امیر قطر در حالی روز دوشنبه با رئیس جمهوری آمریکا دیدار می‌کند که احتمالا این کشور کوچک در بحبوحه بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی آماده ایفای نقشی پررنگ‌تر می‌شود.
آگهیشیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر در حالی روز دوشنبه با جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا دیدار می‌کند که احتمالا این کشور کوچک در بحبوحه بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی آماده ایفای نقشی پررنگ‌تر می‌شود.
قطر که در دهه‌های گذشته و با وجود درگیر شدن با عربستان سعودی و متحدانش یک بازیگر کلیدی در خاورمیانه بوده است، احتمالا این بار می‌تواند از جمله برای میانجیگری در افغانستان، تنش میان اوکراین و روسیه و حتی بحران هسته‌ای ایران، بار دیگر در مقام یک شریک مطمئن واشنگتن به میدان بازگردد.
قطر که ثروت سرشار خود را مدیون منابع بی‌کران گاز طبیعی است، در گرماگرم تنش میان غرب و روسیه بر سر بحران اوکراین، قابلیت قطع وابستگی اروپا به گاز روسیه را دارد. از قرار معلوم تضمین امنیت انرژی اروپا یکی از محورهای گفت‌وگوی میان رهبران قطر و ایالات متحده آمریکا است.
اچ.ای هیلر، پژوهشگر بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی می‌گوید: «در دوران حاکمیت تمیم، قطر با یک مانور استراتژیک موفق توانست به یک بازیگر مهم در بسیاری از میدان‌ها، از جمله افغانستان در ماه‌های اخیر، تبدیل شود. این کشور با استفاده از روابط و ثروت هنگفتش، منافع بسیاری کسب کرد.»
شیخ حمد آل ثانی که در سال ۲۰۱۳ از قدرت کناره گرفت، قطر را به یک مرکز ثقل دیپلماسی در منطقه تبدیل کرد. او نه‌تنها روابط گرم و سنتی با واشنگتن و همپیمانانش را حفظ کرد، بلکه مناسبات با رقبای منطقه‌ای غرب نظیر ایران، حماس و حزب‌الله را هم گسترش داد. امیر پیشین قطر که دو دهه قبل میزبان بزرگ‌ترین پایگاه نظامی ایالات متحده در منطقه و قلب عملیات حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ بود، در جریان «بهار عربی» از جنبش‌های اسلام‌گرای اخوانی، از مصر تا سوریه حمایت کرد. همین خط مشی، قطر را در کنار ترکیه و در برابر عربستان سعودی و متحدانش قرار داد. رقابت میان این دو بلوک قدرت در خاورمیانه با تحریم و محاصره قطر در سال ۲۰۱۷ به اوج رسید. این بحران، البته مانند دیگر ابتکار عمل‌های محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی با ناکامی برای ریاض به پایان رسید.
شیخ تمیم روز دوشنبه در حالی با جو بایدن دیدار می‌کند که این کشور همین چند ماه پیش نقشی کلیدی در خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان بازی کرد. از زمان به قدرت رسیدن طالبان در ماه اوت سال گذشته، سفارت قطر در کابل، دفتر حافظ منافع ایالات متحده در این کشور است.
فراتر از افغانستان، قطر در دو دهه گذشته در کنار عمان، یکی از میانجی‌های ثابت میان تهران و واشنگتن در جریان مذاکرات هسته‌ای بوده است. گروهی از دیپلمات‌های قطری هفته پیش به تهران سفر کردند و انتظار می‌رود مذاکرات احیای برجام، یکی از سرفصل‌های مذاکرات میان جو بایدن و امیر قطر باشد.
آندریاس کریگ، مدرس کینگ کالج لندن می‌گوید: «تمیم می‌خواهد با روابط خارجی و دیپلماسی انرژی به‌عنوان ابزارهایی در حوزه قدرت نرم‌افزاری استفاده کند و برای کشورش بیش از شرق، در غرب کسب اعتبار کند.» آقای کریگ با اشاره به محوریت دوحه در خاور میانه می‌گوید: «به دلیل موضع بی‌طرفانه قطر و با این‌که این کشور یک متحد غرب به شمار می‌رود، بازیگرانی نظیر ایران و طالبان به دوحه به‌عنوان یک میانجی می‌نگرند که در چالش‌های منطقه‌ای امکان بسیار بیشتری برای گفت‌وگو دارد.»
دیدار امیر قطر با جو بایدن، نخستین ملاقات رهبر یک کشور عرب منطقه با جانشین دونالد ترامپ در کاخ سفید است. از سال گذشته و با تغییر رویکرد واشنگتن نسبت به خاورمیانه و از جمله قطع حمایت صد در صد از عربستان سعودی و متحدانش در جنگ یمن، امکان نقش‌آفرینی منطقه‌ای و جهانی قطر بیش از گذشته پررنگ شده است.
با این همه قطر دست‌کم در افکار عمومی اروپا و آمریکای شمالی، بازیگر آنچنان پاک‌دست و معصومی نیست. ماجرای سوء استفاده از کارگران خارجی برای ساخت استادیوم‌های جام جهانی ۲۰۲۲ و مرگ صدها و بلکه هزاران نفر از آنان به‌علل نامشخص، کار این امیرنشین ثروتمند را برای معرفی خود در مقام محور صلح در خاورمیانه دشوار کرده است. مقام‌های دولت جو بایدن می‌گویند که مساله حقوق بشر هم در جریان دیدار رهبران دو کشور در کاخ سفید مطرح خواهد شد.