«شمشیرهای اروپایی برای حمله با تیزی نوک ساخته میشوند، بنابراین برخلاف شمشیر چینی تیزی لبهٔ چندانی ندارند.»
شمشیر هزاران سال اهمیتی بهسزا در فرهنگ چین و اروپا داشته است. در اینجا نگاهی به دو قطب شمشیرسازی چین و اروپا خواهیم داشت.
لانگکوان شهری است که یکی از نخستین تیغهای آهنین چین ۲۶۰۰ سال پیش در آن ساخته شد. تقریبا در همان دوران یعنی از زمان هانیبال، ژنرال نامدار کارتاژ، شهر تولدوی اسپانیا نیز به مهد شمشیرسازی اروپا بدل شد و رومیها به کیفیت فولاد این شهر پی بردند.
استادان شمشیرگر لانگکوان
شمشیر لونگکوان یکی از سلاحهای نمادین چین است که در سیاههٔ میراث فرهنگی این کشور ثبت شده. استادان این فن همچنان طبق سنت دیرینه کارشان را ادامه میدهند. خاک آهنی که در رودهای این منطقه یافت میشود استحکام و استواری خاصی به شمشیرهای لونگکوان بخشید.
ساخت این شمشیرها فرآیند ریختهگری و چکشکاری پیچیدهای دارد و با حرارت دادن چندباره ناخالصی آهن را از آن جدا میکند. برای ساخت هر شمشیر حدود ۱۵ تا ۲۰ کیلو خاک آهن لازم است و در گذشته تنها بهترین صنعتگران شمشیرساز میشدهاند. همهٔ مهارت استاد صرفِ درآوردنِ ضخامت و زاویهٔ درست لبههای شمشیر میشود. آنگاه شمشیر از نو در کوره داغ و سپس سرد میشود، و بعد آن را صیقل میزنند و تزیین میکنند.
هو شیائوچون یکی از معروفترین شمشیرگران لونگکوان است، او که عاشق این حرفه است بسیاری از فنون باستانی این کار را احیا کرده. شمشیرهای آسمانی او که از آهن شهابسنگ ساخته شدهاند بسیار معروفاند.
فلزی که شهر تولدوی اسپانیا را ساخت
کیفیت فولاد تولدو که از زمان رومیها مشهور بود این شهر را به کانون شمشیرسازی تبدیل کرد. استادان اینجا قرنها مشغول بهبود فن ریختهگری بودند، کاری شمشیر اینجا را مشهور کرد.
خولیو رامیرز تنها استاد شهر است که امروز با دست شمشیر میسازد. او جزو آخرین بازماندگان سنتی دوهزار ساله است. او میگوید: «ساخت فولاد تولدو فن خاصی است که شامل ذوبکردن دولایه استیل از بیرون در لبهها و یک لایه آهن در درون است. به این ترتیب تیغهای بسیار محکم و منعطف ساخته میشود، فرق اصلی فولاد تولدو آن است که نسبت به ضربه بسیار مقاوم است و فولادهای دیگر ممکن است بشکنند. تفاوت اصلیشان این است.»
برای آنکه تیغهٔ شمشیر همزمان محکم و انعطافپذیر باشد خولیو آن را تا ۸۰۰ درجه حرارت میدهد و سرد میکند. برای کسب انعطاف لازم تیغه را از نو با دمایی حدود حدود ۲۵۰ درجه حرارت میدهد. سپس خولیو و باقی کارکنان تیغه شمشیر را صیقل میزنند و دستهٔ آن را نصب میکنند. مشتری عمدهٔ این کارگاه گردشگراناند.
هرچند شمشیر در فرهنگهای اروپا و چین اهمیت بسیاری داشته، شیوهٔ ساخت و استفاده از آن دقیقا یکی نبوده است. چنان که سانتیاگو انچیناز، مدیر کارگاه «اسپاداس ماریانو زامورانو» شرح میدهد: این سلاحها یکسان بهنظر میآیند، اما تفاوت دارند. شمشیرهای اروپایی برای حمله با تیزی نوک ساخته میشوند، بنابراین تیزی لبهٔ چندانی ندارند.»
فراتر از یک سلاح
یک ضربالمثلی چینی میگوید رقص خوب عصای خوب میخواهد. برای همین رقصندگان چینی همیشه هنگام اجرا چیزی در دست دارند.
هو یانگ، رقصنده اُپرای ملی چین میگوید: «شمشیر در چین هم سلاح است و هم چیزی بیش از سلاح. ما شمشیرِ تنها نداریم، شمشیر جزئی از فرهنگ است.»
شمشیرها در نمایش رقص سنتی محبوباند. چون علاوه بر متمایزکردن شخصیتها، احساسات گوناگون آنها را هم نشان میدهند. هو یانگ که معتقد است آفرینش هنری را باید با محتوای فرهنگی ترکیب کرد تا وجه فکریاش آشکار شود میافزاید: «کنفسیوس بود که شمشیر را از نماد قدرت به نماد تشریفات بدل کرد، و لیبای شاعر چینی هم به نوبهٔ خود از شمشیر بهمنزلهٔ قلم استفاده کرد.»
احیای تاریخ با شمشیر و زره
گرچه شمشیر در چین امروز کاربردی نمادین دارد، در اسپانیا از آن استفادههای دیگری هم میشود. افرادی از سراسر اسپانیا در قصر زیبای «المدوّر دل ریو» تاریخ را زنده میکنند. گروه بوهورت زونا سور، برای احیای تاریخ همه چیز را از نوع جنگافزار تا شیوهٔ مبارزه با جزئیات فراوان بازسازی میکنند.
سامانتا چپمن، یکی از اعضای این گروه میگوید: «زره و تجهیزات ما درست شبیه تجهیزات قرن ۱۴ و ۱۶ میلادی است و کاملا شبیه اصل ساخته شده. خوب است که تعلیم دیده باشید اما کارتان هر چه باشد با تمرین پیشرفت میکنید.»
چنین مبارزاتی تازگی ندارد، و در گذشته نیز اشراف و شوالیهها برای سرگرمی تمرین میکردهاند. رافائل مالدونادو، یکی دیگر از اعضای این گروه میگوید: «این نوع مبارزه عالی است و عرقتان را درمیآورد. وقتی این زره ۳۰ کیلیویی را میپوشید و مبارزه میکنید انگار دارید کاری تاریخی میکنید که همهچیزش افسانهای است.»