زاپوریژیا، بزرگترین نیروگاه هسته‌ای اروپا که در جنوب اوکراین قرار دارد روز جمعه توسط نیروهای روس تصرف شد. همزمان با حملات روسیه، رئیس جمهوری اوکراین هشدار داد که انفجار در نیروگاه‌های هسته‌ای کشورش «پایان اروپا» خواهد بود. نیروگاه زاپوریژیا چیست و چرا انقدر مهم است؟
آگهیحمله تانک‌های روسی به نیروگاه «زاپوریژیا» که از آن به عنوان بزرگترین نیروگاه هسته‌ای اروپا یاد می‌شود بی شک مهم‌ترین خبر و رویداد مرتبط با تهاجم نظامی به خاک اوکراین در روز جمعه چهارم فوریه بود.
این حمله که سبب آتش‌سوزی در نیروگاه «زاپوریژیا» شد به گفته مقام‌های به راکتورها و تاسیسات اصلی نیروگاه آسیبی نرساند و هیچ موردی نیز تاکنون از نشت مواد رادیو اکتیو و دیگر موارد خطرناک برای انسان و محیط زیست از آنجا اعلام نشده است.
آژانسی که در اوکراین مامویت نظارت و بازرسی از از سایت‌های هسته‌ای را برعهده دارد به رغم تایید اشغال نیروگاه «زاپوریژیا» توسط نیروهای ارتش روسیه، همچنان نسبت به بهره‌برداری از آن اطمینان داده است.
بزرگترین نیروگاه هسته‌ای اروپا بدین ترتیب اکنون در راس خبرهای رسانه‌ها قرار گرفته و سرنوشت آن با تحولات مرتبط با تهاجم نظامی ارتش روسیه به اوکراین گره خورده است.
مقامات بلند پایه دولت اوکراین روز جمعه پس از حمله روسیه به نیروگاه «زاپوریژیا» هشدار دادند که انفجار در نیروگاه‌های هسته‌ای کشورشان فاجعه‌ای بزرگ به همراه خواهد داشت و باید از آن به عنوان «پایان اروپا» نام برد.
خبرگزاری فرانسه به مجموعه‌ای از نکات کلیدی مربوط به این نیروگاه اشاره کرده که در ادامه این گزارش به آن می‌پردازیم.
بزرگترین راکتور هسته‌ای اروپا در ساحل رودخانه «دنیپر»
نیروگاه اتمی «زاپوریژیا» در جنوب اوکراین و کنار رودخانه «دنیپر» و در ۳۲۵ کیلومتری نیروگاه مشهور چرنوبیل ساخته شده که پیش‌تر به تصرف نیروهای ارتش روسیه درآمده است.
ظرفیت کل این نیروگاه ۶ هزار مگاوات اعلام شده که گفته می‌شود برای تامین برق حدود چهار میلیون منزل مسکونی کافی است.
این نیروگاه در شرایط عادی یک پنجم برق اوکراین و تقریبا نیمی از انرژی هسته‌ای مورد نیاز این کشور را تولید می کند.
ساخت اولین رآکتور این نیروگاه در سال ۱۹۷۹آغاز شد، زمانی که اوکراین بخشی از اتحاد جماهیر شوروی سابق بود.
نیروگاه «زاپوریژیا» که دارای شش رآکتور VVER-1000 ساخت شوروی است رسما در سال ۱۹۸۵افتتاح شد. آخرین رآکتور این نیروگاه اما بنا به گزارش خبرگزاری فرانسه در سال ۱۹۹۵ راه‌اندازی شد.
عمر رآکتورهای این نیروگاه بر اساس ارزیابی‌های به عمل آمده بین ۴۰ تا ۶۰ سال تخمین زده می‌شود.
واشنگتن: رآکتورها پس از حمله در ایمنی کامل خاموش شدند
مقامات اوکراینی پس از حمله ارتش روسیه به نیروگاه «زاپوریژیا» اعلام کردند که این حملات به آتش‌سوزی در یک آزمایشگاه و یکی از ساختمان‌های این نیروگاه که به آموزش اختصاص داشت منجر شده است.
این در حالیست که به گفته مقامات آمریکایی، پس از چندین ساعت بلاتکلیفی و عدم دسترسی به اطلاعات موثق اطمینان حاصل شد که خطری جدی در میان نیست و راکتورها «در ایمنی کامل» خاموش شده‌‌اند.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، آتش سوزی تلفات جانی نداشت و حدود ساعت ۷ صبح به وقت محلی توسط آتش نشانان اوکراینی مهار شد.
نیروگاهی مدرن‌تر از چرنوبیل
نیروگاه «زاپوریژیا» مجهز به رآکتورهای آب تحت فشار است که با الگوبرداری از زیردریایی‌های اتمی طراحی شده و از آن به عنوان یکی از ایمن‌ترین رآکتورها در جهان یاد می‌شود.
بدین ترتیب این نیروگاه از حیث رآکتور به کلی با چرنوبیل متقاوت است و به سبب برخورداری از فناوری جدید هسته‌ای مدرن‌تر محسوب می‌شود.
این در حالیست که در نیروگاه چرنوبیل از گرافیت به عنوان کند کننده در فعالیت هسته راکتور استفاده می‌شود و خروجی خط تولید به جای الکتریسیته، ماده پلوتونیوم است.
آگهینیروگاه «بالاکوو» واقع در منطقه ولگا در جنوب روسیه و نیز نیروگاه هسته‌ای «کوزلودوی» واقع در کناره رود دانوب در بلغارستان نیز از فناوری مشابهی با نیروگاه «زاپوریژیا» برخوردارند.
رآکتورهای VVER-1000 نیروگاه «زاپوریژیا» با سوخت غنی شده از ایزوتوپ شکاف‌پذیرِ اورانیوم ۲۳۵ کار می‌کنند.
این رآکتورها بوسیله بخار گرم شده توسط هسته مرکزی کار می‌کنند اما برخلاف دیگر رآکتورها، در آن بخارِ آلوده به مواد هسته‌ای برای چرخاندن توربین‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، بلکه این بخار تنها برای گرم کردن مدار دیگری از بخارهای غیرآلوده به کار گرفته می‌شود که توربین‌ها توسط آنها به گردش در می‌آیند.
این تکنیک سبب می‌شود تا کارکنان نیروگاه در معرض سطح نسبتا پایینی از مواد رادیواکتیو خطرناک قرار گیرند.
کنترل سطح رادیواکتیویته
مسئولان نیروگاه «زاپوریژیا» صبح جمعه میزان تشعشع‌ِ پس زمینه در اطراف این سایت هسته‌ای را ۰.۱ میکروسیورت در ساعت اعلام کرده‌اند که گفته می‌شود کم‌تر از میانگین جهانی و بسیار کم‌تر از میزان تشعشع ناشی از پرواز یک هواپیما و یا رادیوگرافی است.
آگهیاین در حالیست که سطح مواد رادیواکتیو در طول فاجعه چرنوبیل میلیون‌ها بار بیشتر از سطح فعلی تشعشع این مواد در اطراف نیروگاه «زاپوریژیا» پس از حمله ارتش روسیه، یعنی ۳۰۰ سیورت در ساعت بوده است.
کی‌یف پس از عملیات نظامی روسیه علیه اوکراین در سال ۲۰۱۴، پروتکل‌های ایمنی را برای حفاظت فیزیکی از تأسیسات هسته‌ای در این کشور با انجام بازرسی‌های منظم، ارزیابی آسیب‌پذیری و اجرای سیستم‌های کنترل خودکار توسعه داد.