حسن روحانی روز چهارشنبه به اعضای برجام هشدار داد که ایران محدودیتهای مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک را متوقف خواهد کرد. اما اورانیوم غنیشده و آب سنگین که در اظهارات آقای روحانی آمدهاند چیستند و چرا در برجام از آنها سخن رفته است؟
حسن روحانی، رئیس جمهور ایران روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت به کشورهای عضو توافق هستهای دو ماه مهلت داد تا به تعهدات خود عمل کنند. به گفته وی در صورت عدم همکاری، ایران محدودیتهای مربوط به سطح غنی سازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرن سازی رآکتور آب سنگین اراک را متوقف خواهد کرد.
اما اورانیوم غنیشده و آب سنگین که در اظهارات آقای روحانی آمدهاند چیستند و چرا در برجام از آنها سخن رفته است؟
اورانیوم غنیشده
تنها یک نوع خاص از عنصر اورانیوم به نام اورانیوم ایزوتوپ ۲۳۵ وجود دارد که میتواند در انرژی هستهای و تسلیحات هستهای به کار رود. میزان این ماده در اورانیوم طبیعی بسیار کم است و برای دستیابی به آن باید از دستگاهی به نام سانتریفیوژ و فرآیندی به نام غنیسازی استفاده شود.
سانتریفیوژها دستگاههایی هستند که با استفاده از سرعت چرخش بالا و نیروی گریز از مرکز مواد را از هم تجزیه میکنند و به عبارتی خلوص مواد را افزایش میدهند. لذا در فرآيند توليد سوخت هستهای، سانتریفیوژها در غنیسازی اورانيوم نقش اساسی ايفا میکنند.
ایران در برجام متعهد شد شمار زیادی از سانتریفیوژهایش را از رده خارج کند و ذخیره اورانیوملاش را نیز به زیر ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم با خلوص ۳.۶۷ درصد محدود سازد. بنابر این توافق، هر میزان بیشتری اورانیوم باید به صورت بینالمللی فروخته شود.
ایران همینطور موافقت کرد که غنیسازی را تنها در تاسیسات نطنز انجام دهد و تاسیسات دیگرش به نام فردو را به مرکزی تحقیقاتی پزشکی هستهای تبدیل کند.
بیشتر بخوانید:
- کشف مقادیری اورانیوم با درصد غنی سازی بالا در تاسیسات هسته ای ایران
- رونمایی روحانی از سانتریفیوژ نسل جدید؛ سانتریفیوژ IR-6 چیست؟
آب سنگین
آب سنگین در واقع مدلی سنگینوزن تر از آب معمولی است و نامش را از جرم بالای مولوکولهای تشکیل دهندهاش گرفته است.
آب سنگین در رآکتورهای هستهای با سوخت اورانیم به عنوان مهارگر (مدرتر) و در واقع کندکننده نوترون مورد استفاده قرار میگیرد. در عین حال این ماده میتواند به کار تولید پلوتونیوم و در واقع ساخت سلاح هستهای نیز بیاید.
همانند اورانیوم غنیشده، ایران در خصوص آب سنگین نیز متعهد شد میزان ذخیره آن را محدود کند و مازاد آن را در بازارهای بینالمللی به فروش برساند.
طبق توافق برجام ایران میبایست با تغییر کاربری کارخانه تولید آب سنگین اراک، آن را تنها مناسب کارهای تحقیقاتی مرتبط با آب سبک بازطراحی کند.
همچنین ایران تعهد کرده است که از رآکتور جدید بازطراحی شده اراک برای تولید پلوتونیوم استفاده نخواهد کرد.