غالب کسانی که به موضوع رهبری ملت های مسلمان می اندیشند، معمولا کمتربه قزاقستان فکر می کنند. اما اکنون این کشور آسیای میانه و پایتخت جدید آن شهر آستانه، هرچه بیشتر در جهان اسلام اهمیت می یابد. این کشور پیش از این میزبان فروم اقتصادی کشورهای اسلامی بوده و اکنون می رود تا ریاست سازمان کنفرانس اسلامی را نیز برعهده گیرد.
قزاقستان به عنوان کشوری که به خاطر رواداری مذهبی و موفقیت های اقتصادیش به خود می بالد، زیر ذره بین قرار گرفته است. اقتصاد این کشور از سال 1991 دوازده برابر رشد داشته است و البته این را نباید به حساب کمک کشورهای اسلامی گذاشت.
یرزهان کازی خانوو، وزیر خارجه قزاقستان، درباره پیروی دیگر کشورهای اسلامی از راهی که این کشور برای پیشرفت طی کرده، می گوید:
“صدای کشورهای میانه رویی که بر توسعه اقتصادی و بالا بردن استانداردهای رفاهی شهروندان خودشان تمرکز می کنند، باید هرچه بلند تر شود، حتی بلندتر از آنهایی که همواره خواست های بلندپروازانه و افراط گرایانه را تبلیغ می کنند.”
افراط گرایی اسلامی در اقتصاد ناموفق است. به همین دلیل، فروم اقتصادی کشورهای اسلامی می خواهد کارپایه ای برای آن گروه از کشورهای مسلمان باشد که معیارهای بازار در عرصه اقتصاد و اصول مربوط به حقوق مدنی و یک جامعه دمکراتیک را در چشم انداز خود قرار داده اند.
آنگونه که، تون موسی ایتام، رئیس فروم اقتصادی می گوید، مسلمانان نباید وقت و نیرویشان را در یک مسیر تنگ نظرانه و ایدئولویک مذهبی هدر دهند:
“من اصرار دارم که در فروم اقتصادی، بحث های مربوط به سیاست، ایدئولوژی، مذهب و عالم ارواح را کنار بگذاریم. زیرا اگر بخواهید درباره آنها صحبت کنید، به جای دیگری خواهید رفت. اگر می خواهید با ما باشید، ما فقط درباره توسعه صحبت می کنیم.”
در فروم اقتصادی کشورهای اسلامی، نورسلطان نظربایف، رئیس جمهور قزاقستان، حاضران را با انتقاد از محافظه کاری در جهان اسلام، شگفت زده کرد.
او از جمله گفت: “در جهان اسلام کجا هستند دانشگاه هایی که در زمره یکصد دانشگاه برجسته بین المللی باشند؟ کجا هستند برندگان جایزه نوبل و اختراعات و اکتشافات و فن آوری ها در کشورهای اسلامی؟ در این زمینه ها هیچ وجود ندارد و به همین دلیل است که کشورهای اسلامی باید استراتژی مدرنیزه کردن اسلام را که به سود مردم این کشورهاست، درپیش بگیرند.”
یکی از جنبه های ایجاد تحرک در جهان اسلام، دادن فرصت های برابر به زنان است.
در فروم اقتصادی کشورهای اسلامی، زنان شاغل در اقتصاد و تجارت دور هم گردآمدند تا تجربه هایشان را به اشتراک بگذارند و زنان را به رقابت و ابراز وجود بیشتر در این عرصه ها فرابخوانند. شهرزاد عبدالجلیل، وزیر زنان مالزی می گوید:
“وقتی شما به پیشرفت در کشورهای اسلامی فکر کنید، این پیشرفت بستگی به سیاست های حکومت، رهبری فکری جامعه و خود مردم دارد. اگر راه اختیار و قدرت دادن به زنان را انتخاب کنید، اسلام می تواند یک سلاح خارق العاده باشد. اما اگر این راه را انتخاب نکنید، اسلام می تواند به یک مانع و عامل بازدارنده تبدیل شود.”
ویم کوک، نخست وزیر سابق هلند خاطرنشان می کند که اگر بخواهیم از منظر اروپایی نگاه کنیم، هرچه کشورهای اسلامی بازتر و نسبت به دگراندیشان متحمل تر باشند، دست آوردهای بیشتری در اقتصاد دارند.
به عبارت دیگر، توسعه پایدار، کشورها را به جایگاهی هدایت می کند که در آن تفاوت های فرهنگی، مانع و موضوع اختلاف نیستند.
نخست وزیر سابق هلند می گوید:
“بهترین راه برای پیشرفت، برقراری گفتگوی باز و آزادانه و علاقه به همکاری برای منافع متقابل است. زیرا در جامعه جهانی به هم پیوسته کنونی، ما در لحظه و روز زندگی می کنیم و نمی توانیم برای سعادت فردایمان تضمینی داشته باشیم، مگر آنکه نیروهایمان را یکی کنیم و با هم تفاهم داشته باشیم. دوست داشته باشید یانه، چنین است و من آنرا دوست دارم.”
شرکت کنندگان در فروم اقتصادی کشورهای اسلامی، بر یک نکته تاکید کردند: آنها نمی خواهند که آینده جهان در قرن بیست و یکم را به تنهایی به آمریکا، چین و هند واگذار کنند. به همین خاطر آنها مصمم اند تا در جهت مدرن کردن خود وسیعا سرمایه گذاری کنند. قزاقستان یک نمونه در این جهت است و در این مسیر، البته جایی برای افراط گرایان سیاسی و مذهبی وجود ندارد.
استفان گروبه، گزارشگر یورونیوز، از شهر آستانه پایتخت قزاقستان.