در جریان مخابره انبوهی از اخبار جهان در سال ۲۰۲۰، یورونیوز تلاش کرد تا با رصد شبکههای اجتماعی تعدادی از اطلاعات و اخباری را که توسط برخی کاربران این شبکهها در حال بازنشر بود، راستیآزمایی و صحت و سقم آنها را بررسی کند.
سالی که گذشت، روزهای پرحادثه کم نداشت؛ با همهگیری غافلگیر کننده ویروس کرونا آغاز شد و با اعتراضهای گسترده علیه نادیده گرفتن حقوق سیاهپوستان و برگزاری انتخابات جنجالی ریاست جمهوری ایالات متحده پرالتهابتر شد.
در جریان مخابره انبوهی از اخبار جهان در سال ۲۰۲۰، یورونیوز در قالب برنامه مکعب(TheCube#) تلاش کرد تا با رصد شبکههای اجتماعی تعدادی از اطلاعات و اخباری را که توسط برخی کاربران این شبکهها در حال بازنشر بود، راستیآزمایی و صحت و سقم آنها را بررسی کند.
این موارد از درمانهای غلط برای درمان بیماری کووید-۱۹ و باورهای نادرست در مورد ویروس کرونا گرفته تا طرح ادعاهای دروغین درباره استفاده از آرای مردگان در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده را شامل میشود. به بهانه پایان سال ۲۰۲۰ برخی از این اخبار و اطلاعات نادرست را مرور کردهایم:
۱-لیموتُرش و جوششیرین ترکیب معجزهآسایی نیست
در حالی که مردم بسیاری از کشورهای جهان فصل بهار را در قرنطینه خانگی سپری میکردند و متخصصان همچنان در حال بررسی ویژگیهای ویروس ناشناخته کرونا بودند، برخی کاربران ناشناخته شبکههای اجتماعی هر روز نسخهای ویژه برای درمان بیماری کووید-۱۹ ارائه میکردند.
شاید یکی از فراگیرترین ادعاها اثر معجزهآسای مخلوط لیموترش و جوش شیرین با چای داغ بود که گفته میشد، ویروس کرونا را «بلافاصله» از بین میبرد.
در حالی که مطالعات علمی نشان داده که ویروس کرونا دارای دامنه پایداری بالایی در سطح PH این معجون است و تلاش برای تغییر سطح قلیایی یا اسیدی خون خطرناک است.
۲-لیسترین ضد عفونی کننده موثری نیست
آوریل گذشته متنی منتسب به دانشگاه جان هاپکینزِ آمریکا در شبکههای اجتماعی بازنشر گستردهای پیدا کرد که روشهایی را برای جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا پیشنهاد داده بود.
یکی از ادعاهای دروغین مطرح شده در این متن این بود می توان از لیسترین، مارک آمریکایی دهان شویه، به عنوان مایعی کارآمد برای ضد عفونی سطوح علیه ویروس کرونا استفاده کرد.
هر چند دانشگاه جان هاپکینز با انتشار اطلاعیهای اعتبار این متن را زیر سوال برد ولی هم مراکز پیشگیری و کنترل بیماریهای اروپا(ECDC) و هم مرکز کنترل بیماریهای ایالات متحده(CDC) در پاسخ به یورونیوز تاکید کردند که ضدعفونی سطوح در برابر کرونا نیازمند غلظتهای خاصی از مواد ضدعفونی است.
۳-الکل سیستم ایمنی بدن را تقویت نمیکند
با تبدیل شدن شمال ایتالیا به مرکز شیوع بیماری کووید-۱۹ در اروپا، پیامی به سرعت از طریق تلگرام و واتساپ توزیع شد که تاکید داشت نوشیدن الکل برای «تقویت سیستم ایمنی بدن» در برابر ویروس کرونا موثر است.
اما وزارت بهداشت ایتالیا به یورونیوز اعلام کرد که مصرف الکل افراد را از ابتلا به بیماری کووید-۱۹ محافظت نمیکند. این وزارتخانه همچنین تاکید کرد که مصرف الکل نه تنها موجب تقویت سیستم ایمنی بدن نمیشود بلکه به دلیل تضعیف آن توانایی بدن براب مقابله با بیماریهای عفونی را کاهش میدهد.
**۴-**تصاویر ماهوارهای نشان نمیدهد که اجساد بیماران در ووهان سوختهاند
همزمان با شیوع بیماری کووید-۱۹ در سراسر اروپا، این شایعه منتشر شد که چین برای پنهان کردن شدت شیوع ویروس کرونا، احساد بسیاری از مبتلایان فوت شده این بیماری را سوزانده است. حتی برخی روزنامههای زرد بریتانیایی با انتشار تصاویری ماهوارهای ادعا کردند که افزایش مقدار گاز دیاکسید گوگرد در هوای شهر ووهان ناشی از دود سوخته شدن اجساد است.
