مشکلات اقتصادی و سیاسی باعث شده که تردیدهای بسیاری دربارۀ میزان حمایتها از حزب عدالت و توسعه در شهرهای بزرگ یعنی ازمیر، آدانا، بورسا، آنکارا و استانبول بوجود آید.
ترکیه روز یکشنبه ۳۱ مارس (۱۰ فروردین) انتخابات شهرداریها را برگزار کرد؛ انتخاباتی که بار دیگر باعث ایجاد دستهبندیهای سیاسی گستردهای در این کشور شده است.
قرار است در این روز ۵۷ میلیون رای دهندۀ ترک، علاوه بر شهرداران، اعضای شوراهای شهر و روستا را برای مدت پنج سال انتخاب کنند.
چرا این انتخابات مهم است؟
این انتخابات اولین آزمون سیاسی ترکیه برای سنجش میزان حمایت از رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری این کشور پس از انتخابات ریاست جمهوری ژوئن ۲۰۱۸ میلادی محسوب میشود و نتیجۀ آن میتواند رویکرد را در حوزۀ سیاست داخلی تغییر دهد.
انتخابات ریاست جمهوریِ سال گذشته که در پی همهپرسی تغییر قانون اساسی برگزار شد، قدرت برتر آقای اردوغان نسبت به قوه قانونگذاری (پارلمان) و قوه قضاییه را تثبیت کرد.
این انتخابات محلی همچنین میتواند روابط ترکیه را با ایالات متحده آمریکا تحت تاثیر قرار دهد. زیرا احتمالاً ائتلاف حزب حاکم یعنی حزب عدالت و توسعه (AKP) و حزب حرکت ملی (MHP)، بار دیگر آقای اردوغان را تحت فشار میگذارد تا موضع تهاجمی خود را علیه کردهای سوریه تشدید کند؛ خط مشی که به نظر میرسد با سیاست دونالد ترامپ در خاورمیانه در تضاد است.
به این ترتیب تداوم ائتلاف این دو حزب پس از این انتخابات، منجر به اتخاذ خط مشی سیاسی سختگیرانهتری از سوی آنکارا خواهد شد. آنهم در وضعیتی که آقای اردوغان هم اکنون نیز برای حل و فصل چالشهای به وجود آمده در روابط خود با آمریکا و روسیه در تنگنا قرار دارد.
این انتخابات در حالی برگزار میشود که فرصت زیادی تا زمان تحویل گرفتن موشکهای روس S-400 توسط ترکیه (تابستان ۲۰۱۹ میلادی) باقی نمانده است.
متحد آمریکایی آقای اردوغان در ناتو با این معامله بشدت مخالف است. روابط آنکارا و واشنگتن از مدتها پیش دچار تنش است و این خطر وجود دارد که در صورت تحویل گرفتن این موشکها، ترکیه با دور جدیدی از تحریمهای آمریکا مواجه شود.
در صورت اعمال این تحریمها وضعیت بسیار بغرنجی بر آقای اردوغان حاکم خواهد شد زیرا کشورش در حال حاضر نیز با اولین رکود اقتصادی ده سال اخیر ترکیه دست و پنجه نرم میکند.
اما لغو این قرارداد نیز ممکن نیست. کرملین شریک استراتژیک ترکیه در سوریه محسوب میشود و به لطف توافقی که پیش از این میان آنکارا و مسکو حاصل شده، از حملۀ نیروهای دولتی سوریه به یکی از آخرین دژهای شورشیان تحت حمایت آنکارا در ادلب جلوگیری شده است.
روسیه مهمترین شریک تجاری ترکیه نیز محسوب میشود. مسکو همچنین میتواند از یک سلاح اقتصادی دیگر علیه ترکیه استفاده کند؛ یعنی شمار میلیونها گردشگر روسی را که هرساله از مناطق تاریخی و دیدنی ترکیه بازدید میکنند، محدود کند.
