزار پرستار فارغ التحصیل می شوند ولی مشکل اصلی جذب و نگهداری پرستاران است.» افزون بر آن وی معتقد است تمام بار مسئولیت در بیمارستان ها بر دوش پرستاران است اما متاسفانه ارزشی برای کار آنان قائل نیستند. خیلی از پرستاران خانه نشین هستند و بسیاری در نهادها و ارگان های دیگر مشغول کارند. پرستاری باید از مشاغل سخت به حساب آید
نازنین صائبی نیز یکی از دلایل مهاجرت را دستمزدهای نابرابر می داند. وی درمورد کار در مشاغل دیگر می گوید، گاهی آدم فکرمی کند بهتر است به کارهای سبک تر و کم مسئولیت تر روی بیاورد تا این همه دغدغه، نگرانی و اضطراب نداشته باشد ودر آخرهم دست خالی نماند. وی اضافه می کند: «یک آرایشگر زنانه برای رنگ مو به اضافه کوتاه کردن های تخصصی در یک هفته بطور متوسط حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان درآمد دارد. خوب به نظر شما کدامیک زودتر فرسوده و افسرده می شوند؟ طبیعی است پرستارانی که امکان مهاجرت دارند به دنبال زندگی بهتر کشور را ترک کنند.»
اما اینها همه مشکلات پرستاران نیست. برخی از پرستاران بر این باورند که کار آنان باید جزو مشاغل سخت دسته بندی شود. افزون برآن بخش بزرگی از پرستاران ایران همانند کارگران با قراردادهای موقت مشغول به کارند که تفاوت زیادی از زاویه مزایا و حق تشکل با افرادی دارد که با قرادادهای ثابت مشغول کارند.