اسحاق جهانگیری، وزیر صنایع در دولت محمد خاتمی و از اعضای شورای مرکزی حزب کارگزاران است که در حال حاضر معاون اولی حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران را برعهده دارد. در ماههای گذشته و همزمان با طرح موضوع «آشتی ملی» از سوی اصلاحطلبان، ناگهان نام آقای جهانگیری برجسته شد و رسانهها خبر دادند که وی ملاقاتهای خصوصی و محرمانهای را در راستای پروژه «آشتی ملی» با عالیترین مقام جمهوری اسلامی داشته است.
این نخستین بار نبود که آقای جهانگیری نقش رابط بین اصلاحطلبان و رهبری جمهوری اسلامی را بازی میکرد. اواخر بهمن ماه سال ۱۳۹۱ روزنامه اعتماد نوشت که سه مقام ارشد اصلاحطلبان (مجيد انصاری، عبدالواحد موسوی لاری و اسحاق جهانگيری) به منظور آشتی حکومت با اصلاحطلبان با آیتالله خامنهای ملاقات کردهاند. خود آقای جهانگیری نیز روز ۲۵ اسفند سال ۱۳۹۱ در یک برنامه تلویزیونی صراحتا این موضوع را تایید کرد و گفت که رهبر جمهوری اسلامی در آن دیدار خطاب به این سه چهره اصلاحطلب گفته است کسانی را که جمهوری اسلامی را قبول ندارند از خودتان دور کنید.
رایزنیهای سال ۹۱ آقای جهانگیری با آیتالله خامنهای، نهتنها گشایشی در روابط میان اصلاحطلبان با حاکمیت بوجود نیاورد، بلکه رفتهرفته محرومیتها و محدودیتهای محمد خاتمی بهعنوان برجستهترین چهره اصلاحطلب نیز بیشتر میشد. اما مرگ اکبر هاشمی رفسنجانی و متعاقب آن حضور گسترده مردم در تشییع پیکر وی فرصتی فراهم آورد تا بار دیگر اصلاحطلبان خواستار آشتی با حاکمیت شوند. محمد خاتمی روز ۲۸ دی ماه و چند روز پس از درگذشت هاشمی ابراز امیدواری کرد که «آشتی نسبی» به وجود آمده ادامه پیدا کند و رهبر ایران نیز همه را «وارد عرصه جديدی از زندگی برای خدمت به مردم و اعتلای كشور» کند.
بعد از این سخنان که واکنشهای بسیاری را برانگیخت، محمد هاشمی، برادر آقای رفسنجانی نیز از تلاش و قصد اصلاحطلبان برای «ارتباط مستقیم و مستقل» با آقای خامنهای خبر داد و مجددا نام آقای اسحاق جهانگیری به عنوان کانال ارتباطی بین اصلاحطلبان و رهبری در رسانهها مطرح شد.
هرچند آقای خامنهای روز ۲۷ بهمن ماه طرح آشتی ملی اصلاحطلبان را «یکسره بیمعنی» خواند و با اشاره به حوادث عاشورای سال ۸۸ گفت: «مردم با فتنهگران عاشورای ۸۸ آشتی نخواهند کرد»، اما روز هفتم اسفند ماه و چند روز پس از واکنش تند آیتالله خامنهای، اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور ایران گفت: «من اخیرا در ارتباط با جریان اصلاحطلب با رهبری صحبت کردم. رهبری گفتند به همه جریانهای سیاسی علاقهمند هستند.»
رهبری گفت قطع رابطه با اصلاحطلبان از طرف ما نبود
اگرچه معاون اول رئیس جمهور در آن زمان توضیحات بیشتری در باره ملاقات خود با رهبر ایران نداد، اما امروز یکشنبه ۱۵ اسفند ماه روزنامه اعتماد بخش کوتاهی از گفتگوی خود با اسحاق جهانگیری را منتشر کرد که در آن آقای جهانگیری جزئیات جدیدی را درباره این ملاقات شرح داده است.
به نوشته اعتماد در آن جلسه، آقای خامنهای به اسحاق جهانگیری گفته است: «از طرف ما که اصلا قطع رابطهای [با اصلاحطلبان] نبوده و ما مشکلی نداریم حال اگر تمایل دارید که ارتباطی از سوی دوستان باشد، خود شما (بنده) باشید.» وی افزوده است که در این جلسه از چهرههایی همچون محمد خاتمی، موسوی خوئینیها و عبدالله نوری برای ایجاد این کانال ارتباطی، نام برده میشود، اما نظر رهبری شخص جهانگیری است.
