علی خامنهای، رهبر ایران در پیامی که تلویزیون دولتی ایران آنرا منعکس کرد به آمریکا هشدار داد که باید در انتظار «انتقام سختی» باشد.
کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران در جریان حمله پهپادی در عراق که به دستور مستقیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا صورت گرفت نخستین ساعات بامداد روز جمعه سوم ژانویه/سیزدهم دی ماه به تیتر یک خبرگزاریهای دنیا تبدیل شد.
تنش میان ایران و آمریکا که با خروج یکجانبه واشنگتن از توافق هستهای وین تشدید شده بود با این حمله وارد مرحله تازهای شد. در این گاهشمار روند پیشرفت وقایع و واکنشها به این رویداد کم سابقه بررسی شده است.
جمعه ۱۳ دی ماه
- ایران و آمریکا تایید کردند که قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران بامداد روز جمعه طی حملهای پهپادی در حوالی فرودگاه بغداد کشته شده است.
- تهران کاردار سوئیس، کشور حافظ منافع آمریکا در ایران را در واکنش به کشته شدن قاسم سلیمانی به وزارت امور خارجه احضار کرد.
- هشتگهایی چون #Iran و #Soleimani و # Worldwar3 (جنگ جهانی سوم) به ترندهای اصلی شبکه اجتماعی توییتر تبدیل شد.
- علی خامنهای، رهبر ایران در پیامی که تلویزیون دولتی ایران آنرا منعکس کرد به آمریکا هشدار داد که باید در انتظار «انتقام سختی» باشد.
- تظاهرکنندگان عراقی در واکنش به این حمله به خیابان آمدند.
- رمضان شریف، سخنگوی سپاه پاسداران قول داد که ایران انتقام این حمله را خواهد گرفت.
- علی خامنهای عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» (به نام خداوند بخشنده مهربان) که در فرهنگ اسلامی مرحله آغاز هر کاری است را توییت کرد.
- ایالات متحده آمریکا از شهروندان خود خواست که فورا از عراق خارج شوند.
- سوریه از این حمله به عنوان «تجاوزی جنایتکارانه و وحشیانه» نام برد و آنرا به شدت محکوم کرد.
- جو بایدن، برنی سندرز و الیزابت وارن، نامزدهای اردوگاه دمکراتها برای انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با انتشار بیانیه نسبت به تبعات خطرناک بالا گرفتن تنش پس از این حمله هشدار دادند.
- محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران حمله آمریکا را «اقدام تروریستی دولتی» توصیف کرد.
تظاهرات و ابراز خشم شرکت کنندگان در نماز جمعه در شهرهای ایران.
چین با ابراز نگرانی شدید از این رویداد اعلام کرد که با هرگونه استفاده از نیروی نظامی در مناسبات بین المللی مخالف است.
عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق روز جمعه اعلام کرد که افراد کشته شده در این حمله «نمادهای بزرگ پیروزی بر گروه خلافت اسلامی، داعش بودند.» آقای عبدالمهدی این حمله را که به کشته شدن ابو مهدی المهندس، مرد شماره دو حشد شعبی نیز انجامید «تجاوز به خاک عراق» توصیف کرد.
صدها تن از سوگواران کشته شدن قاسم سلیمانی در مقابل منزل وی تجمع کردند.
جنبش مقاومت اسلامی، حماس این حمله را «جنایتی» از سوی آمریکا قلمداد و آنرا محکوم کرد.
املی دو مونشلن، معاون وزیر امور خارجه فرانسه در امور اروپایی در یک گفتگوی رادیویی گفت: «در جهان خطرناکتری بیدار میشویم. تشدید تنش نظامی همیشه خطرناک است.» وی همچنین ثبات در منطقه را به عنوان یک اولویت قلمداد کرد.
مسئولان بلند پایه ارتش و وزارت دفاع اسرائیل پس از انتشار خبر کشته شدن قاسم سلیمانی در یک نشست امنیتی شرکت کردند.
