عبدالکریم لاهیجی: زندانیان در ایران همچنان شکنجه می شوند

عبدالکریم لاهیجی: زندانیان در ایران همچنان شکنجه می شوند
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

روزیکشنبه، 26 ژوئن روزجهانی شکنجه و پشتیبانی از قربانیان شکنجه است.اجلاس عمومی سازمان ملل متحد در سال 1997 و در پنجاه سالگی تصویب منشور حقوق بشر و چهارده سال پس از تصویب کنوانسیون منع شکنجه، این روز رانامگذاری کرد.

کنوانسیون “منع شکنجه و دیگر رفتارها یا مجازات های بیرحمانه، غیرانسانی و تحقیرآمیز“، سندی مهم در حمایت از حقوق افراد و گامی بلند درجهت تعمیق و گسترش مواد منشور حقوق بشر سازمان ملل متحد محسوب میشود. اما تاکنون حدود پنجاه کشور از جمله جمهوری اسلامی ایران به آن نپیوسته اند.

روز جهانی منع شکنجه امسال در حالی برگزار می شود که به گزارش سازمانها و نهادهای حقو ق بشری،زندانهای جمهوری اسلامی ایران بویژه در دوسال اخیر به یکی ازکانونهای شکنجه تبدیل شده است.

سازمان عفو بین الملل مستقر در لندن در بیانیه خود در دوم خردادماه، از ادامه شکنجه مخالفان سیاسی وعقیدتی در زندانها و رفتار خشن با زندانیان ابراز نگرانی کرده است.

در گفتگویی با دکتر عبدالکریم لاهیجی حقوقدان و نایب رییس فدراسیون بین المللی جامعه های دفاع از حقوق بشر مستقر در پاریس، از او پرسیدیم کنوانسیون منع شکنجه چه تعریفی از شکنجه داده است؟

عبدالکریم لاهیجی: نخست باید بگویم عنوان این کنوانسیون، فقط «منع شکنجه» نیست، بلکه کنوانسیون منع شکنجه و هر نوع آزار بدنی و رفتار اهانت آمیز و غیر انسانی است. یعنی این کنوانسیون فقط شامل شکنجه به معنی کلاسیک کلمه نیست و هر نوع مجازات ظالمانه و غیر انسانی و اهانت آمیز را شامل می شود.

ماده یک این کنوانسیون می‌گوید شکنجه هر نوع عملی است که بر ضد تمامیت جسمی و روحی انسان صورت گیرد، اعم از این که برای گرفتن اقرار یا اعتراف باشد یا به عنوان مجازات اعمال شود.
همین جا اشاره می کنم، تمام مجازات های بدنی اعم از قصاص و حدود که در قانون مجازات اسلامی مطرح شده، از مصادیق شکنجه است، از شلاق زدن گرفته تا قصاص عضو یا حدودی که مربوط به بدن انسان می‌شود، مثل بریدن دست سارق یا بریدن دست و پای محارب و بدترین نوع این عمل یعنی سنگسار که یک جنایت است.


دکتر عبدالکریم لاهیجی

آقای لاهیجی چرا ایران به این کنوانسیون نپیوسته است؟

عبدالکریم لاهیجی: در مجلس ششم، قانون پیوستن ایران به این کنوانسیون تصویب شد چون همان موقع هم بیشتر کشورهای عضو سازمان ملل به این کنوانسیون ملحق شده بودند و ایران نمی خواست از قافله عقب بیفتد، ولی شورای نگهبان قانون مصوب مجلس ششم را مخالف موازین شرعی تشخیص داد. یعنی به خاطر همین عنوان و تعریف از شکنجه‌ای که در این کنوانسیون وجود دارد. چون اگر این قانون تصویب می‌شد و ایران به آن می پیوست، برخلاف بخشی از قانون مجازات اسلامی بود و آن را عملا غیر قانونی اعلام می‌کرد.

با این تعریفی که داده شده، آیا زندان‌های انفرادی هم مصداق شکنجه است؟

عبدالکریم لاهیجی: یک زمان است که زندانی را چند روز به خاطر مشکلاتی که برای اطرافیانش ایجاد کرده به عنوان تنبیه انضباطی در یک سلول انفرادی می‌اندازند، ولی اگر سلول انفرادی برای مجازات مضاعف زندانی باشد تا او را تحت فشار بگذارند و از ملاقات و تماس با زندانیان دیگر محروم کنند، این مصداق شکنجه است. مثلا در ایران پس از محکومیت هم در مورد تعداد زیادی از زندانیان سیاسی این کار انجام می‌شد برای این که روحیه‌شان را در هم بشکنند، از جمله در مورد احمد زیدآبادی.
به طور مسلم این از مصادیق شکنجه است چون هر نوع عملی که بر ضد تمامیت جسمی و روانی انسان صورت گیرد شکنجه است، پس بی خوابی دادن و ایزوله کردن زندانی در دراز مدت هم شکنجه است.

