آگهیطی پنج سال گذشته تعداد آوارگانی که به اجبار از خانه یا وطن خود دور شده‌اند، به بیش از ۴۲ میلیون نفر در سراسر جهان رسیده است. در این وضعیت، کمک رسانی بسیار دشوار است.
یورونیوز با «آنتونیو گوترش»، کمیسر عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، ملاقات کرده است. او در این دیدار مسائلی را که تعداد روز افزونی از پناه جویان با آن درگیر هستند، مطرح کرد.
یورونیوز:
طی پنج سال گذشته، تعداد پناهجویان در سراسر جهان، از مرز ۴۲ میلیون نفرگذشته است. این رقم چه چیزی را نشان می‌دهد؟
آنتونیو گوترش:
به نظرم دو عامل دخیل هستند. از ابتدای سال ۲۰۱۱، در ساحل عاج، لیبی، یمن، سوریه و شاخ آفریقا- سومالی- و اخیرا هم در سودان جنوبی و مالی بحرانهای متعددی وجود داشته‌اند. از طرف دیگر، مشکلات پیشین همچنان در افغانستان، سومالی و در جمهوری دموکراتیک کونگو پا برجا هستند.
هفتاد درصد پناهندگان در سراسر جهان در پنج سال گذشته، همین وضعیت را داشته‌اند.
یورونیوز:
در این میان تاثیر نابسامانی‌های اقتصادی در سراسر جهان، چه بوده است؟
آنتونیو گوترش:
بحران جهانی مالی تاثیر دو سویه داشته است: از یک سو باعث کاهش میزان کمک‌های بشر دوستانه به افراد نیازمند شده است. از سوی دیگر با ایجاد ناثباتی، درگیری را در مکانهای مختلف افزوده‌اند. در واقع یک ارتباط کاملاً شفاف میان این دو وجود دارد. قیمت مواد غذایی افزایش یافته و شرایط اجتماعی در سطح شهری بی‌ثبات است.
یورونیوز:
هر چه درخواست کمک بیشترمی شود، منابع مالی کمتری وجود دارد. شما در «کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد» چگونه با این مسئله برخورد می کنید؟
آنتونیو گوترش:
در حال حاضر شرایط آوارگان در سه کشور وخیم است: سوریه، سودان جنوبی و مالی. این امر ما را وا می‌دارد تا گروه‌های بیشتری را برای کمک رسانی به پناهجویان مستقر کنیم و برای بهبود اوضاع از سایر سازمان‌ها و منابع مالی نیز کمک بگیریم. برای پاسخ به همۀ این درخواست‌ها، در شرایط به غایت سختی هستیم. می توان گفت که شاهد رنج بشری درابعادی فوق العاده هستیم.
یورونیوز:
پناهنجویان سوری، تقریبا هر روز، به کشورهای همسایه پناه می‌برند. به نظر شما آیا شورای امنیت سازمان ملل باید مانع این امر شود؟
آنتونیو گوترش:
به عنوان کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان ما نمی‌توانیم هیچ اقدام سیاسی انجام دهیم. البته طبق ارزیابی ما، راه حل‌ها بشر دوستانه نیستند، بلکه بیشتر سیاسی هستند. مسئله این است که وقتی به وقایعی که امروز در سراسر جهان اتفاق می‌افتد، نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که جوامع بشری ظرفیتهای محدودی برای جلوگیری از این درگیری‌ها و حلِ آنها، در زمان مقتضی، دارند.
یورونیوز:
پناهندگان سوری کشورهای همسایه را نیز در تنگنا گذاشته‌اند. چه کسی مسئول کمک به آنهاست؟ منابع مالی کمک به آنها از کجا تامین می‌شود؟
آنتونیو گوترش:
شرایط در همۀ این کشور‌ها یکسان نیست. ترکیه این مسئولیت را به عهده گرفته و از آنها حمایت می‌کند. با دو دولت لبنان و اردن و مقامات محلی آنها همکاری می‌کنیم. علاوه بر اینها، سایر آژانس‌های وابسته به سازمان ملل، صلیب سرخ، سازمانهای غیر دولتی و جوامع بین المللی اهدا کنندۀ کمک نیز برای تامین نیازهای پناهجویان سوری، به ما دست یاری داده‌اند.
به گمانم از شرایط سوریه همه آگاه هستند. هم اکنون مشکلات بیشتری درکشور مالی داریم. تعداد پناه جویان در آنجا دوبرابر سوریه است.