دولت بریتانیا پس از این حمله پهپادی با دعوت از کلیه طرفها برای در پیش گرفتن احتیاط و خویشتنداری اعلام کرد که «منازعه بیشتر به نفع هیچکدام از ما نیست.»
ایران اسماعیل قاآنی را به عنوان جانشین قاسم سلیمانی در راس سپاه قدس معرفی کرد.
جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا به همه افرادی که به تعبیر وی در «حذف» مقام بلند پایه نظامی ایران دست داشتند، تبریک گفت.
هزاران نفر برای «ابراز انزجار» از کشته شدن قاسم سلیمانی به خیابانهای تهران آمدند.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل اعلام کرد که «دونالد ترامپ سریع، پر قدرت و قاطعانه عمل کرد و شایسته هرگونه قدردانی است.»
گزارش ها حکایت از آن دارد که نا امنی ژئوپولیتیک ناشی از این حمله جهش بهای نفت و وضعیت قرمز را برای بازارهای بورس به همراه داشته است.
وزارت دفاع آلمان اعلام کرد که به سربازان این کشور فرمان داده شده که در پایگاههای خود بمانند.
تعدادی از معترضان به کشته شدن قاسم سلیمانی در کشمیر و پاکستان دست به تظاهرات زدند.
تلویزیون دولتی ایران گزارش داد که ۱۰ نفر در جریان حمله پهپادی به خودروی حامل قاسم سلیمانی کشته شدند. در این گزارش گفته شده است که ۵ نفر از کشته شدگان اعضای سپاه پاسداران ایران بودهاند.
آیت الله علی سیستانی، عالیترین رهبر شیعیان در عراق در جریان خطبههای نماز جمعه ضمن دعوت از کلیه طرفها به خویشتن داری اعلام کرد که کشورش «دوران بسیار دشواری» را سپری میکند.
دونالد ترامپ در نخستین توییت خود پس از انتشار خبر کشته شدن قاسم سلیمانی وی را مسئول مرگ میلیونها نفر دانست و تاکید کرد که «در داخل خود ایران هم از او متنفر بودند و هم از او میترسیدند. درحالیکه ایران هرگز بهدرستی به این امر اذعان نخواهد کرد.»
روسیه با اشاره به «تبعات سنگین» حمله آمریکا اعلام کرد که اینگونه اقدامات منجر به وقوع تنشهای فزاینده در منطقه خواهد شد.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در گفتگو با شبکه خبری فاکس نیوز این حمله را کاملا مشروع و قانونی توصیف کرد.
بسیاری از رسانهها در تحلیلهایی به ارزیابی قانونی بودن این حمله پرداختند.
جمعی از مسئولان جنبش حزب الله به سفارت ایران در بیروت رفتند. حسین خلیل، مشاور حسن نصرالله، رهبر جنبش حزب الله گفت که «ترامپ به یک اقدام کاملا ابلهانه دست زده است.»
عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه ایران با انتشار توییتی اعلام کرد که مردم آمریکا و اروپا «مدیون سلیمانی هستند» که به گفته وی تلاشهایش منجر به شکست داعش شد.
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد خواستار حداکثر خویشتن داری شد و افزود که «جهان نباید اجازه دهد یک جنگ دیگر در خلیج فارس رخ دهد.»
ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که ۳ هزار نیروی دیگر را برای تقویت نظامیانش به خاورمیانه اعزام میکند.
وزارت امور خارجه ایران تایید کرد که سفیر سوئیس را برای بار دوم احضار کرده است.
حامد کرزای، رئیس جمهوری سابق افغانستان حمله آمریکا در عراق را که منجر به کشته شدن فرمانده سپاه قدس ایران شد، محکوم کرد.
