«اینها برای آوردن لقمهای نان برای خانوادههایشان به ایران سفر کرده بودند. ما از جامعه جهانی و دولتهای افغانستان و ایران خواهان رسیدگی و پاسخگویی به این حادثه هستیم.»
شماری از شهروندان افغان روز دوشنبه در دو شهر کابل و هرات در مقابل سفارت و کنسولگری ایران تجمع کرده و خواستار واکنش جامعهٔ جهانی و پاسخگویی مقامات ایران به جان باختن شماری از هموطنان خود در رودخانهٔ مرزی هریرود شدند.
شمار معترضان د ربرابر کنسولگری ایران در هرات سیصد تن بوده است.
صدای اعتراض شهروندان و بازماندگان
مادر یکی از جانباختگان به نام عبدالباری میگوید: «پسرم گفت میخواست به ایران برود. چند تن از دوستانش هم از روستای ما همراه او رفتند. او را کتک زدند و به آب انداختند.»
دولت افغانستان اعلام کرده است که پیگری این واقعه را در دو سطح سیاسی و فنّی جریان دارد.
ثریا احمدی، از شرکت کنندگان در این تظاهرات گفت: «اینها برای آوردن لقمه ای نان برای خانوادههایشان به ایران سفر کرده بودند. ما از جامعه جهانی و دولتهای افغانستان و ایران خواهان رسیدگی و پاسخگویی به این حادثه هستیم.»
از سوی دیگر، وبسایت آریانیوز از رسانههای افغانستان، هیات مسئول رسیدگی به این واقعه اعلام کرده که «شواهدی موثق» بهدست آورده که طرف ایرانی ارائه خواهد شد.
آرش، از دیگر معترضانی که در تظاهرات هرات حضور داشته نیز تاکید کرد که خواهان برقراری عدالت و رسیدگی به این حادثه هستند.
کنشگران افغان خطاب به مقامات ایران: عذر بخواهید و غرامت بپردازید
از سوی دیگر ۱۲۰ کنشگر مدنی، فعَال حقوق بشر و حقوق زنان در افغانستان در نامهٔ سرگشادهای از علی خامنهای رهبر و حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران خواستند به دلیل برخورد غیرانسانی با مهاجران افغان عذرخواهی کنند.
امضاکنندگان این نامه اعلام کردند، رفتار اخیر مرزبانان ایرانی که در گذشته نیز با کارجویان افغان بدرفتاری کرده، آنان را مورد شکنجه و اهانت قرار دادهاند، نقض آشکار مادهٔ ۲۰ اعلامیهٔ حقوق بشر قاهره و و ماده ۵ اعلامیهٔ حقوق بشر جهانی است.
آنان هچنین خواستار آن شدند که دولت ایران به بازماندگان قربانیان این واقعه غرامت بپردازد و عاملان این کار را مجازات کند.
واکنش وزارت خارجهٔ ایران؛ درخواست ما برای جلسهٔ مشترک مرزبانان بیپاسخ مانده
عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجهٔ ایران روز گذشته اعلام کرد که مرزبانان ایرانی هیچ دخالتی در غرق شدن مهاجران افغان نداشتهاند.
وی با تأکید برآنکه در تاریخ فوق هیچ نوع مواجههای میان نیروهای مرزی ایران و اتباع افغان رخ نداده، تصریح کرد که با توجه به شیوع ویروس کرونا، ایران برای محافظت از مرزبانان خود هیچگونه اردوگاه دایر در مناطق مرزی ندارد.
عباس موسوی بر «ضعف عملکرد دولت افغانستان» در حفاظت از مرز خود با ایران اشاره کرد و گفت که به دلیل حضور نیروهای طالبان در منطقه، دولت افغانستان بیش از ۵۰ پاسگاه مرزی خود را تخلیه کرده و این سبب شده تا این مناطق به «جولانگاه گروههای تروریستی و قاچاقچیان» تبدیل شود.
وی همچنین این احتمال را مطرح کرد که «شاید شماری از کسانی که میخواستهاند غیرقانونی از مرز ایران وارد شوند به دلیل ناآشنا بودن با منطقه و عمق رودخانه وارد آن شده و غرق شده باشند.» سخنگوی وزارت خارجه ایران همچنین به «مهماننوازی» کشورش در برابر ۳ میلیون تبعهٔ افغان اشاره کرد که «چهار دهه است در ایران به سر میبرند.»
عباس موسوی خاطرنشان کرده که مرزبانانی ایران، برای شفافسازی موضوع، طی دو نامه رسمی از مرزبانی افغانستان خواسته است تا برای بررسی حادثه جلسهٔ مشترک برگزار کنند که «این درخواستها تا این لحظه بی پاسخ مانده است.»
هیات حقیقتیاب افغانستان چه میگوید؟
محمد حمید طهماسبی، رئیس هیات حقیقتیابِ وزارت خارجه افغانستان در ولایت هرات اعلام کرد بررسیهای اخیر نشان میدهد تعداد مهاجران افغان که وارد مرز ایران شده بودند ۴۶ نفر بوده که از این میان ۱۰ تن جان باخته و ۱۹ نفر نجات یافتهاند. همچنین ۱۷ تن دیگر از این افراد مفقود شده بودند که روز گذشته دو تن از آنها پیدا شدهاند و تا کنون از سرنوشت ۱۵ تن دیگر خبری در دست نیست.
وی افزود کار این هیات حقیقتیاب تا یک هفته دیگر تکمیل خواهد شد.
از سوی دیگر وحید قتالی، والی هرات نیز در سفری به منطقهٔ دهانهٔ ذوالفقار، که این واقعه آنجا روی داده، با شاهدان محلی گفتگو کرد. یافتهها و مستندات این بررسی نیز در اختیار هیات ویژهٔ حقیقت یاب قرار میگیرد.
محمد حنیف اتمر، سرپرست وزارت خارجهٔ افغانستان با جواد ظریف، وزیر خارجهٔ ایران گفتگو کرد. وی پیش تر اعلام کرده بود هیاتی ویژه از سوی وزارت خارجهٔ افغانستان مأمور بررسی همهجانبهٔ این موضوع شده «تا در پرتو حقایق موجود تصمیمهای لازم اتخاذ شود.»