یورونیوز:
بزرگ‌ترین نگرانی شما در مورد آفریقا چیست؟
آنتونیو گوترش:
تا امروز در آفریقا، بحران ها و درگیریهای‌های زیادی داشتیم. من تنها به چهار مورد اشاره می‌کنم: سودان، سومالی، جمهوری دموکراتیک کنگو و مالی.
حدود ۱۹۰ هزار تن از پناه جویان سودان در سودان جنوبی و اتیوپی هستند. یک میلیون آواره از سومالی به کِنیا، جیبوتی، اتیوپی و یمن گریخته‌اند. درشرق جمهوری دموکراتیک کنگو شدید‌ترین خشونتها عیله حقوق بشر رخ می‌دهد؛ وضعیت زنان و تجاوز حاکی از شرایط هولناکی است که بر آنجا حاکم است. چهارمین کشور مالی است. نگاهی به آنچه در شمال مالی رخ می‌دهد، بیاندازید. شورشی را می‌بیند که در آن ارتش ونیروهای مسلح شمال لیبی، نیروهای سکولار محلی و مسلمانهای افراطی در آن درگیر هستند. معتقدم این خطر وجود دارد که این جنجال‌ها و بحرانها از لیبی تا نیجریه، از موریتانی تا سومالی هم وجود داشته باشند. در آن صورت اثری که بر روی صلح جهانی و امنیت خواهد داشت، اسف بار خواهد بود.
یورونیوز:
واکنش جهانی نسبت به خشکسالی و گرسنگی در شاخ آفریقا چگونه است؟
آنتونیو گوترش:
عکس العمل‌ها وسیع است. دو تن از شرکتهای همکار ما یعنی سازمان جهانی غذا و یونیسف، شدیدا درگیر هستند. البته مقیاس مسئله به حدی بزرگ است که این میزان کمک‌ها و واکنش‌ها کافی نیستند. علی الخصوص اگر اهدا کننده‌های به قدر کافی کمک نکنند.
یورونیوز:
آیا هیچ منطقۀ خاصی وجود دارد که در آن شرایط پناهندگان در حال بهبود باشد؟
آنتونیو گوترش:
در حال حاضر نسبت به میانمار امیدواریم. البته درگیری های اخیر میان مسلمانان و جوامع بودایی، یکی از نگرانی‌های عمدۀ ما به شمار می‌رود. اما توافقات صلح یا آتش بس هم با اقوام دیگر منطقه که درگیرهایی داشتند— امضاء شده است.
امیدواریم که در آیندۀ نزدیک، برای پناه جویانی که هم اکنون در تایلند هستند و تعدادشان پنجاه هزار نفر است، شرایطی مهیا باشد تا بتوانند صحیح و سالم و با احترام به کشورشان بازگردند.
یورونیوز:
ایا پدیدۀ تغییرات اقلیمی دلیلی برای افزایش درخواست پناهندگی است؟ شما چگونه با آن برخورد می‌کنید؟
آگهیآنتونیو گوترش:
پناهنده براساس تعریف حقوقی کسی است که از جنگ یا مجازات می‌‌گریزد. اما در حقیقت روز به روز با چالش‌های جدیدی رو به رو می‌شویم. در این میان شاید تغییرات اقلیمی اصلیترین عامل شتاب گرفتن روند افزایش پناهجویان است. با نابود شدن محیط زیست، شرایط برای تداوم حیات انسان مهیا نیست. تغییرات اقلیمی باعث جنگ و ناامنی نیز می‌شوند که مردم را وادار به فرار می‌کند.
یورونیوز:
اردوگاهای مخصوص پناهندگان چندین دهه است که ساخته شده‌اند. مثلا برای فلسطینیان یا در داداب و یا در کنیا. این اردوگاه‌ها راه حلی موقتی بودند یا تبدیل به محل دائم اقامت پناه جویان شده‌اند؟
آنتونیو گوترش:
اینها گزینه‌ای سیاسی بوده‌اند. و من قول می دهم که حتی اگر خیلی خوب عمل شود و کمک‌ها و حمایت‌ها هم صحیح و بجا تامین شوند، زندگی در این اردوگاه‌ها وحشتناک است.
یورونیوز:
سئوال آخر را به عنوان یک شهروند پرتغالی می‌پرسم. شما پیش از این، نخست وزیر پرتغال بوده‌اید. آیا قصد دارید به دنیای سیاست بازگردید؟ روزی برای پست ریاست جمهوری در پرتغال، کاندید شوید؟
آنتونیو گوترش:
پاسختان خیلی ساده است: خیر. چنین قصدی ندارم.
آگهییورونیوز:
از اینکه با یورونیوز گفتگو کردید، سپاسگزارم.