کرزای جمعه شب حمله هدفمند به فرودگاه بین المللی بغداد را نقض مقررات بین المللی خواند و آنرا تهدید برای صلح و ثبات منطقهای توصیف کرد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد قاسم سلیمانی برای «پیشگیری و متوقف شدن یک جنگ» کشته شد و ایالات متحده آماده پاسخگویی به هر واکنش است. رئیس جمهوری آمریکا در عین حال تاکید کرد که خواهان تغییر حکومت ایران نیست. ترامپ افزود: «او حملهای قریبالوقوع و شریرانه را علیه دیپلماتها و کارکنان آمریکایی تدارک میدید اما ما او را حین این کار به دام انداختیم و نابود کردیم.»
رئیس جمهوری ایالات متحده که در فلوریدا سخن میگفت با اشاره به قاسم سلیمانی اعلام کرد: «سلطهٔ ترور او به پایان رسیده است.»
کارشناسان آمریکایی نسبت به واکنش ایران از طریق حملات سایبری هشدار دادند.
شنبه ۱۴ دی ماه
- بیست و چهار ساعت پس از حمله قاسم سلیمانی، مسئولان عراقی از حمله هوایی دیگری به دو خودرو در شمال بغداد خبر دادند. یک مسئول آمریکایی که نخواست نامش فاش شود دست داشتن نظامیان کشورش در این حمله را تکذیب کرد.
- مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در گفتگو با فاکس نیوز بار دیگر از انجام این حمله دفاع کرد. وی با انتقاد از رفتار اروپاییها پس از انتشار خبر کشته شدن قاسم سلیمانی اعلام کرد که موضعگیری آنها در قبال این حادثه «به اندازه کافی مفید نبوده است». آقای پمپئو در این خصوص گفت: «بریتانیاییها، فرانسویها، آلمانیها همه باید درک کنند که آنچه ما انجام دادیم، آنچه آمریکاییها انجام دادند، زندگی اروپاییها را نیز نجات داده است.»
- دونالد ترامپ طی سخنانی خطاب به مردم آمریکا گفت که فرمانده نظامی ایران در تدارک «حملات مخرب و قریب الوقوع» بود. وی همچنین تاکید کرد که برای پایان دادن به یک جنگ فرمان کشتن او را صادر کرده است.
- عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق در مراسم تشییع پیکر قاسم سلیمانی و همراهانش در بغداد حضور یافت.
- در تصاویری که از مراسم تشییع منتشر شد تابوت قاسم سلیمانی پیچیده در پرچم ایران نمایش داده شد.
- شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر در تهران با حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران دیدار و گفتگو کرد.
- پیکر قاسم سلیمان و دیگر افرادی که در حمله آمریکا کشته شدند در کربلا تشییع شد.
- سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو بخشی از فعالیتهای آموزشی خود در عراق را که تحت هدایت کانادا قرار داشت به دلیل نگرانیهای امنیتی معلق کرد.
- رئیس جمهوری آمریکا در توییتی اعلام کرد که اگر ایران اقدام تلافیجویانه کند ۵۲ نقطه ایران از جمله مکانهای فرهنگی را هدف قرار خواهد داد.
یکشنبه ۱۵ دی ماه
- پیکر قاسم سلیمانی و همراهانش به ایران منتقل شد و در اهواز تشییع شد. مراسم تشییع یک روز به طول انجامید و سپس پیکرها به مشهد منتقل شد.
- محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در واکنشی غیر مستقیم به تهدید ترامپ مبنی بر هدف قرار دادن سایتهای فرهنگی گفت که این اقدام یک «جنایت جنگی» است.
- تشییع جنازه قاسم سلیمانی در شهر مشهد با حضور شمار انبوهی از ساکنان این شهر انجام شد.
- پارلمان عراق قطعنامه اخراج نیروهای آمریکایی از این کشور را تصویب کرد. کارشناسان معتقدند که خروج احتمالی حدود ۵ هزار و دوسیت سرباز آمریکایی از عراق ممکن است روند مبارزه نیروهای ائتلاف با داعش را با چالش روبرو کند و زمینه ساز ظهور مجدد این گروه شود.
