آگهیافت روز افزون قیمت نفت پرسشهایی را درباره دلایل آن مطرح کرده است. کاهش میزان تقاضا در بازار از طرفی و افزایش تولید نفت شیل آمریکا از طرف دیگر از جمله عوامل عمده سقوط قیمت نفت معرفی می شوند.
کندی آهنگ رشد اقتصادی چین، یکی از مهمترین واردکنندگان نفت در دنیا همچنین درجا زدن اقتصاد حوزه پولی یورو از دیگر مصرف کنندگان عمده نفت، کاهش میزان تقاضا در بازار را در پی داشته است.
در مقابل عرضه نفت کشورهای تولیدکننده طلای سیاه نسبت به تقاضا در سطح بالایی قرار دارد. قسمت اعظم این مازاد تولید مربوط به نفت شیل ایالات متحده است.
تولید نفت شیل آمریکا در ماه اوت سال ۲۰۱۴ به رقم ۸ میلیون ۶۰۰ هزار بشکه در روز رسیده است. پیش بینی می شود سطح تولید این کشور در سال ۲۰۱۵ حدود ۹.۵ میلیون بشکه در روز باشد. وابستگی این کشور به نفت از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۳ میلادی از ۶۰ به ۳۰ درصد تقلیل یافته است.
عربستان سعودی اعتقاد دارد با کاهش سطح تولید نفت شیل آمریکا می توان با قیمت حتی ۶۰ دلار در ازای هر بشکه نفت، به یک تعادل نسبی در بازار رسید.
کاهش قیمت نفت موجب شده کشورهای حوزه خلیج فارس نسبت به اجرای طرحهای اقتصادی و زیربنایی بزرگ خود تجدیدنظر کنند.
اما کشورهایی چون عربستان سعودی یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت دنیا و دارای ذخایر ارزی قابل توجه با کاهش قیمت نفت حتی تا سقف ۶۰ دلار در ازای هر بشکه مشکلی ندارند.
فرانسیس پرن، سردبیر مجله «گاز و نفت عرب» می گوید: «عربستان سعودی اعتقاد دارد که باید برای رسیدن به یک تعادل در کوتاه مدت فداکاری کرد. این کشور اعتقاد دارد در میان و بلند مدت امور متفاوت خواهد بود. عربستان با داشتن منابع دولتی و ذخایر ارزی بانک مرکزی، ذخایر مالی قابل توجهی دارد. بنابراین می تواند چند ماهی صبر کند. اما همه کشورهای تولیدکننده نفت در اوپک و خارج از آن این موقعیت را ندارند.»
سقوط قیمت نفت از ماه ژوئن سال جاری تاثیر مخربی بر روی اقتصاد کشورهایی چون ونزوئلا و یا ایران داشته که به صادرات نفت خود وابستگی شدیدی دارند. ایران در برنامه بودجه خود که براساس قیمت نفت ۸۰ تا ۱۰۰ دلار در ازای هر بشکه تدوین شده بود تغییر ایجاد کرد.
از سوی دیگر کاهش قیمت نفت در جهت منافع کشورهای مصرف کننده است. بخشهای حمل و نقل هوایی، زمینی و دریایی در این کشورها برندگان این تحولات هستند. در اروپا علیرغم وجود مالیات بر سوخت، قیمت بنزین و گازوئیل به طور محسوسی کاهش یافته است.
اما پرسشی که مطرح می شود اینست که تا کجا این روند نزولی قیمت نفت ادامه پیدا میکند؟
فرانسیس پرن در پاسخ می گوید: «اگر سقوط قیمت نفت در سال ۲۰۱۵ ادامه یابد و یا اینکه طی ماههای متوالی در این سال در سطح پایینی باشد احتمال زیادی وجود دارد که اوپک واکنش نشان دهد. زیرا فداکاری مالی و صبر کشورهای عضو اوپک می تواند مدتی طول بکشد اما در دراز مدت ممکن نخواهد بود.»
مدت زیادی کشورهای حاشیه خلیج فارس با پس انداز پول نفت و سرمایه گذاری آن درآمد و ذخایر ارزی قابل توجهی بدست آوردند. اما بازارهای کشورهای عضو اوپک چه مدت در برابر سقوط قیمت نفت مقاومت خواهند داشت؟