علی واعظ: اروپا نمی تواند در کوتاه مدت از طریق اینستکس مشکل اقتصاد ایران را حل کند

آگهی

خبرنگار یورونیوز در بروکسل، درباره نقش اروپا برای کاهش تنش ها بین ایران و آمریکا در هفته های اخیر، با علی واعظ پژوهشگر موسسه Crisis Group گفتگوکرده است.

یورونیوز: بسیاری در جهان و حتی در اروپا معتقد هستند که اروپا وظایف خود در قبال برجام را دردست انجام نداده است و اگر اروپا به وظایفش پس از خروج آمریکا از توافق هسته ای بدرستی عمل می کرد، کار به تنش های کنونی بین ایران و آمریکا نمی کشید؟

علی واعظ: بی تردید قول های فراوان اروپا تا حد زیادی عملی نشدند، اما غیرعادلانه است اگر تلاش های پایدار اروپا برای خلق اینستکس، سازوکارویژه مالی، را نادیده بگیریم. ایرانی ها بی تردید انتظارات فراوانی داشتند. خصوصا اینکه اینستکس صادرات نفت ایران را نیز در برگیرد. اما از همان روزهای اول مشخص بود که پول فروش نفت در فهرست اینستکس قرار ندارد. در واقع مشخصا در همین جاست که محدودیتهای اروپا به چشم می آیند. اروپا یک بازار آزاد بزرگ دارد و دولت های اروپایی نمی توانند خواسته های خود را به بخش خصوصی دیکته کنند چرا که آنها در مقامی نیستند که بتوانند منافع و ریسک پذیری این شرکت ها را محاسبه کنند. با این حال ایرانی ها همچنان می توانند انتظار حمایت های سیاسی اروپا را داشته باشند و احتمال اینکه اینستکس بطور کامل اجرایی شود. اما معتقدم که نگاه ایرانی ها از منظر اقتصادی باید به آسیا باشد. و در این مرحله معتقدم اگر اروپایی ها به دو موضوع مشخص پای بند شوند این دو می توانند کمک زیادی به ایرانی ها بکنند. یکی که برای ترویکا، فرانسه و آلمان و بریتانیا، است. آنها باید اینتسکس را بگونه ای اجرایی کنند که ایران پول ناشی از صادرات را دریافت کند و مکانیسم مبادله مالی در اولین فرصت اجرایی شود. و دومین کار که تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا را در برمی گیرد، این است که آنها هرچه سریعتر به اینستکس بپیوندند و مکانیسم مشابه ای بسازند.

یورونیوز: فکر می کنید که این تنها راه حل برای نجات توافق هسته ای از این پس خواهد بود؟

علی واعظ: مسلما تلاش های اتحادیه اروپا می تواند کمک کند تا ایران زمان بیشتری بخرد، اما واقعا به نظر نمی رسد بتواند اقتصاد ایران را نجات دهد، اما حمایتها می تواند از سوی چین باشد. اگر چین دوباره خرید نفت از ایران را بتواند به مرز پیش از تحریم ها بازگرداند اقتصاد ایران جانی دوباره می گیرد و زنده می ماند دست کم تا انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در ایالات متحده در سال ۲۰۲۰.

یورونیوز: آیا فکر نمی کنید که دونالد ترامپ در چند ماه اخیر ضعف اروپا را در مجموع به رخ آنها کشیده است؟

علی واعظ: بی تردید چیزی که برای اروپا ثابت شده است این است که این قاره آن چنان که باید و شاید استقلال اقتصادی از آمریکا ندارد و بانک ها و ساختارهای مالی اروپایی کاملا به اقتصاد آمریکا گره خورده اند و نهایتا این که دلار واقعا پادشاه است و در پایان روز این آمریکا است که به شرکت های اروپایی دیکته می کند که شما مناقع زیادی در ایالات متحده دارید. این واقعیت در تقابل با اهداف و خط سیاسی اتحادیه اروپا است. این معضلی است که در میان مدت و درازمدت قابل حل شدن خواهد بود و برای اینکار خلق سازوکار ویژه مالی می تواند گام اول در این جهت باشد. اما منافع این سازوکارویژه احتمالا نتایج محسوسی در کوتاه مدت برای ایرانیان نخواهدداشت.

یورونیوز: ایران تصمیم گرفته است که غنی سازی اورانیوم را افزایش دهد آیا می توان گفت اروپا بیشتر به سمت ایالات متحده متمایل شده است؟

علی واعظ: تعریف خط قرمز اروپا برای اینکه در زمینه توافق هسته ای به سمت آمریکا برود و از خواسته های ایالات متحده در این زمینه حمایت کند و یا اینکه با آمریکا پیمانی علیه ایران امضا کند و در شورای امنیت سازمان ملل خواستار ارائه تحریم های جدید علیه ایران شود، بسیار دشوار است. اما آن چه که به نظر می رسد این است که اروپایی ها نمی خواهند برجام را بکشند و در حفظ آن می کوشند. و اروپا سعی می کند تا با ایجاد اقداماتی چرخ اقتصاد ایران دوباره با همکاری با روسیه و چین بکاربیفتد. البته اگر این روند افزایش تنش ها ادامه پیداکند، فکر می کنم دیر یا زود ایرانی ها اقداماتی قابل توجهی بکار می گیرند که چرخه زمانی اورانیوم غنی شده و دسترسی به ذخیره لازم برای سلاح هسته ای را بطور چشم گیری کاهش خواهد داد. به این ترتیب مفاد برجام هم زیر سوال خواهد رفت. از جمله اینکه ایران به عنوان نمونه غنی سازی را به ۲۰ درصد برساند و یا اینکه به بازرسان سازمان بین المللی انرژی هسته ای اجازه بازدید کمتری بدهد اینجا دیگر مکان غیرقابل بازگشت خواهد بود. این موضوع می تواند اروپایی ها را قانع کند تا برخلاف میلشان در مقابل ایران موضع بگیرند و به جبهه آمریکا بپیوندند.

به کانال تلگرام یورونیوز بپیوندید.