خطر فقر یک نفر از هر چهار نفر اروپای توسعه را یافته تهدید می کند: آمار این افراد ۱۲۲ میلیون نفر است. همچنین ۴۵ میلیون زن و ۲۶ میلیون کودک در اروپا در معرض خطر فقر و انزوای اجتماعی قرار دارند.
خطر فقر یک چهارم جمعیت اروپا را تهدید می کند. فاصله بین فقیر و غنی زیاد است. این امر تنها در جریان بحران اقتصادی مورد تاکید قرار گرفته است.
زنان در اروپا یکی از آسیب پذیرترین گروهها در برابر فقر هستند. علاوه بر زنان، خطر فقر کودکان زیادی را نیز تهدید می کند. در این برنامه پای سخن کودکانی از بلغارستان می نشینیم و در می یابیم آنها برای تبدیل شدن به شهروندانی پربازده و فعال به چه چیزی نیاز دارند؟ این کار چطور باید صورت بگیرد؟ این پرسشها را در مصاحبه با دبیرکل سازمان یوروچایلد (Eurochild) که شبکه زیر نظرش به دنبال دستیابی به هدف مذکور است، مطرح خواهیم کرد.
هنگامی که بیرون از منزل هستید و به اطرافتان نگاه می کنید شاید در نیابید که خطر فقر یکی از چهار نفری را که می بینید، تهدید می کند: آمار این افراد ۱۲۲ میلیون نفر است که یک چهارم جمعیت اروپای توسعه یافته را شامل می شود. با این حال این فقر همچون فقر شدید و مطلقی که در سایر مناطق جهان وجود دارد نیست بلکه فقری نسبی است! در اینجا به بررسی تفاوت این دو می پردازیم:
تقریبا یک میلیارد نفر روزانه درآمدی کمتر از یک دلار و ۹۰ سنت در روز دارند. ممکن است دسترسی به غذا و آب آشامیدنی، مسکن و دارو نداشته باشند و در تکاپو برای زنده ماندن باشند. آنها در فقر مطلق به سر می برند.
برخی نیز کمتر از آنچه که برای حفظ حداقل سطح زندگی مورد نیاز است، به دست می آورند. این به معنای فقر نسبی است.
افرادی که در فقر نسبی به سر می برند برای تامین هزینه بهداشت و آموزش مشکل دارند و با مشکلاتی همچون بیکاری و سرپناه بی کیفیت دست و پنجه نرم می کنند.
به همین دلیل هدف اروپا برای سال ۲۰۲۰، خارج کردن ۲۰ میلیون نفر در این قاره از فقر نسبی است.
با نگاهی به آمار می توان دلیل تعیین این هدف را درک کرد. امسال شمار کسانی که خطر فقر آنها را تهدید می کند و برای یافتن شغل با مشکل روبرو هستند، افزایش یافته است. با کمک صندوق کمک اروپایی برای افراد محروم، شمار کسانی که هیچ چیز ندارند کمی بهبود یافته است.
در زمینه فقر اما مشکل حاد دیگری نیز وجود دارد: ۱۲ میلیون زن بیشتر از مردان در خطر فقر قرار دارند. آنها در دوران بحران اقتصادی در آستانه خط فقر قرار گرفته اند.
یک چهارم زنان در سراسر اتحادیه اروپا در معرض خطر فقر و انزوای اجتماعی قرار دارند.
یکی از این زنان دومینیک است و در حومه پاریس زندگی می کند. او پس از ۱۸ سال کار در یک مرکز تفریحی شغلش را از دست داده است. سرنوشت او سرنوشت تقریبا نیمی از بیکاران در اروپا، بویژه زنان است که در مرز فقر به سر می برند.
دومینیک که اینک کارمند یک فروشگاه مواد غذایی فعال در زمینه همبستگی با فقرا است، می گوید: «من تقریبا چهار سال با ۵۰۰ یورو در ماه زندگی کردم. کمک دولتی دریافت می کنم. سرپناهی دارم و باید ۵۵۰ یورو در ماه اجاره خانه بپردازم. در یک آپارتمان ۱۶ متری زندگی می کنم. سیصد یورو در ماه کمک دولتی مسکن دریافت می کنم. وقتی همه اینها را می پردازم برایم تنها یک یورو در روز باقی می ماند.»
