در سینماهای کوچک اروپا به ندرت فیلم های جدی و سیاه و سفید به نمایش در می آید و دوام این سینماها وابسته به فیلم های اکشن و پرهیجان است. این البته برای صنعت سینمای اروپا که سال گذشته نیمی از فیلم هایش نتوانست پرده های بزرگ سینما را تسخیر کند،خبر خوبی نیست.
اما چگونه می توان سینمای اروپا را زنده نگاه داشت؟
میشل بربی، صاحب سینمای کوچکی در جنوب فرانسه است. او این سینما را چهار سال پیش، زمانی که در حال بسته شدن بود، خرید.
میشل بربی قبول دارد که بقای کارش در ابتدا در گروی نمایش فیلم های اکشن و پرهیجان بود تا بتواند سر فرصت امکان ارایه سینمای متفاوت اروپا به مشتریانش را بیابد. اما این کار ساده ای نبود. او می گوید:
“سینمای اروپا با مشکلات جدی رویروست. اولین مسئله، زبان در این سینماست که یک نقص است. برای مثال خرید یک فیلم سوئدی برای یک توزیع کننده فیلم، حتی اگر به زبان انگلیسی باشد کار مشکلی است، زیرا تهیه زیر نویس بسیار گران است. دوم اینکه فیلم های نادری هستند که ساخت فرانسوی داشته باشند.
وقتی از ساخت فرانسوی می گویم، منظورم فیلمی است که بتواند 400 هزار نفر را به داخل سالن بکشاند و این برای توزیع کننده فیلم صرف می کند. البته فیلم های بسیار خوبی در اروپا تولید می شوند، اما تنها 100 تا 120 هزار تماشاگر را جذب می کنند.”
جلب خریداران و توزیع کنندگان فیلم به خطر پذیری بیشتر، مسئله مرکزی نبردی است که سینمای اروپا برای موفقیت خودش درپیش دارد. تخمین زده می شود که سال گذشنه 1200 فیلم در اروپا تولید شده است. اما کمتر از نیمی از آنها در سینماهای بزرگ اکران شد. از پنج فیلم نمایش داده شده در اروپا، چهارتایش آمریکایی بود. در برخی کشورهای اروپایی نظیر بریتانیا، این میزان به 95 درصد رسید.
میشل بربی می گوید که او اغلب وقتی کارگردانان اروپایی راهنگام نمایش فیلمشان به سینما دعوت می کند، فروش فیلم موفق تر است، اما این همیشگی نیست، بویژه وقتی در یک شهر کوچک ده هزارنفری این اتفاق بیفتد.
در شب برگزاری مراسم گشایش فستیوال کن، میشل فیلم “نیمه شب در پاریس” از وودی آلن را اکران کرد. فیلمی طنز آمیز و موفق و البته نه به خاطر اینکه فیلم افتتاحیه فستیوال نیز آمریکایی بود.
فستیوال کن بزرگترین و معتبرترین فستیوال فیلم در جهان است. این فستیوال در عین حال بهشت فیلمسازان و خریداران فیلم نیز هست.
در کنار رقابت فیلم ها در بخش مسابقه، یک بازار بزرگ خرید و فروش فیلم نیز وجود دارد که حدود ده هزار نفر مشتری و چهار هزار فیلم در آن شرکت می کنند و این بخشی از شبکه وسیع صنعت سینماست. اما پرسش اینست که چه تعداد اروپایی اند و چه تعداد امتیاز توزیع فیلم اروپایی به فروش می رسد؟
ادواردو کارنروس، فیلمساز اسپانیایی برآنست که بهترین راه فروش فیلم اینست که توزیع آنرا خود فیلمساز برعهده بگیرد. کاری که ساده هم نیست. خود او در این زمینه می گوید:
“یکی از مشکلات بزرگ توزیع فیلم در اروپا، وجود یک شبکه عظیم بازاریابی است که بر همه بازار سلطه دارد و امکان عرضه مستقل را ازبین می برد. این شبکه قدرت زیادی دارد و مانند شبکه رستوران های زنجیره ای است. وقتی مک دونالد در همه جا گسترده است، فروش بسیاری از محصولات دیگر مشکل است.
