حضور نظامی آمریکا و اروپا در افغانستان با اقتصاد این کشور چه کرد؟

آگهی

شبه‌نظامیان طالبان طی روزهای گذشته بارها از پایان «اشغال» افغانستان توسط نیروهای آمریکایی و متحدانش به عنوان نشانه‌ای امیدوارکننده از آغاز روزهای افزایش رفاه و آسایش مردم این کشور یاد کرده‌اند ولی آیا شاخص‌های کلان اقتصاد افغانستان طی دو دهه گذشته در مقایسه با دور نخست حکومت امارت اسلامی بدتر شده است؟

اطلاعات منتشر شده از سوی نهادهای مالی و پولی بین‌المللی حکایت از این دارد که تولیدناخالص داخلی افغانستان در دو دهه گذشته موفق شده برای نخستین بار از مرز ۲۰ میلیار دلار عبور کند و رکورد رشد ۲۰ درصدی را نیز بشکند. اما در مقابل نرخ تورم ۲۶.۴ درصدی نیز طی این دوره رخ داده؛ هر چند که نرخ‌های منفی نیز گزارش شده است.

گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد که در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۰ که با حضور نیروهای آمریکایی و متحدان غربی این کشور در افغانستان همزمان بوده، تولید ناخالص داخلی این کشور از حدود ۴ میلیارد دلار تا بیش از ۲۰ میلیارد دلار صعود کرده و تقریبا ۵ برابر شده است.

بر پایه این گزارش اقتصاد افغانستان طی سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ بالاترین سطح تولید ناخالص داخلی این کشور را تجربه کرده است. سری زمانی داده‌های ثبت شده از سوی بانک جهانی نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی افغانستان در سال ۲۰۰۰ و پایان دوره حکومت امارت اسلامی ۳.۵۲ میلیارد دلار و در سال ۱۹۶۰ نیز تنها ۵۷۷ میلیون دلار بوده است.

در همین حال، صندوق بین‌المللی پول نیز اعلام کرد که اقتصاد افغانستان طی سال‌های حضور نیروهای نظامی خارجی در این کشور، رکورد نرخ رشد اقتصادی ۲۰.۶ درصدی را ثبت کرده و طی سه سال نرخ رشد دو رقمی را تجربه کرده است و تنها در سال ۲۰۲۰، سال رکود جهانی اقتصاد، شاهد رشد زیر صفر بوده است.

این گزارش حاکیست که متوسط نرخ رشد اقتصادی افغانستان در ۱۸ سال گذشته نزدیک ۶ درصد بوده است. این در حالی است که متوسط نرخ رشد اقتصاد جهانی در همین مدت ۳.۶ درصد بوده است. اما در آغاز دور نخست برقراری حکومت امارت اسلامی تولید ناخالص داخلی افغانستان ۳.۱۲۴ میلیارد دلار بوده که نشان می‌دهد که در دوره ۵ ساله این حکومت، تولید ناخالص داخلی افغانستان در مجموع ۱۲.۶ درصد و به طور متوسط سالانه ۲.۵ درصد رشد کرده است.

داده‌های منتشر شده توسط صندوق بین‌المللی همچنین نشان می‌دهد که نرخ تورم دورقمی در افغانستان پس از ثبت اوج‌های ۳۵.۷ و ۲۶.۴ درصدی در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۸ از سال ۲۰۱۲ به این سو از میان رفته و روند نرخ تورم در این کشور با متوسط جهانی آن همسوتر شده است. این نرخ طی ۶ سال اخیر ۲.۸ درصد بوده است. اما مطابق گزارش بانک جهانی، متوسط این نرخ در دوره ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ که با دوره نخست حکومت امارت اسلامی مصادف است، ۴.۶ درصد بوده است.

به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید

بر پایه گزارش صندوق بین‌المللی پول، اقتصاد افغانستان طی دو سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۵ نیز شاهد کاهش سطح عمومی قیمت‌ها بوده است.

همچنین سیر نرخ برابری افغانی در برابر هر دلار آمریکا نیز گویای برقراری ثبات نسبی نرخ ارز در بازار افغانستان در فاصله‌ سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ است. البته طی ۱۰ سال گذشته نرخ برابری افغانی در مقابل هر دلار آمریکا از حدود ۵۰ به بیش از ۷۸ صعود کرده است. روند تضعیف نرخ برابری افغانی با تصرف اکثر بخش‌های کشور از سوی شبه‌نظامیان طالبان شدت گرفته و این نرخ طی روزهای اخیر تا ۸۷ افزایش یافته است.

در چنین شرایطی، بانک مرکزی افغانستان پیش‌بینی کرده با توقف ورود محموله‌های نقدی ارز به خصوص از مقصد آمریکا و کشورهای اروپایی، تضعیف نرخ برابری افغانی همچنان افزایش داشته باشد؛ رخدادی که در کنار قحطی ناشی از خشکسالی و سیل و رکود ناشی از شیوع ویروس کرونا می‌تواند موجب جهش نرخ تورم در این کشور شود.