دومینیک در نهایت توانست یک شغل موقت به عنوان آشپز در یک فروشگاه مواد غذایی برای همبستگی با فقرا در مونتروی که یکی از حومه های پرجمعیت پاریس است، به دست آورد. این فروشگاه که با کمک موسسه اورور در سال ۲۰۱۳ احداث شده، سال گذشته به ۳۹۰ خانواده آسیب پذیر که در کارگاههای آن شرکت می کنند، کمک کرده تا کالاهایشان را با تخفیف ویژه تهیه کنند.
والری نورماند، رئیس این فروشگاه می گوید: «کسانی که به این فروشگاه می آیند حدود هزار نفرند که تقریبا نیمی از آنها زن هستند. بیست درصد آنها کسانی هستند که کار می کنند اما درآمدشان کفاف مخارجشان را نمی دهد. به نظرم بحران اقتصادی کسانی را که در مرز فقر هستند، تضعیف کرده است و بخصوص به آنها اجازه نمی دهد که شرایط خود را بهبود بخشند.»
دومینیک اکنون با قرارداد موقت خود ۸۰۰ یورو در ماه به دست می آورد. رقمی که ۲۰ درصد زیر خط فقر در فرانسه است. بیش از ۸ میلیون نفر در سراسر فرانسه زیر خط فقر هستند که بیش از نیمی از آنها را زنان تشکیل می دهند. اگر این آمار را در مقیاس جمعیت عمومی در نظر بگیریم به معنای ۱۴.۳ درصد تمام زنان فرانسه است. اگر آن را به مقیاس اروپایی تعمیم دهیم به آمار ۴۵ میلیون زنِ در آستانه فقر در اروپا می رسیم.
بنا بر آخرین داده ها ۶.۷ درصد از جمعیت کشورهای اتحادیه اروپا از رقم تعیین شده برای خط فقر درآمد کمتری کسب می کنند. این رقم از کشوری به کشور دیگر متغیر است زیرا خط فقر به عنوان مثال در رومانی ۱۰۳ یورو در ماه است اما در لوکزامبورگ ۱۶۰۰ یورو در ماه و در ایتالیا ۷۸۶ یورو در ماه است.
با این حال هزینه تامین اجتماعی متغیر نیست. فرانسه حدود یک چهارم از تولید ناخالص داخلی خود (۲۴.۵ درصد) را به افرادی که در معرض خطر فقر هستند اختصاص می دهد. این مقدار از میانگین اتحادیه اروپا (۱۹.۶ درصد)، بیشتر است. در نتیجه این امر بسیار حیاتی است که افرادی مانند دومینیک را از حاشیه به درون جامعه آورد تا اطمینان حاصل شود که این افراد در جامعه نقش آفرینی می کنند.
کودکان بیشتر از بزرگسالان در اروپا در فقر زندگی می کنند. این کودکان بهای سنگین شرایط شغلی بی ثبات والدینشان را می پردازند و دولت هم حمایتش را از آنها قطع می کند. اما چه کاری باید برای این شهروندان آینده جوامع مان انجام شود تا آنها به موتورهای پربازدهی برای رشد اقتصادی تبدیل شوند؟
سیمون ۱۳ ساله در صوفیه در بلغارستان زندگی می کند و با نقاشی کردن احساساتش را نشان می دهد.
حس عدم امنیت سیمون ریشه های مختلفی دارد که از آن جمله می توان به مشکلات مالی والدینش اشاره کرد. اسباب کشی، در مدرسه ماندن و فرا گرفتن مهارت های اجتماعی به سیمون برای پیشرفت کمک می کنند. او و والدینش این اقدامات را به کمک مددکاران اجتماعی ساپی که یک موسسه عضو شبکه ملی برای کودکان است، انجام دادند.
سیمون می گوید: «پیش از این همه ما در یک اتاق زندگی می کردیم. بسیار مرطوب و سرد و پر از حشرات بود. خوب شد که از آنجا رفتیم، اکنون حس بهتری دارم.»
