خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی و در گفتگو با چندین منبع می‌گوید نیروهای ضد شورش دو روز پیش از حادثه آتش‌سوزی در این زندان حضور یافته و دست به تحریک زندانیان زده‌اند.
آگهیخبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی می‌گوید دو روز قبل از آتش سوزی در اوین، یک واحد پلیس ضدشورش به محوطه این زندان وارد شد و شروع به گشت زنی در راهروها کرد و با فریاد الله اکبر و کوبیدن باتوم به درهای سلول، فضا را متشنج کرده است.
رویترز که برای این گزارش خود با ۸ زندانی، بستگان زندانیان و همچنین فعال حقوق بشر گفتگو کرده اضافه کرده که گشت زنی در زندان بدون هیچ گونه تحریک آشکار از سوی زندانیان آغاز شد. این گشت‌ها از روز پنجشنبه تا شنبه ادامه داشته و در نهایت منجر به سر دادن شعارهای تند زندانیان علیه جمهوری اسلامی و علی خامنه‌ای شده است.
یکی از زندانیان بند ۸ که اکثراً زندانیان محکوم به جرایم مالی را در خود جای داده در این رابطه به رویترز می‌گوید: «ما ناگهان صدای تیراندازی و سپس شعار مرگ بر خامنه‌ای را از زندانیان بندهای دیگر شندیم.»
رویترز ادامه داده که گفتگوهای این خبرگزاری با چند زندانی و همچنین بستگان یک زندانیانی دیگر و چهار فعال حقوق بشر نشان می‌دهد که شعارهای ضد حکومتی زندانیان واکنشی به گشت‌های پلیس ضد شورش در درون زندان بوده و در ادامه نیروهای امنیتی برای سرکوب زندانیان به شدت واکنش نشان داده است.
این خبرگزاری ادامه داده که نتوانسته دلیل اعزام نیروهای پلیس ضد شورش قبل از آتش‌سوزی در زندان اوین را متوجه شود.
موج ناآرامی
این زندان در محله اوین تهران، محل اصلی نگهداری زندانیان سیاسی برجسته ایرانی، حتی قبل از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، و همچنین خارجی ها و اتباع دوتابعیتی بوده است. مقام‌های ایرانی، خانواده های زندانیان و وکلا می گویند که جمهوری اسلامی همچنین زندانیان محکوم به جرایم عادی را در اینجا نگه می‌دارد و اکنون میزبان گروهی از مخالفان است که در موج تازه ناآرامی‌هایی که کشور را فرا گرفته، دستگیر شده‌اند.
این زندان به دلیل وجود بسیاری از روشنفکران و دانشگاهیان مخالف دولت در آنجا به «دانشگاه اوین» معروف است.
قوه قضائیه ایران اعلام کرده: پس از آتش‌سوزی در اوین، ۸ زندانی در اثر استنشاق دود جان خود را از دست دادند. اما زندانیان و فعالان حقوق بشری که رویترز با آنها مصاحبه کرده است، بیم آن را داشتند که جان‌های بیشتری از دست رفته باشد. این ارزیابی بر اساس ده‌ها مجروحی بود که بسیاری از آنها وضعیت وخیمی داشتند.
مقام‌های زندان اوین، وزارت کشور و قوه قضائیه ایران به درخواست‌های رویترز برای پاسخگویی در این خصوص جوابی ندادند. اما یکی از مقامات ایرانی که از طریق تلفن با او تماس گرفته شد اما از معرفی نام و نهادی که در آن کار می‌کند خودداری کرد، گفته که نمی‌داند چرا پلیس ضد شورش به زندان فرستاده شده است و از اینکه به نظر می‌رسد مقامات کنترل زندان را از دست داده‌اند، ابراز تعجب کرد.
یکی از فعالان ضد حکومتی که به دلیل نگرانی از امنیت خود نخواست نامش فاش شود نیز به رویترز گفت که ممکن است حاکمیت سرکوب زندان را برنامه‌ریزی کرده باشد تا به معترضان نشان دهد در صورت استمرار روند به چالش کشیدن نظام، این نوع بازداشت و برخورد در زندان اولین در انتظار آنها خواهد بود.
مثل یک منطقه جنگی
سازمان عفو بین‌الملل می‌گوید که شواهدی دارد که نشان می‌دهد مقام‌های جمهوری اسلامی تلاش می‌کنند سرکوب خونین خود در زندان اوین را تحت عنوان مبارزه با آتش و جلوگیری از فرار زندانیان توجیه کنند. این نهاد همچنین گفت که مقام‌های زندان و پلیس ضد شورش بارها بسیاری از زندانیان را مورد ضرب و شتم وحشیانه با باتوم، به ویژه بر روی سر و صورت خود قرار دادند.
