امسال پیامدهای دو رویداد مهم سیاسی یعنی حمله نظامی روسیه به اوکراین و اعتراضات اخیر ایران که جرقه آن با کشته شدن مهسا امینی در بازداشتگاه نیروهای گشت ارشاد زده شد، در جشنواره بینالمللی فیلم کن فرانسه برجسته هستند.
در مراسم افتتاحیه این جشنواره که سهشنبه شب برگزار شد، کاترین دونو، هنرپیشه پرآوازۀ فرانسوی با خواندن شعری از لسیا اوکراینکا شاعر اوکراینی، به قربانیان این جنگ ادای احترام کرد و گفت: «دیگر نه شادی دارم و نه آزادی، تنها یک امید برای من باقی مانده است؛ اینکه یک روز به اوکراین زیبا برگردم.»
امسال هیأتهای رسمی روسیه و شرکتهای مرتبط با دولت این کشور، از شرکت در بازار فیلم جشنواره کن منع شدند. بنیاد سینمایی فارابی که بزرگترین نهاد سینمای ملی ایران محسوب میشود و سالها در بازار فیلم کن حضور داشته نیز امسال اجازه رزرو غرفه در جشنواره و حضور رسمی در این رویداد بزرگ سینمای جهان را نداشته است.
در مقابل، به «کانون فیسلمازان مستقل ایرانی» اجازه حضور و فعالیت داده شد که در سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی توسط کاوه فرنام، تهیه کننده مقیم دبی تاسیس شده است. در کارنامۀ فعالیتهای هنری او، تهیه کنندگی فیلم «شیطان وجود ندارد» به کارگردانی محمد رسول اف دیده میشود.
محمد رسول اف، کارگردان منتقد دولت كه اخيرا از زندان اوين آزاد شده نیز اجازه خروج از کشور برای عضويت در هيأت داوران جشنواره کن را نداشته است.
فیلمسازان اوکراینی، از دیگر غایبان اصلی جشنواره کن بودند که این غیبت دلایل مختلفی داشت، از جمله اینکه بودجه آژانس دولتی تولید فیلم در این کشور اکنون صرف تلاشهای جنگی میشود؛ همچنین بسیاری از فیلمسازان مرد اوکراینی اکنون در خط مقدم جبهه فعالیت دارند.
ایران امسال تنها با یک فیلم در جشنواره کن حضور دارد: فیلم «آیههای زمینی» به کارگردانی مشترک علیرضا خاتمی ساکن کانادا و علی عسگری ساکن ایران که برای نخستینبار در بخش «نوعی نگاه» هفتاد و ششمین جشنواره فیلم کن نمایش داده میشود.
این فیلم که پس از کشته شدن مهسا امینی و شروع اعتراضات ۱۴۰۲ ایران بدون مجوز در تهران فیلمبرداری شد، شامل ۱۲ صحنه است و با لحنی به شدت کنایهآمیز، مصیبتهای فزاینده و پوچ و غم انگیزی را که ایرانیان در زندگی روزمره با آن مواجه هستند، به تصویر میکشد.
علی عسگری میگوید: «برای ما خیلی مهم بود که درباره این نظام توتالیتر صحبت کنیم؛ نظامی که میخواهد همه چیز را در زندگی مردم کنترل کند.»
از نظر محمد اطبایی، یک پخش کننده بینالمللی فیلم نیز عمده فیلمهای ایرانی که پس از درگذشت مهسا امینی در جشنوارههای بینالمللی حضور یافتند، یا ساختۀ کارگردانان ایرانی خارج از کشور هستند مانند فیلم «نسخه ایرانی» ساختۀ مریم کشاورز فیلمساز ایرانی-آمریکایی بود و یا فیلمهای زیرزمینی مانند فیلم ««آیههای زمینی».
علیرضا خاتمی نیز معتقد است که سینمای ایران طی حدود هشت ماه گذشته، فرصتی برای بازیابی نداشته و در واقع سینمای کشور به دو بخش قبل و بعد از مرگ مهسا امینی تقسیم شده است.