معاون اول روحانی در ادامه گفته است: «آن چیزی که در زمینه ارتباط اصلاحطلبان با مقام رهبری و رفع موانع، مورد نظر دوستان است با یک اصولی به دست میآید. من مطمئن هستم. شما من را میشناسید. من وقتی که با اطمینان حرف میزنم به این معناست که هم فکر میکنم این کارها شدنی است و هم اینکه امکان دسترسی به آن وجود دارد و دور از دسترس نیست.»
رهبری، قهر را فقط به روز عاشورای ۸۸ محدود کرد
اسحاق جهانگیری در بخش دیگری از این گفتگو با اشاره به سخنان علی خامنهای در رد آشتی ملی گفت: «ایشان در خصوص قضیه سال ٨٨ فقط اتفاقات روز عاشورا را مطرح کردند. یعنی اینگونه نبود که بگویند با کسانی که در طول سال ٨٨ آن اتفاقات را درست کردهاند، قهر هستیم. تعبیرشان این بود که در عاشورای سال ٨٨ عدهای لودگی کردند و قهر بودن را تنها به همین مورد محدود کردند.»
معاون اول رئیس جمهور در ادامه افزوده است که سخنان آقای خامنهای در رد موضوع آشتی ملی در پاسخ به برخی «عکسالعملهای غیرواقعی» بوده است. وی گفت: «به نظر من مقام معظم رهبری به بخشی از این عکسالعملهای غیرواقعی که در داخل یا بیرون از کشور انجام شد و نظام را به شکلی نشان میداد که گویی دچار یک مشکل جدی شده و عدهای به دنبال حل آن هستند، واکنش نشان دادند و نسبت به آن گفتند که ما اصلا قهری در داخل نداریم و گفتند این هدف حاصل شده است که لازم باشد آشتی کنیم. ما به آن معنا که تلقی شده، قهر نیستیم.»
موضوع حصر باید غیررسانهای دنبال شود
اسحاق جهانگیری در بخش دیگری از این گفتگو به ماجرای حصر رهبران معترض انتخابات ۸۸ پرداخته و گفته است که این موضوع باید بهصورتی «غیررسانهای» دنبال شود. وی گفته است: «اینگونه مباحث که مربوط به گفتگوهایی در اتاقهای دربسته است، رسانهای نشده، اما به هر حال این موضوع از دستور کار کسی که حذف نمیشود و همچنان در دستور کار میماند. تنها یکسری از کارها میتواند رسانهای شود در حالی که مسائلی مانند رفع حصر، نیازمند گفتگو و هماهنگیهای غیررسانهای است.»
وی افزوده است: «در عین حال باید مجموعه نظام راجع به موضوعی مانند رفع حصر که میشود در مقطعی نسبت به آن عمل کرد، به اقناع برسند… من خودم به حل مشکلات سیاسی اینگونه خوشبین هستم و فکر هم میکنم که انشاءالله با تدابیری که مخصوصا از سوی رهبر معظم انقلاب اتخاذ میشود و همچنین با گفتگوهایی که آقای رییسجمهور دارند و پیگیریهایی که انجام میشود حتما مسائل سیاسی هم یکی بعد از دیگری حل میشود.»
اگرچه روابط اصلاحطلبان با حاکمیت جمهوری اسلامی و بویژه شخص آقای خامنهای بعد از ماجرای تحصن و اعتراض حدود ۱۴۰ نماینده مجلس دوره ششم در دی ماه سال ۱۳۸۲ کمرنگ و رفتهرفته نیز بحرانیتر شد، اما انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ و متعاقب آن اعتراضات گسترده مردم و اصلاحطلبان به این انتخابات، پایانی بود بر هر گونه رابطه این طیف سیاسی با رهبر جمهوری اسلامی ایران. با این همه از سال ۸۸ به بعد و همچنین پس از حصر خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی، حاکمیت برای بازگشت اصلاحطلبان به قدرت و آشتی با این گروه یک خواسته را بارها و بارها مطرح کرده است؛ اینکه رهبران اصلاحطلب «توبه» کنند و رسما اعلام کنند که در سال ۸۸ هیچگونه «تقلب انتخاباتی» رخ نداده، موضوعی که تاکنون اتفاق نیفتاده است.