آگهیپس از سخنان روز جمعه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا سرنوشت توافق هسته ای ایران در هاله ای از ابهام قرار گرفته است.
رئیس جمهوری ایالات متحده در سخنان خود از عدم تائید پایبندی ایران به برجام خبر داد. با این حال او تصمیم به خروج کشورش از توافق هسته ای نگرفت. این در حالی است که او بارها از برجام به عنوان «بدترین» توافقی نام برده که کشورش تاکنون متعهد به اجرای آن شده است.
تصمیم دونالد ترامپ می تواند پیامدهایی فراتر از موضوع رابطه با ایران و پرونده هسته ای این کشور داشته باشد. عدم تائید پایبندی ایران به برجام از سوی او چشم انداز روشنی را برای همکاری های آینده اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد بر سر موضوعات مختلف ترسیم نمی کند.
بحران تسلیحاتی کره شمالی، جنگ در سوریه و بحران در شرق اوکراین از جمله موضوعاتی است که می تواند تحت تاثیر اختلاف کنونی بین ایالات متحده آمریکا و متحدان اروپایی آن قرار گیرد.
بریتانیا، فرانسه و آلمان پس از سخنان روز جمعه رئیس جمهوری آمریکا بر اجرای برجام تاکید ورزیدند. فدریکا موگرینی، نماینده ارشد اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی نیز تاکید کرد رئیس جمهوری ایالات متحده «به تنهایی» نمی تواند به برجام پایان دهد.
قدرتهای اروپایی که پیش از این با واشنگتن بر سر توافق مبارزه با تغییرات اقلیمی پاریس نیز اختلاف داشتند اکنون در عرض کمتر از یک هفته دو موضوع مورد اختلاف دیگر نیز با دولت دونالد ترامپ پیدا کردند. واشنگتن در یک هفته اخیر تصمیم به خروج از سازمان علمی، فرهنگی، آموزشی ملل متحد (یونسکو) گرفت. مدتی پس از آن نیز رئیس جمهوری آمریکا از قصد خود برای عدم تائید پایبندی ایران به برجام خبر داد.
مقامات اروپایی طی یک ماه گذشته رایزنی های گسترده ای با واشنگتن بر سر آینده توافق هسته ای ایران انجام داده بودند.
انتظار می رود وزرای خارجه اتحادیه اروپا در نشست روز دوشنبه خود در لوکزامبورگ، از توافق هسته ای با ایران دفاع کنند.
بیشتر بخوانید: چرا امانوئل ماکرون به ایران می‌رود؟
Statement from leaders of UK, France and Germany on US Iran strategy. pic.twitter.com/6fdwt5ZrtP
— British Embassy (@UKinUSA) October 13, 2017
سرنوشت برجام چه خواهد شد؟
دونالد ترامپ روز جمعه در حالی از عدم تائید پایبندی ایران به توافق هسته ای خبر داد که این امر در حال حاضر به معنای خروج واشنگتن از برجام نیست.
رئیس جمهوری آمریکا در سخنان خود اظهار داشته بود: «توافق با ایران یکی از بدترین و یکجانبه ترین معاملاتی است که ایالات متحده تاکنون انجام داده است. یا این حال آنچه انجام شده، انجام شده است.»
تصمیم دونالد ترامپ در میان مدت امکان وضع تحریم علیه تهران توسط کنگره را فراهم می کند. این تصمیم در عمل و در شرایط کنونی به جای نابودی برجام تنها آن را متزلزل می کند. دونالد ترامپ با این تصمیم در عمل ضمن عدم پایبندی ایران به برجام از پیامدهای خروج از این توافق پیشگیری می کند.
بنا به توافق هسته ای بین ایران و کشورهای پنج بعلاوه یک رئیس جمهوری آمریکا موظف به تائید پایبندی تهران به برجام نیست. آنچه که این توافق را زیر سوال خواهد برد وضع دوباره تحریم ها علیه تهران توسط واشنگتن است.
با تصمیم اخیر رئیس جمهوری آمریکا کنگره این کشور ۶۰ روز فرصت خواهد داشت تا در فرایندی سریع رای به اجرای مجدد تحریم ها علیه ایران بدهد. به این ترتیب کنگره ایالات متحده که تحت کنترل جمهوریخواهان قرار دارد طی دو ماه آینده فرصت بر هم زدن توافق هسته ای ایران را خواهد داشت.
از سوی دیگر ایران در واکنش به اعمال مجدد تحریم ها از سوی آمریکا ممکن است اجرای تعهدات خود براساس برجام را متوقف کند.
با این حال عدم تائید پایبندی ایران به برجام کنگره را ملزم به رای گیری بر سر اعمال تحریم ها نمی کند. کنگره ایالات متحده تنها موظف است که شرایطی را که براساس آن تحریم ها مجددا اعمال می شوند تعریف کند.
بیشتر بخوانید: گزارش اختصاصی یورونیوز از تهران: با سخنان ترامپ چیزی عوض نشد
آگهی
شکاف در دولت ترامپ
در این میان شکاف در تیم امنیت ملی کابینه دونالد ترامپ بر سر ایران نیز یکی از موضوعاتی است که می تواند در هفته ها و ماههای آینده خبرساز شود. رکس تیلرسون، وزیر خارجه و جیمز مَتیس، وزیر دفاع ایالات متحده موضعی مصالحه جویانه تر در قبال برجام اتخاذ کرده بودند.
از سوی دیگر اما نیکی هیلی، سفیر آمریکا در سازمان ملل که گزارشهایی از اختلافش با رکس تیلرسون منتشر شده است، با رئیس جمهوری آمریکا در مورد برجام اتفاق نظر داشت. خبرگزاری فرانسه به نقل از یک منبع دیپلماتیک نقل کرده است که طرح عدم تائید پایبندی ایران به برجام و در عین حال عدم خروج از این توافق را نیکی هیلی به دونالد ترامپ ارائه داده بود.
این منبع که نامش فاش نشده است می افزاید: «او [نیکی هیلی] با پرونده هسته ای ایران آشنا نیست. […] استدلال های عملگرا [نزد او] در برابر تصمیمات ایدئولوژیک هیچ وزن و جایگاهی ندارند.»
نیکی هیلی روز یکشنبه در مصاحبه با شبکه «ای بی سی» از معنای تصمیم اخیر رئیس جمهوری آمریکا در مورد برجام برای کره شمالی به شدت دفاع کرد.
آگهیاو این این تصمیم را حاوی «پیامی عالی» برای پیونگ یانگ دانست. این در حالی است که در عمل اختلافات روبه افزایش واشنگتن با متحدان اروپایی خود، و همچنین با مسکو و پکن می تواند در آینده بر سرنوشت مذاکرات در شورای امنیت در مورد بحران تسلیحاتی کره شمالی تاثیر بگذارد.
بیشتر بخوانید: افزایش شمار مدافعان توافق هسته‌ای قدرتهای بزرگ و ایران