ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در آخر هفته گذشته گفت که نیروهای هسته‌ای کشورش باید در حالت آماده‌باش بالا قرار گیرند و این نگرانی را افزایش داد که حمله روسیه به اوکراین منجر به تشدید تنش هسته‌ای شود. اما زنجیره فرماندهی استفاده از سلاح اتمی در روسیه چگونه است و دستور نهایی را چه کسی صادر می‌کند؟
آگهیولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، در آخر هفته گذشته گفت که نیروهای هسته‌ای کشورش باید در حالت آماده‌باش بالا قرار گیرند و این نگرانی را افزایش داد که حمله روسیه به اوکراین منجر به تشدید تنش‌های هسته‌ای شود.
کشورهای دارای بمب اتمی پروتکل‌های پیچیده‌ای جهت درگیر شدن در جنگ هسته‌ای دارند و یک زنجیره فرماندهی این روند را کنترل می‌کند. اما در روسیه چه کسی تصمیم به پرتاب سلاح‌های هسته‌ای می‌گیرد؟
یک سند مربوط به سال ۲۰۲۰ به نام «اصول اساسی سیاست دولتی فدراسیون روسیه در مورد بازدارندگی هسته‌ای» می گوید که تصمیم استفاده از سلاح هسته‌ای در دست رئیس جمهوری روسیه است.
یک کیف کوچک، معروف به «چگت»، همیشه در نزدیکی رئیس جمهور نگهداری می‌شود و او را به شبکه فرماندهی و کنترل نیروهای استراتژیک هسته‌ای روسیه وصل می‌کند. البته باید گفت که چگت حاوی دکمه پرتاب هسته‌ای نیست، بلکه دستورات پرتاب را به فرماندهی نظامی مرکزی یا ستاد کل ارسال می‌کند.
اگر پوتین دستور حمله هسته‌ای را بدهد، چه اتفاقی می‌افتد؟
ستاد کل نیروهای مسلح روسیه به کدهای پرتاب دسترسی دارد و دو روش برای پرتاب کلاهک هسته‌ای در اختیار دارد. یک روش این است که ستاد، کدهای مجوز را به صورت فردی برای فرماندهان تسلیحات بفرستد تا آن‌ها مراحل پرتاب را اجرا کنند.
یک روش نیز استفاده از سیستم پشتیبان است. این سیستم که پریمتر «Perimetr» نام دارد به ستاد کل اجازه می‌دهد مستقیماً موشک‌های زمینی را شلیک کند و تمام پست‌های فرماندهی فوری را دور بزند.
آیا دستور «هشدار سطح بالا»ی پوتین احتمال پرتاب را بیشتر کرده است؟
پوتین در آخر هفته گذشته گفت که نیروهای هسته‌ای کشور باید در حالت آماده‌باش قرار گیرند. روز بعد، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که نیروهای موشکی اتمی این کشور در «ماموریت رزمی تقویت‌شده» قرار گرفته‌اند.
عبارت «ماموریت رزمی تقویت‌شده» یا «ویژه» در دکترین هسته‌ای روسیه وجود ندارد و کارشناسان نظامی را در مورد معنای آن متحیر کرده است.
پاول پودویگ، محقق ارشد موسسه تحقیقات خلع سلاح سازمان ملل در ژنو، می‌گوید که این دستور ممکن است سیستم فرماندهی و کنترل هسته‌ای روسیه را فعال کند و اساساً کانال‌های ارتباطی را برای هرگونه دستور پرتاب نهایی باز کند. از سوی دیگر، این ممکن است به این معنا باشد که روس‌ها کارکنان بیشتری را به تاسیسات هسته‌ای خود اضافه کرده باشند.
آیا روس‌ها قوانینی در مورد پرتاب‌های هسته‌ای دارند؟
- دکترین ۲۰۲۰ چهار سناریو را ارائه می‌دهد که ممکن است استفاده از سلاح‌های هسته‌ای روسیه را توجیه کند:
- استفاده از سلاح‌های هسته‌ای یا سلاح‌های کشتار جمعی علیه روسیه یا متحدانش
- دریافت داده‌هایی که نشان دهد موشک‌های بالستیک به سمت روسیه یا متحدانش پرتاب شد‌ه‌اند
- حمله به مراکز مهم دولتی یا نظامی که اقدامات واکنش نیروهای هسته‌ای کشور را تضعیف کند
- استفاده از تسلیحات متعارف علیه روسیه «زمانی که موجودیت کشور در خطر است»
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
توانایی‌های هسته‌ای روسیه چه هستند؟
فدراسیون دانشمندان آمریکایی تخمین می‌زند که روسیه ۵۹۷۷ کلاهک هسته‌ای دارد که بیشتر از هر کشور دیگری است. از این تعداد، ۱۵۸۸ مورد مستقر و آماده استفاده هستند که موشک‌های مجهز به آن‌ها را می‌توان از طریق زمین، زیردریایی و هواپیما شلیک کرد.
روز ۱۹ فوریه، کمی قبل ازصدور دستور حمله به اوکراین، پوتین شخصا بر رزمایش هماهنگ نیروهای اتمی روسیه نظارت داشت.
آیا روسیه تا به حال از سلاح هسته‌ای در جنگ استفاده کرده است؟
خیر. تا به امروز، تنها استفاده از سلاح‌های هسته ای در طول جنگ دو بمب اتمی بودند که در پایان جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ توسط ایالات متحده بر شهرهای ژاپنی هیروشیما و ناکازاکی پرتاب شدند.