دانی کولوا، مدیر سیاست گذاری شبکه ملی برای کودکان در بلغارستان می گوید: «دولت باید از سازمانها و مسئولان اجتماعی ما حمایت کند تا بتوانیم خدمات درستی را به کودکان و خانواده های آسیب پذیر آنها ارائه کنیم. این امر مستلزم یک رویکرد نظام یافته است. بخشهای مختلف از جمله آموزش و پرورش، بهداشت و ارائه دهندگان خدمات اجتماعی باید با یکدیگر همکاری کنند.»
همکاری بین بخشهای مختلف امری کلیدی است بویژه هنگامی که بیش از نیمی از کودکان بلغارستان در معرض خطر فقر هستند. بیست و یک کشور اروپایی از سال ۲۰۰۸ شاهد افزایش خطر فقر بودند.
سامان دادن وضعیت شغلی و حمایت از خانواده ها با ارائه خدمات و کمک های اجتماعی می تواند به کودکان کمک کند.
دوهومیر مینف، استاد جامعه شناسی و رئیس شبکه مبازه با فقر بلغارستان می گوید: «به نظرم دو دلیل برای فقر کودکان وجود دارد: اولین دلیل سوء عملکرد در سطح خانواده است. دلیل دیگر سوء عملکرد در سطح جامعه و ضعف نهادها است. ما باید ابتدا و قبل از هر چیز از فقر والدین جلوگیری کنیم.»
مبارزه با فقر والدین بخشی از کار سازمان غیر دولتی اتحاد برای کودکان و جوانان است. این سازمان همزمان با آموزش غیررسمی، به والدین و کودکان محروم حمایت مادی و روانی ارائه می کند. با این حال مواجهه با این مشکل نیازمند کار بیشتری است.
در اروپا بیش از یک کودک از هر چهار کودک در معرض خطر فقر و انزوای اجتماعی قرار دارد. این آمار ۲۶ میلیون کودک را شامل می شود. آیا اروپا ظرفیت قبول از دست دادن یک نسل خود را دارد؟
دانی کولوا، مدیر سیاست گذاری شبکه ملی برای کودکان بلغارستان می گوید: «اروپا در حال از دست دادن شهروندانی است که می توانند در اقتصاد آن مشارکت کنند. مشکل فقر این است که واقعا یک نسل تا نسل بعد را تحت تاثیر قرار می دهد. در واقع ما شاهد هستیم که اروپا بدتر می شود در حالی که باید توسط اقدامات واقعی، پروژه ها و برنامه ها و تامین مالی مورد حمایت قرار گیرد.»
می توان گفت که مبلغ ۲۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون یورو که تا سال ۲۰۲۰ در اروپا برای کمک به افراد در معرض خطر فقر اختصاص می یابد، می تواند به سازمانهایی همچون ساپی و کودکانی همچون سیمون در رویاپردازی هایشان کمک کند.
مصاحبه با دبیرکل شبکه یوروچیلد
جانا هینزورت، دبیرکل یوروچایلد است، شبکه ای از سازمانهایی که در سراسر اروپا برای کودکان و همراه با آنان کار می کند. با او مصاحبه ای در مورد مبارزه با فقر انجام دادیم.
یورونیوز: آسیب پذیری زنان، تاثیری عظیم در پی دارد. این امر را چطور ارزیابی می کنید؟
جانا هینزورت: «امروز فاصله جنسیتی بزرگی در سراسر اتحادیه اروپا وجود دارد و این امر تنها مربوط به دسترسی زنان به بازار کار و فاصله جنسیتی درآمدها نمی شود. هر چند این امر بسیار مرسوم است. به نظرم آنچه جامعه به آن نیاز دارد یک موازنه جنسیتی است: نه تنها در بازار کار بلکه در خود جوامع! زنان محروم هستند زیرا تبعیضی رایج در بازار کار وجود دارد. بیشترین احتمال توقف زندگی حرفه ای نیز نزد زنان وجود دارد زیرا آنها بیشتر وظایف خانگی و مراقبت از کودکان را برعهده می گیرند و در نتیجه آنها کمتر آماده کار هستند.»