وقت آنست که چشم در چشم سیاستمداران اروپا بایستیم و بگوییم: خانم ها، آقایان! این سینما ثروت ماست که نیاز به کمک دارد، پس به آن کمک کنید. بحث تنها بر سر تنوع فرهنگی نیست، بلکه موضوع اقتصاد نیز هست.”
یک فیلم که شرکت کانرو ساخته و آنرا به بخش “نقد فیلم” فستیوال کن ارایه کرده، درباره یک راننده کامیون در آمریکای جنوبی است که زنی را همراه کودکش مجانی سوار می کند.سفر درازی است. نقد این فیلم بسیار خوب بود و اکنون باید توزیع شود.
نانی مورتی، کارگردان ایتالیایی، برای کن غریبه نیست. او اولین فیلمش را 35 سال پیش ساخت و در سال 2001 جایزه نخل طلایی کن را برد. او نیز صاحب یک سینما تآتر در رم است که می تواند فیلم های خودش و دیگران را به نمایش بگذارد.
امسال او در فستیوال کن بود تا تازه ترین فیلم خود که نامش “ما یک پاپ داریم” است را به نمایش بگذارد. این فیلم درباره پاپی است که با احساس سنگینی مسئولیت انتخاب خود، پاهایش سرد و بی حرکت می شود و یک روانکاو که خود مورتی نقش آن را بازی می کند، برای حل این مشکل به کمک او می آید. مورتی همانگونه که در فیلم هایش نیز می بینیم، با طنز از صنعت سینما دفاع می کند. او می گوید:
“در ایتالیا بسیاری از سینماهای کوچک محلی تعطیل شده اند و مشتریان به دنبال جاذبه های چنگانه در فیلم هستند. برای همین برد با مجموعه های سینمایی است که چند پرده سینمایی دارند و فیلم های جدی و مستقل را نمایش می دهند. اما مسئله اینجاست که گاه کارگردانان فیلم های مستقل و جدی نیز کارهای خوبی ارایه نمی کنند و پس از نمایش چند فیلم بد، مشتریان این سینماها نیز از دست می روند.”
اگر سینمای اروپا فیلم خوب بسازد، مردم هم مشتاق دیدن آن هستند. برای “نیک بالتازار” کارگردان بلژیکی، این همه چیز است.
گزارشگر یورونیوز، با بالتازار هنگام اکران فیلمش “تا همیشه” گفتگو کرد. این فیلم داستان واقعی جوانی است که از تصلب بافت های بدن خود رنج می برد و این جوان از دوستانش می خواهد که با استفاده از حق قانونی پایان دادن به زندگی دشوار، او را کمک کنند.
برای بالتازار، زبان های مختلف یک ثروت است و نه یک مانع کار. تازه ترین فیلم او در 52 کشور به فروش رسیده است.
نیک بالتازار، کارگردان بلژیکی می گوید:
“سینما تنها مکان نمایشی است که بلیط آن ده یورو است و شما می توانید بلیط فیلمی را بخرید که تا 200 میلیون دلار خرجش شده ، یا مانند فیلم من دو میلیون یورو.
بله، شما می توانید یک اتومبیل مزارتی بخرید و یا یک دوچرخه. اما مسئله باور نکردنی اینست که گاه ما با دوچرخه ارزان قیمتمان می توانیم از آن مزارتی جلو بزنیم. این بزرگترین مسئله در سینمای اروپاست.”
تنوع فرهنگی و زبانی، مسئله ایست که طی 20 سال گذشته در برنامه های حمایتی اتحادیه اروپا، نزدیک به 2 میلیارد یورو را به خود اختصاص داده است. تمام امکانات در اختیار سینما وکارگردانان و بازیگران خلاقی است که بتوانند با این هدف، پرده های بزرگ سینما را از آن خود سازند.