- ایران پنجمین و آخرین مرحله از کاهش تعهدات برجامی خود را اعلام کرد. در بیانیه دولت ایران که بخش خبری تلویزیون آنرا اعلام کرد آمده است که این کشور دیگر به هیچیک از محدودیتهای توافق در زمینه میزان، سطح غنی سازی و ذخیره اورانیوم ایران پایبند نیست و کلیه فعالیت های تحقیقاتی خود را در این زمینه از سر خواهد گرفت.
دوشنبه ۱۶ دی ماه
- آلمان، بریتانیا و فرانسه در بیانیهای از ایران خواستند به تعهدات خود در چارچوب توافق هستهای سال ۲۰۱۵ پایبند باشد. آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه و بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا در این بیانیه مشترک همچنین از ایران خواستند که از انجام و یا حمایت از اقدامات جدید خشونت آمیز خودداری کند.
- هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان در بیانیهای اعلام کرد که برای بررسی تنش موجود پیشنهاد کرده است که هفته آینده نشستی با شرکت دیگر همتاهای خود در اتحادیه اروپا برگزار شود.
- وزیر امور خارجه آلمان در ادامه تاکید کرد که اروپا باید از این پس با اتخاذ رویکردی مشترک نقش مهمی در جلوگیری از بالاگرفتن تنش میان آمریکا و ایران ایفا کند.
- دونالد ترامپ پس از تصویب قطعنام پارلمان عراق برای خروج نیروهای آمریکایی از این کشور از تعطیلات سال نوی خود در فلوریدا بازگشت.
- رئیس جمهوری آمریکا در طول پرواز طی گفتگو با خبرنگاران بار دیگر از کشتن قاسم سلیمانی دفاع کرد و در پاسخ به سوالی در باره قطعنامه پارلمان عراق گفت که کشورش بدون دریافت هزینههایی که برای ساختن پایگاههای نظامی در عراق انجام داده این کشور را ترک نخواهد کرد. وی همچنین تهدید کرد که اگر نیروهای نظامی کشورش مجبور به ترک خاک عراق شوند این کشور را تحت مجازاتهای اقتصادی قرار خواهد داد.
- اسماعیل قاآنی، جانشین قاسم سلیمانی در راس سپاه قدس قول داد که نیروهایش انتقام حمله آمریکا را خواهند گرفت.
- دختر قاسم سلیمانی در مراسم تشییع پدرش در تهران که با حضور شمار انبوهی از سوگواران همراه شد گفت که خانواده های سربازان آمریکایی در غرب آسیا اکنون منتظر مرگ فرزندانشان هستند.
- تظاهرات ضد آمریکایی در مانیل، پایتخت فیلیپین برپا شد. رودریگو دوترته، رئیس جمهوری فیلیپین به نیروهای مسلح کشورش دستور آماده باش داد تا در صورت وخیم شدن اوضاع هزاران تن از اتباع خود را از عراق و ایران تخلیه کنند.
- علی خامنهای، رهبر ایران بر پیکر قاسم سلیمانی و دیگر کشته شدگان حمله اخیر در بغداد نماز خواند.
- امیرعلی حاجی زاده، فرمانده هوا فضای سپاه اعلام کرد که تنها «خروج کامل نیروهای آمریکایی از منطقه» می تواند خسارت ناشی از کشته شدن قاسم سلیمانی را جبران کند.
- در رویدادی که نمیتواند ارتباط زیادی با قتل قاسم سلیمانی داشته باشد یک پایگاه نظامی نیروهای آمریکایی در کنیا هدف حمله شبه نظامیان گروه افراطی الشباب قرار گرفت. در این حمله ۳ نیروی تحت امر وزارت دفاع آمریکا کشته شدند و به چند فروند هواپیما و خودروی نظامی آمریکا خساراتی وارد آمد.