یورونیوز: شما وقتی به مقدار بودجه ای که به این موضوع اختصاص می یابد نگاه می کنید در می یابید که ۲۰ درصد از بودجه اروپایی را شامل می شود. با این حل ما تاثیر زیادی مشاهده نمی کنیم. اینطور نیست؟
جانا هینزورت: «به نظرم مشکل جدی تر از بودجه است. مربوط به تغییر ذهنیت می شود که باید از پایین صورت بگیرد. مطمئنا اتحادیه اروپا در زمینه تامین مالی بلکه در زمینه تغییر قانون نقش بسیار مهمی داشته و دارد. متاسفانه ما شاهدیم که در بحران اقتصادی و سیاستهای ریاضتی فعلی فشار از روی آنها برداشته شده است. آنها احساس می کنند که دیگر این موضوع در اولویت نیست. اگر می خواهیم در بلندمدت رشد اقتصادی داشته باشیم باید اولویت را به برابری بین زن و مرد اختصاص دهیم. در جامعه این تصور وجود دارد که افراد تنبلی هستند که نمی خواهند کار کنند. این امر واقعیت ندارد. آنها ممکن است به دلیل نگهداری از افراد مسن و یا کودکان نتوانند شغلشان را حفظ کنند. در عین حال ممکن است مشکل رفت و آمد داشته باشند و یا مجبور باشند همزمان با کار از کودکانشان هم نگهداری کنند. جوامع ما به شکلی ساخته نشده اند که از افراد برای حفظ شغلشان حمایت کنند.»
یورونیوز: کودکان بیشتر از بزرگسالان در اروپا در فقر هستند. این نشانگر چه چیزی از جامعه ماست؟
جانا هینزورت: «بیشترین آمار متعلق به کودکانی است که در خانه هایی به سر می برند که شغلی ندارند. اما تعداد قابل توجهی از کودکان نیز در خانواده ای زندگی می کنند که والدینشان کار می کنند. مثلا در بریتانیا هزینه نگهداری از کودک می تواند به یک سوم بودجه خانواده برسد. بسیار چالش برانگیز خواهد بود که همه چیز را درست پیش ببرید هنگامی که تنها دو سوم بودجه تان برای پرداخت هزینه مسکن و سایر خدمات باقی مانده باشد.»
یورونیوز: آیا در صورت ادامه این روند، ما تنها با یک نسل از دست رفته مواجه خواهیم بود؟ یا چند نسل؟
جانا هینزورت: «ما در مورد سرمایه گذاری مورد نیاز صحبت می کنیم. نتیجه اولین سرمایه گذاری ها ۲۰ سال بعد مشخص می شود. می دانیم که سیاستمداران برای ۵ سال انتخاب می شوند و این چرخه به نگاه دراز مدت نیاز دارد. اگر ما اکنون دست به سرمایه گذاری نزنیم پیامدهای فقر می تواند نه تنها تا این نسل بلکه تا نسل بعدی و بعدی ادامه پیدا کند.»
یورونیوز: چطور این کار را انجام می دهید؟
جانا هینزورت: «می توانید به یک راهبرد کودک محور بنگرید که بر روی افراد مسن تر سرمایه گذاری می کند. زیرا کودکان و خانواده هایشان اغلب به حمایت و کمک و منابع مالی افراد مسن تر وابسته هستند. این راهبرد واقعا به جامعه و اجتماع نگاهی کلی دارد. به شکلی با سیاستهای ملی در ارتباط است اما مسائل زیادی نیز به آنچه از پائین به بالا در اجتماعات ما رخ می دهد، بستگی دارد. »
یورونیوز: اهداف کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت باید چه باشند؟
جانا هینزورت: «اگر ۲۶ میلیون کودک در سراسر اروپا در فقر هستند به نظرم مشکلی وجود دارد. در نتیجه باید اهداف کاهش فقر را در بخشهای مختلف و نه تنها در منابع و حمایت مالی بلکه در دسترسی به بهدتشت، فضای اجتماعی که کودکان در آن می توانند رشد کنند و شکوفا شوند، اولویت بندی کنیم.»
what's needed NOW to fix a critical poverty prob on #realeconomy
euronews</a> next week <a href="https://twitter.com/Eurochild_org">Eurochild_orgJanaHainsworth</a> <a href="https://t.co/0GyiuDini1">pic.twitter.com/0GyiuDini1</a></p>— Maithreyi (maithreyi_s) December 1, 2015