آیا این شکنجه محدود به زندان‌ها و قوانینی است که برای زندانیان اعمال می‌شود یا می توان گفت یک حکومت هم با رفتارهای خود افراد جامعه را شکنجه می دهد؟

عبدالکریم لاهیجی: از لحظه ‌ای که شخص دستگیر می‌شود، اگر رفتار ظالمانه با او انجام شود، مصداق شکنجه است. در واقع از لحظه ای که شخص از آزادی محروم می‌شود و در اختیار ماموران دولت قرار می‌گیرد اعم از پلیس و ژاندارم و پاسدار و لباس شخصی، هر عملی که شخص را آزار دهد یا اگر مورد ضرب و شتم قرار گیرد و با او بدرفتای شود، شکنجه محسوب می‌شود.
ب
ه عنوان مثال در ایران قانون حجاب را داریم که باید رعایت شود. اگر خانمی این قانون را رعایت نکند، در قانون نیامده که باید این خانم را کتک زد یا با او بدرفتاری کرد بلکه در قانون مجازاتی برای او ذکر شده است. پس این زن را باید محترمانه هدایت کنند به یک پاسگاه انتظامی و قانونی عمل کنند.

به طور کلی هر عمل خلاف حیثیت و منزلت انسانی، عنوان بدرفتاری پیدا می‌کند که در چهارچوب این کنوانسیون می گنجد.

اینها اعمالی است که حتی در قانون ایران هم جرم است و اگر مامور انتظامی موقع دستگیری شخص بر خلاف موازین قانونی رفتار کند و شخص را مورد فحاشی و توهین و ضرب و شتم قرار دهد، این عمل جرم است و می‌شود آن مامور را مورد تعقیب قانونی قرار داد.

آقای لاهیجی، شما به عنوان یک چهره شاخص مدافع حقوق بشر، آخرین اطلاعاتی که در مورد شکنجه در زندان‌های ایران در اختیار دارید چیست؟

عبدالکریم لاهیجی: آخرین اطلاعات ما نشان می‌دهد که همچنان افراد دستگیر شده مورد بدرفتاری و شکنجه قرار می‌گیرند. حتی کسانی که در تظاهرات حمایت آمیز از جنبش‌های مردمی تونس و مصر دستگیر شده بودند، در پاسگاه‌های پلیس یا سپاه مورد ضرب و شتم قرار گرفته بودند. زندانیانی که پس از آزادی از زندان از ایران خارج شده اند، شهادت داده اند که بدترین انواع شکنجه در ایران اعمال ‌شده و هنوز هم می‌شود. این شکنجه فقط در مورد زندانیان سیاسی نیست بلکه با همه زندانیان بدرفتاری می‌شود، از یک خانم که به بهانه بدحجابی دستگیر شده گرفته تا کسانی که به خاطر ارتکاب جرم دستگیر می‌شوند. چون ماموران انتظامی خودشان را حاکم مقدرات مردم می‌دانند و مصونیت قضایی اینها نهادینه شده و هر کاری می کنند مورد تعقیب قرار نمی گیرند.
به عنوان مثال بارها حتی در مجلس ایران، فاجعه کهریزک مطرح و گفته شد فرمانده نیروی انتظامی و دادستان وقت سعید مرتضوی و یکی از همکارانش مقصرند و حتی آنها را از مقام قضاییشان معلق کردند. اما بعد از دو سال تا امروز حتی یک نفر در این خصوص به طور رسمی محکوم و مجازات نشده و آقای سعید مرتضوی به عنوان رئیس مرکز مبارزه با قاچاق، پست دولتی دارد.
تا زمانی که ماموران انتظامی مثل شهروندان عادی حساب پس ندهند و نسبت به اعمال خلاف در ارتباط با آزادی و حیثیت و امنیت مردم مجازات نشوند، همین روندی که طی سه دهه اخیر به خصوص در دو سال گذشته وجود داشته ادامه پیدا خواهد کرد.

چون در ایران دادگستری مستقل وجود ندارد و سیاست اصلی دولت هم همواره در جهت ارعاب مردم بوده، حفره بین مردم و کسانی که علی الاصول باید حافظ امنیت و آزادی مردم باشند، روز به روز عمیق تر می‌شود.

با توجه به این که ایران کنوانسیون منع شکنجه و رفتار ظالمانه را امضا نکرده است، اگر گزارشگر ویژه سازمان ملل بخواهد در این مورد گزارشی تهیه کند به چه مواردی می‌تواند اشاره کند؟

عبدالکریم لاهیجی: ایران قبل از ظهور جمهوری اسلامی به میثاق بین المللی حقوق مدنی- سیاسی پیوسته و در این میثاق هم شکنجه ممنوع است. بنابراین گزارشگر ویژه ایران به استناد این میثاق می‌تواند عمل کند. آقای احمد شهید چه به ایران برود یا نرود، مکلف است درباره این موضوع تحقیق کند. ما هم با دفتر او تماس گرفته و گفتیم که حاضر هستیم دراولین فرصت تعدادی از قربانیان شکنجه و بدرفتاری که طی دو سال اخیر از ایران بیرون آمده اند را معرفی کنیم و آقای احمدی شهید از نزدیک شهادت آنها را بشنود. مسلم است دلایل کافی برای احراز این که همچنان در ایران شکنجه اعمال می‌شود دراختیار آقای احمد شهید گذاشته خواهد شد.

گزارش و گفتگو از شیرین فامیلی

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

محققان در آلمان: رانش شدید زمین در روستای حسین‌آباد ایران نتیجه ساختن یک سد بود

نقش کلیدی فلات ایران در مهاجرت انسان؛ حلقه گمشده تاریخ پیدا شد

مسیح علی‌نژاد در گفتگو با یورونیوز: ایران بدون جمهوری اسلامی به نفع بقیه جهان خواهد بود