- دومین روز از مراسم تشییع پیکر قاسم سلیمانی در تهران صدها هزار تن از ساکنان را به خیابانهای مرکزی پایتخت رساند.
برونو لومر، وزیر دارایی فرانسه در مصاحبه با رادیو «فرانس انتر» گفت که تنشهای کنونی در خاورمیانه ممکن است بر رشد اقتصاد جهاد تاثیر منفی بگذارد و سبب تقویت گروههای بنیادگرایی چون داعش شود.
وزیر امور خارجه آلمان اعلام کرد که کشورهای اروپایی این هفته به تصمیم اخیر ایران مبنی بر کنار گذاشتن تعهدات خود در چارچوب برجام پاسخ خواهند داد.
چین اعلام کرد که معتقد است ایران «به ناچار» دست به کاهش تعهدات خود در چارچوب توافق هستهای زده و این آمریکا است که قواعد بین المللی را نقض کرده است.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در توییتی به برداشته شدن گام پنجم ایران برای خروج از برجام واکنش نشان داد و اعلام کرد که اتحادیه اروپا از این بابت «عمیقا متاسف» است.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا نیز در توییتی اعلام کرد که «ایران هرگز به سلاح هستهای دست نخواهند یافت.»
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد در نطقی گفت که تنشهای سیاسی در جهان در بالاترین سطح خود در قرن جاری قرار دارد. وی همچنین از کلیه طرفهای مناقشه ایران و آمریکا خواست که نهایت خویشتنداری را در پیش گیرند، گفتگو را آغاز کنند و برای جلوگیری از وقوع جنگی جدید با جامعه بین المللی همکاری کنند.
مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا گفت که کشورش هیچ تصمیمی برای خروج نظامی از عراق اتخاذ نکرده است و خبرهای منتشر شده در رسانهها «غیردقیق» است.
سه شنبه ۱۷ دی ماه
- پیکر قاسم سلیمانی صبح روز سه شنبه به کرمان، زادگاه فرمانده پیشین سپاه قدس رسید و در این شهر تشییع شد.
- پنتاگون در خصوص حمله احتمالی به ایران و هدف قرار دادن اماکن فرهنگی موضعی متفاوت از دونالد ترامپ گرفت. مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا تاکید کرد که کشورش در صورت رویارویی نظامی به قوانین جنگی پایبند خواهد بود.
- مایک میلی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا گفت که نامه مربوط به خروج نظامی آمریکا از عراق یک «اشتباه صادقانه» بوده است.
- محمد بحرالعلوم، سفیر عراق در سازمان ملل متحد از شورای امنیت خواست که حمله هوایی انجام شده توسط آمریکا در کشورش را محکوم کند.
- آلمان اعلام کرد که بخشی از نیروهای نظامی مامور خود در عراق را از این کشور خارج و به اردن و کویت منتقل میکند.
- در پی ازدحام بالای جمعیت در مرکز شهر کرمان، محل برپایی مراسم تشییع قاسم سلیمانی بیش از ۵۰ نفر جان خود را از دست دادند. برپا کنندگان مراسم در پی این حادثه از به تعویق افتادن مراسم تشییع و خاکسپاری خبر دادند.
- محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران میگوید که ایالات متحده آمریکا به دبیرکل سازمان ملل پیام داده است که برای او به دلیل تاخیر، ویزای آمریکا صادر نمیشود.
- سخنگوی حزب لیبرال دموکراسی ژاپن به خبرگزاری فرانسه گفت که نخستوزیر این کشور با هدف کاهش تنشها به چند کشور عربی سفر میکند.
- وزرای خارجه اروپا درباره ایران نشست فوق العاده برگزار کردند.
- ناتو اعلام کرد که موقتا بخشی از کارکنان خود را از عراق خارج میکند.