اهمیت اقتصادی
رکود اقتصادی در ترکیه، موضوعی قابل توجه در آستانۀ برگزاری این انتخابات است و موقعیت حزب حاکم را در شهرهای کلیدی از جمله استانبول و آنکارا تهدید میکند.
تورم در ترکیه به بالای ۲۰ درصد و نرخ بیکاری به ۱۱ درصد رسیده است. میزان بیکاری در میان جوانان این کشور بیشتر است و به ۲۰ درصد میرسد؛ به عبارت دیگر از هر پنج جوان در این کشور یک نفر بیکار است.
نظرسنجیها نیز نشان میدهد که وضعیت اقتصادی و همچنین مشکل بیکاری دو نگرانی مهم رای دهندگان ترک است.
در یک سال گذشته قیمت مواد غذایی در ترکیه نزدیک به ۳۰ درصد افزایش یافته و باعث شده است که آقای اردوغان با اعلام جنگ علیه افزایش بهای مواد غذایی، روشهای نامتعارفی را برای کاهش قیمتها به کار بگیرد.
شاخص سهام در بازارهای مالی ترکیه نیز روز چهارشنبه بیش از ۵ درصد سقوط کرد. کاهش دوبارۀ ارزش سهام پس از آن روی داد که دولت ترکیه بانکهای این کشور را مجبور کرد تا برای حفظ ارزش نقدینگی در آستانۀ انتخابات، از عرضۀ لیر ترکیه به متقاضیان خودداری کنند.
چه خطراتی حزب حاکم را تهدید میکند؟
در حال حاضر ۴۹ شهرداری از ۸۱ شهرداری ترکیه در کنترل حزب حاکم یعنی عدالت و توسعه (AKP) است.
مشکلات اقتصادی و سیاسی باعث شده که تردیدهای بسیاری درباره میزان حمایتها از حزب عدالت و توسعه در شهرهای بزرگ یعنی ازمیر، آدانا، بورسا، آنکارا و استانبول بوجود آید. آنهم در حالیکه رایهای دو شهر استانبول و آنکارا برای حزب حاکم از اهمیت بالایی برخوردار است.
رقابت واقعی میان چه احزابی است؟
در جریان این انتخابات دو ائتلاف بزرگ تشکیل شد. اولین ائتلاف، «اتحاد خلق» نام داشت که حاصل ائتلاف دو حزب عدالت و توسعه (AKP) و حرکت ملی (MHP) بود. حزب ملیگرای «حرکت ملی» مخالف هرنوع مشارکت دولت با حزب دموکراتیک خلقها، جریان اصلی سیاسی و «نسبتا با مجوز» طرفدار کردها است.
دو حزب خلق جمهوریخواه (CHP) به عنوان اصلیترین حزب مخلف دولت و حزب محافظهکار خوب (İyi) نیز ائتلاف جدیدی به نام «اتحاد ملی» بوجود آوردند.
حزب دموکراتیک خلقها (HDP) که از کردهای ترکیه حمایت میکند و سومین حزب در پارلمان این کشور محسوب میشود، نامزدی برای شهرهای استانبول، آنکارا و ازمیر اعلام نکرده است تا به این ترتیب از ائتلاف احزاب مخالف دولت ترکیه حمایت کند. رای کردها در این روز اهمیت بسیار دارد و میتواند نتیجۀ این انتخابات را تغییر دهد.
نظرسنجیها چه می گویند؟
بر اساس نظرسنجیهایی که بهتازگی انجام شده است، حزب حاکم در رقابت آنکارا بازنده خواهد شد و به این ترتیب به یک ربع قرن حکومت جریان اسلامگرای محافظهکار بر پایتخت پایان داده میشود.
در استانبول، زادگاه آقای اردوغان نیز نامزد پیشنهادی از سوی حزبش بر لبۀ پرتگاه قرار دارد. بر اساس نظرسنجیها دیگر شهرهای بزرگ از جمله بورسا، آدانا و آنتالیا نیز احتمالا در کنترل مخالفان دولت درخواهند آمد.
بیشتر بخوانید: