ترکیه میزبان بیشترین تعداد پناهجویان در سراسر جهان است. حدود سه میلیون و پانصد هزار نفر از این افراد را پناهجویان سوری تشکیل میدهند. برای تسهیل دسترسی قربانیان جنگ سوریه به مراقبتهای بهداشتی چه کارهایی تاکنون انجام شده و باید انجام شود؟
بیش از هفت سال از جنگ داخلی سوریه میگذرد، جنگی که شش میلیون نفر را در داخل کشور آواره کرده است. طبق گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل پنج میلیون و ششصد هزار پناهجو در کشورهای همسایه ثبت شدهاند. به گفته «سازمان بینالمللی امداد» سه و نیم میلیون نفر به ترکیه گریختهاند؛ کشوری که پذیرای بیشترین تعداد پناهجو در سراسر دنیاست.
طبق گزارش کمیساریان عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در ماه اوت سال ۲۰۱۸ میلادی چهار میلیون پناهجو در ترکیه زندگی میکنند.
برای تسهیل دسترسی به قربانیان جنگ سوریه در ترکیه چه کاری میتوان انجام داد؟ برنامه موسوم به «ساخت پروتز» که در سال ۲۰۱۳ میلادی به ابتکار تعدادی از پزشکان سوری مقیم خارج از کشور به راه افتاده است، سعی میکند به کسانی که در جنگ داخلی سوریه دچار نقص عضو شدهاند کمک کند.
شهر مرزی ریحانلی میزبان تعداد زیادی از پناهجویان سوری است. چند متر دورتر جنگی جریان دارد که تبدیل به صحنه زورآزمایی قدرتهای جهانی شده است. کار حسام زینو مراقبت و کمک به هموطنانی است که دچار نقص عضو شده اند.
حسام خود قربانی جنگ سوریه است: دو سال پیش زمانی که او به اینجا آمد دو پایش را در جنگ از دست داده بود. او میگوید: «یادم میآيد روز جمعه بود. به همراه دوستانم در یک تظاهرات ضد دولتی بودیم. با تانک یا یک بمب هدایتشونده به ما حمله کردند. همان موقع هر دو پایم را از دست دادم.»
شش سال از این اتفاق میگذرد. حسام امروز میتواند روی پای خودش بایستند. او در دمشق پروتز اولیه برای پاهایش ساخت. او یکی از کسانی است که از خدمات «مرکزساخت پروتز» در ترکیه بهره برده است. حسام در این باره میگوید: «دوره آموزشی را دو سال پیش شروع کردم. در ابتدا خیلی سخت بود. کم کم ساده شد. با خودم فکر میکردم که باید بتوانم مثل مردم معمولی راه بروم. سعی کردم این کار را انجام بدهم و کم کم برایم آسان شد.»
بیشتر بخوانید:
توانبخشی و بازگشت به جامعه؛ آغازی دوباره برای قربانیان جنگ در عراق
**بحران روهینگیا؛ جوامع محلی و پناهجویان در بنگلادش باهم همکاری میکنند **
مرکز ساخت پروتز از سال ۲۰۱۷ میلادی از کمکهای بشردوستانه اتحادیه اروپا و «سازمان بینالمللی امداد» بهره میبرد.
مدیر این مرکز در ترکیه میگوید: «این طرح به ابتکار کسانی آغاز شد که در زمینههای مختلف تخصص داشتند. مثلا من معلم ریاضی هستم. ۱۲ نفر به مدت سه سال در آنکارا دوره آموزش ساخت پروتز اندام تحتانی را گذراندند. تا کنون حدود ۶۵۰۰ پروتز مختلف درست کردهایم.»
«در ترکیه آمار دقیقی از پناهجویان نیازمند به توانبخشی فیزیکی وجود ندارد»
میزان تقاضا برای اندام مصنوعی در ترکیه بالاست اما مدیر «سازمان بینالمللی امداد» معتقد است که آمار دقیق در این کشور وجود ندارد.
آندرهآ پترسون، مدیر «سازمان بینالمللی امداد در ترکیه» میگوید: «در ترکیه آمار دقیقی از پناهجویان نیازمند به توانبخشی فیزیکی وجود ندارد. طبق مطالعهای که در این زمینه در اردن و لبنان انجام شده است، در ۶۰ درصد از خانوادههای پناهجو یک نفر دارای معلولیت جسمی وجود دارد. اگر این دادهها را به سه و نیم میلیون پناهجوی سوری در ترکیه اضافه کنید، متوجه میشوید که میزان تقاضا بالاست. این مشکل به اندازه کافی مورد توجه قرار نمیگیرد.»
نزدیک به نیمی از پناهجویان سوری که در ترکیه هستند، در استانهای مرزی در جنوب شرق کشور بهسر میبرند. ۲۷ درصد جمعیت شهر ریحانلی در استان ختای ترکیه را پناهجویان سوری تشکیل میدهند. در حالیکه این نسبت در سراسر کشور ۴ درصد است.
چگونه اتحادیه اروپا به پناهجویان سوری در ترکیه کمک میکند؟
به شهر انتاکیه، مرکز استان ختای میرویم تا با مدیر مرکز کمکهای بشردوستانه اتحادیه اروپا ملاقات کنیم. جنگ سوریه چه تاثیری بر نظام بهداشت و سلامت ترکیه داشته است؟
ماتیاس ایک، مدیر مرکز کمکهای بشردوستانه اتحادیه اروپا میگوید: «سیستم مراقبتهای بهداشتی ترکیه کمکهای اولیه را برای پناهندگان فراهم میکند. اما این پناهجویان به شدت از نظر روحی و جسمی آسیب دیدهاند. اتحادیه اروپا میتواند در این حوزه سرمایهگذاری کند و منابعمالی اش را روی تعیین کارشناسانی متمرکز کند که بتوانند نیازهای بهداشتی پناهجویان را برطرف کنند.»
وی در ادامه درباره اهداف درازمدت کمکهای اتحادیه اروپا به پناهجویان سوری در ترکیه میگوید: «تعدادی از مراکزی که قبلا در این جا ساختهایم، از کمکهای مالی حامیان خصوصی بهره میبرند. اما امیدواریم روزی بتوانیم این مراکز تخصصی را در سیستم بهداشتی ترکیه ادغام کنیم. زیرا به این قبیل مراکز درمانی بهطور طولانی مدت بنیاز داریم.»
نشانه جنگ سوریه، نقص عضو و آسیب روحی و روانی برای یک نسل کامل است. درمانی روان آسیبدیده قربانیان جنگ سوریه و مراقبتهای توانبخشی، زمان بر و پر هزینه است، اما به افراد فرصت میدهد روی پای خود بایستند و زندگی جدیدی را آغاز کنند.