در شب آتش سوزی، رسانه‌های دولتی گزارش دادند که گروهی از زندانیان در حال تلاش برای فرار بودند و به میدان مین خارج از مجتمع قدم گذاشته‌اند. این روایت روز یکشنبه توسط قوه قضائیه تکذیب و گفته شد که که یک کارگاه زندان در نیمه غروب روز شنبه پس از درگیری بین تعدادی از زندانیان به آتش کشیده شده است. این در حالیست که شنبه شب چندین صدای انفجار از محوطه زندان اوین شنیده شده است.
همچنین منابع رویترز می‌گویند که هیچ زندانی نمی‌توانست در اواسط عصر در کارگاه خیاطی حضور داشته باشد، زیرا در آن زمان قرنطینه برقرار بوده و همه باید به بندها و سلول‌های خود برگردند.
همه ترسیده بودند
منابع رویترز گفته‌اند که تنش‌ها در اوین زمانی بالا گرفت که زندانیان که توسط پلیس ضدشورش با سر دادن شعارهای مذهبی و کوبیدن باتوم بر درهای سلول تحریک شده بودند، با سر دادن فریاد «مرگ بر خامنه‌ای» پاسخ دادند. منابع رویترز همچنین گفتند که در ادامه و از حدود ساعت ۲۰ تیراندازی توسط پلیس ضد شورش آغاز شده است.
یک زندانی بند ۷ در این خصوص به رویترز می‌گوید: «وقتی صدای تیراندازی و شعار شنیدیم سعی کردیم در را بشکنیم و خود را به راهرو برسانیم تا به دیگر زندانیان بند ۷ که در را شکستند و با پلیس ضد شورش و گارد زندان در راهرو درگیر بودند، کمک کنیم. اوضاع عجیبی بود و همه ترسیده بویدم.»
بند ۷ زندانیان محکوم به جرایم عمومی و زندانیان سیاسی را در خود جای داده است و در همان ساختمان بند ۸ قرار دارد. طبق مصاحبه رویترز با بستگان یکی از زندانیان که در حال حاضر در اوین است، پلیس ضد شورش و گارد زندان به سمت صدها زندانی گاز اشک آور و گلوله های ساچمه‌ای شلیک کردند و آنها را با باتوم مورد ضرب و شتم قرار داده‌اند.
یک زندانی بند ۸ هم به رویترز می‌گوید: «در بند باز شد و با اسلحه به سمت ما شلیک و سپس از گاز اشک آور استفاده کردند. ده‌ها نفر آنجا بودیم و بسیاری از افراد بند ما مجروح شدند و نمی‌توانستند نفس بکشند. ما صدای شلیک گلوله‌های را می‌شنیدیم. زندانیان فریاد می‌زدند و نگهبانان هم همینطور. سپس در را باز کردند و گاز اشک آور زیادی به داخل بند پرتاب کردند. بسیاری از زندانیان بیهوش شدند و ده‌ها نفر هم مجروح. وضعیت دقیقا مانند یک منطقه جنگی بود.»
آتنا دائمی، فعال حقوق بشر که پس از چندین سال حبس در اوین ۹ ماه پیش از زندان آزاد شده با بازداشت‌شدگان در آنجا ارتباط برقرار کرده‌است. او می‌گوید: «زندانیان بند ۷ سعی کردند در بند ۸ را بشکنند تا آنها را هم بیرون بیاورند. این زمانی بود که نیروها حوالی ساعت ۸ و نیم شب با گلوله جنگی به سوی زندانیان تیراندازی کردند.»
آگهینه رسانه‌های دولتی و نه قوه قضاییه روش هایی را که پلیس برای بازپس گیری کنترل اوین به کار گرفته است، فاش نکرده است.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
یکی دیگر از روایت‌هایی که در شب وقوع آتش‌سوزی بسیار مورد توجه قرار گرفت اظهارات یاسر هاشمی درباره برادرش مهدی بوده است. به روایت یاسر، مهدی هاشمی که دوران حبس خود در اوین را می‌گذراند روز چهارشنبه تا جمعه مرخصی داشته است اما مسئولان زندان به او گفته‌اند پس از شنبه به زندان بازگردد. مسئله‌ای که گمانه‌ها در خصوص از پیش برنامه‌ریزی شده بودن حوادث اوین را تقویت می‌کند. فرزند اکبر هاشمی که این اظهارات را در یک اتاق کلاب‌هاوس به زبان می‌آورد همچنین اضافه کرده که مسئولان هیچ توضیح اضافه‌ای به برادرش نداده‌اند و در حال حاضر مهدی بار دیگر به زندان بازگشته است.