آگهیدولت پرتغال یکشنبه شب گذشته از تصمیم خود برای خروج از برنامه نجات مالی خود بدون تقاضای دریافت اعتبارات احتیاطی خبر داد. پرتغال پس از ایرلند دومین کشور بدهکار منطقه یوروست که بدهی های خود را با وام دهندگان بین المللی تسویه می کند.
با این همه، پایان برنامه نجات مالی به معنای پایان برنامه ریاضتی نیست، برنامه سختگیرانه ای که بارها معترضان به آن دست به اعتصاب، تجمع و تظاهرات زده اند.
در حالیکه صندوق بین المللی پول معتقد است بدهی های پرتغال نباید از 115 درصد تولید ناخالص داخلی تجاوز کند، بدهی این کشور از 94 درصد تولید ناخالص داخلی در سال 201 میلادی به 129 درصد تولید ناخالص داخلی در سال 2013 میلادی افزایش یافت.
پرتغال کشوری است که از نرخ بالای بیکاری رنج می برد. براساس آمار منتشر شده از سوی یورواستات، نرخ بیکاری در پرتغال در ماه مارس 15.2 درصد بود. این رقم در میان جوانان زیر 25 سال فاقد شغل بیش از 35 درصد اعلام شده است.
پرتغال سال گذشته افزایش درآمد حاصل از صنعت توریسم و رشد صادرات را تجربه کرد. افزایش 6.1 درصدی میزان صادرات پرتغال بخصوص صادرات موادغذایی، کفش و منسوجات باعث شد این کشور برای اولین بار در هفتاد سال گذشته مازاد تجاری در کالا و خدمات را تجربه کند.
همزمان با خروج پرتغال از برنامه نجات خود، دولت پرتغال و تروئیکا اوضاع اقتصادی را مثبت ارزیابی کردند و موسسات اعتبارسنجی چشم انداز مثبتی را برای پرتغال پیش بینی کردند.
موسسه اعتبارسنجی فیچ با تاکید بر موفقیت پرتغال در بهبود رشد اقتصادی، دسترسی مجدد به بازارهای مالی و بویژه موفقیت در مدیریت و کاهش کسری بودجه، رتبه اقتصادی این کشور را از منفی به مثبت ارتقا داد.
در این باره با پدرو لینس، محقق و استاد تاریخ اقتصاد در موسسه علوم اجتماعی در دانشگاه لیسبون گفتگو می کنیم. او یکی از 74 نفری است که با امضای بیانیه ای خواستار تجدید ساختار بدهی های پرتغال شد.
یورونیوز:برخلاف یونانی ها، پرتغالی ها عمدتا واکنش مسالمت آمیزی به ریاضت اقتصادی نشان دادند. می دانیم که پایان برنامه نجات مالی به معنای پایان برنامه های ریاضتی نیست. به نظر شما باید نگران تغییر رفتار مردم پرتغال در آینده باشیم؟
پدرو لینس: “شباهت های آنچه در یونان و پرتغال اتفاق افتاد بیشتر از تفاوتهایشان است. شباهت ها این است که آنها هر دو اقتصادهای بسیار ضعیفی هستند. ضعیف ترین اقتصادهای منطقه یورو، و نیز موسسات اقتصادی آنها هم ضعیف است. به این معنا که با اجرای برنامه های ریاضت اقتصادی این کشورها به سمت رکود رانده شدند و به همین دلیل این موسسات می توانستند مانع اجرای این برنامه ها بشوند، همانطور که در اسپانیا و ایتالیا نهادهای اروپایی از جمله کمیسیون اروپا اجرای برنامه های سختگیرانه اقتصادی را رد کردند.
شاید پرتغال به بدی یونان تحت تاثیر بحران قرار نگرفت. البته دلیل این مردم پرتغال نبودند. بلکه تفاوت دو کشور بود. اقتصاد پرتغال به ضعیفی اقتصاد یونان نیست. کشوری است که تولیدات صنعتی و صادرات دارد اما اقتصاد یونان بیشتر به خدمات وابسته و وارد کننده بود.”
یورونیوز: با توجه به ارزیابی صندوق بین المللی پول پرتغال تنها قادر است تا سال 2030 بدهی های خود را به شصت درصد تولید ناخالص داخلی کاهش دهد. برای انجام این کار باید با اجرای برنامه های ریاضتی سالانه 1.9 درصد از هزینه ها بکاهد. آیا این استراتژی امکان پذیر است؟
پدرو لینس: “بدیهی است که نه. صندوق بین المللی پول هم می داند که عملی نیست. این صندوق نمی تواند دیگر یک چنین توصیه ای کند.پرتغال دیگر نمی تواند بطور نامحدود برنامه های ریاضتی را ادامه دهد. این بی معناست. صندوق بین المللی پول می گوید باید برنامه های ریاضتی ادامه پیدا کند چون هیچ گزینه جایگزینی وجود ندارد. راه پیش رو، مسیری سیاسی است و صندوق بین المللی نمی تواند آن را توصیه کند. ساختار صندوق بین المللی پول تکنیکی و عملگراست. برای حل مشکل منطقه یورو، بخصوص کشورهای بحران زده این منطقه نیاز به هماهنگی بیشتر سیاست های اروپایی است.”
یورونیوز: در سال 2013 ، پرتغال برای اولین بار در هفتاد سال گذشته به لطف رشد قوی صادرات، مازاد تجاری در کالا و خدمات داشت. دلیل تغییر وضعیت تجارت پرتغال چیست؟
پدرو لینس: “این مازاد تجاری نتیجه برنامه ریاضت اقتصادی است چون برنامه های سختگیرانه باعث کوچک شدن اقتصاد می شود. مصرف کم می شود، نیاز به واردات کاهش می یابد و امکان افزایش صادرات فراهم می شود.
هنگامی که اقتصاد پرتغال به مسیر رشد بازگردد، مشکلات تامین مالی پرتغال باز خواهد گشت. مشکلات استقراض پول در بازار اوراق قرضه بین المللی باز خواهد گشت. این مشکلات با سطح توسعه اقتصاد پرتغال در ارتباطند. بدون یافتن راه حلی برای تامین مالی کسری بودجه در منطقه یورو، ما قادر نخواهیم بود که به رشد اقتصاد پرتغال کمک کنیم. این یک مشکل شناخته شده است و اقتصاددانان خیلی خوب با این مشکل آشنا هستند.”
یورونیوز:چه زمانی می توان انتظار بهبود در بازار کار در پرتغال را داشت ؟
پدرو لینس: “خطری که پرتغال و سراسر اروپا را تهدید می کند این است که بهبود اقتصادی باعث ایجاد شغل نشود. ما تنها در شرایطی می توانیم شاهد اشتغالزایی پایدار باشیم که سیاستهای افزایش شغل معرفی کنیم. اگر کسی کارش را از دست می دهد با کار جدیدی جایگزین شود. این نیاز به یک فرایند تحول دارد و این هم یک موضوع سیاسی است.”