اما بررسیهای ثانویه نشان داد که هیچ مدرک مستند و مستدلی برای اثبات صحت این شایعه وجود ندارد. هر چند که وزارت محیط زیست نیز اعلام کرد که این شایعه یک دروغ بزرگ است. بررسیهای سازمان جهانی بهداشت نیز نشان داد که احتراق سوختهای فسیلی حاوی گوگرد برای گرمایش خانگی، تولید برق یا وسایل نقلیه موتوری علت افزایش سطح گاز دیاکسید گوگرد در هوای شهر ووهان بوده است.
به توییتر یورونیوز فارسی بپیوندید
۵-سفیدپوستان نژادپرست در آمریکا خودپرداز نمیدزدند
پس از مرگ جورج فلوید، سیاهپوست بازداشتی توسط پلیس مینیاپولیس در ماه مه، اعتراضهای گستردهای در بسیاری از کشورهای غربی علیه نادیده گرفته شدن حقوق سیاهپوستان به راه افتاد. در گرماگرم این اعترضها ویدیویی در شبکههای اجتماعی دست به دست شد که نشان میداد که یک فرد سفیدپوست که ادعا میشد «نژادپرست» است، یک دستگاه عابر بانک را با هدف محروم کردن سیاهپوستان از خدمات آن، دزدیده و سپس سوار اتوبوس شده است.
بررسیهای برنامه مکعب نشان داد که این ویدیو مربوط به سال ۲۰۱۹ بوده و در قالب یک شوخی و طنز تصویری ساخته شده بوده است.
۶-واشنگتن با قطع برق و اینترنت مواجه نشد
همزمان با فراگیرتر شدن جنبش «جان سیاهان ارزش دارد»، شایعهای در شبکههای اجتماعی منتشر شد که با شدت گرفتن اعتراضها در شهر واشنگتن، برق این شهر با هدف ممانعت از دسترسی مردم به اینترنت قطع شده تا تصاویر سرکوب پلیس به بیرون از این شهر درز نکند.
بررسی برنامه مکعب نشان داد که هیچگونه اختلالی در اینترنت شهر واشنگتن از سوی نتبلاکس گزارش نشده است. بررسیهای بیشتر نشان داد که هشتگ خاموشی در واشنگتن(DCblackout#) از طریق یک رُبات در حال بازنشر است.
۸-بایدن نگفت که مردم دوباره به ترامپ رای بدهند
در گرماگرم رقابتهای انتخابات آمریکا ویدیویی از سخنان جو بایدن، نامزد دموکرات منتشر شد که در آن خطاب به مردم میگفت که ما دوباره باید به ترامپ رای بدهیم.
بررسیهای برنامه مکعب نشان داد که این ویدیو تقطیع شده ویدیوی سخنان آقای بایدن است که در آن میگوید ما تنها در شرایطی باید دوباره به ترامپ رای بدهیم که ما را مقابل جوخه آتش قرار داده باشند.
۹-مردگان در انتخابات آمریکا رای ندادند
بلافاصله پس از اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، ادعایی مطرح شد مبنی بر این که برخی با استفاده از مدارک فوت شدگان در انتخابات شرکت کرده و به جو بایدن رقیب انتخاباتی آقای ترامپ رای دادهاند.
همان زمان چندین کارشناس به یورونیوز گفتند که بینظمیهای انتخاباتی گزارش شده توسط طرفداران آقای ترامپ، تاثیری در نتیجه انتخابات نخواهد داشت. آنها همچنین تاکید کردند که به دلیل بروز خطاهای نرمافزاری و حفظ محرمانگی اطلاعات رایدهندگان، امکان دارد اطلاعات برخی از آنها با تاریخ تولید قدیمی درج شود که این شائبه را ایجاد میکند که آنها مُردهاند.
و در نهایت ...
همزمان با برقراری دور تازهای از محدودیتهای اجتماعی در کشورهای اروپایی که شهرهای این کشورها را از حضور گردشگران خالی کرده، ویدیویی در شبکههای اجتماعی منتشر شد که ادعا میکرد شنا کردن دلفینها در شهر ونیز را ثبت کرده است.
بررسیهای برنامه مکعب نشان داد که این ویدیو مربوط به حضور دلفینها در بندر کالیاری است که ۷۵۰ کیلومتر با ونیز فاصله دارد.