بحران یونان از نگاه کوستا گاوراس

بحران یونان از نگاه کوستا گاوراس
نگارش از Euronews
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button
لینک کپی پیست کد امبد ویدیو:Copy to clipboardCopied

کوستا گاوراس، کارگردان و نماد سینمای متعهد، در طول زندگی حرفه ای اش بارها و بارها آنچه را امروز تحقیر مردم یونان می نامد، محکوم کرده است. او کسی است

کوستا گاوراس، کارگردان و نماد سینمای متعهد، در طول زندگی حرفه ای اش بارها و بارها آنچه را امروز تحقیر مردم یونان می نامد، محکوم کرده است. او کسی است که با شور و حرارت با رهبران قدرتمند مبارزه کرده است. آنچه امروز در زادگاهش یونان رخ می دهد، می توانست سناریوی یکی از فیلمهایش باشد‬‎.ایزابل کومار، خبرنگار یورونیوز با وی گفتگو کرده است.

درباره کوستا گاوراس

  • کوستا گوراس فیلمساز یونانی تبار سینمای فرانسه است
  • گاوراس در سال ۱۹۳۳ در یونان به دنیا آمد و در سال ۱۹۵۱ برای تحصیل به فرانسه رفت
  • گاوراس یکی از چهره های مطرح سینمای سیاسی است
  • وی تا کنون جوایز سینمایی معتبری از آن خود کرده است
  • کوستا گاوراس یکی از حامیان الکسیس سیپراس، نخست وزیر یونان است

یورونیوز: از اینکه دعوت ما را پذیرفتید، سپاسگزارم. در فیلمهای شما، اغلب قهرمانی هست که یک تنه به جنگ با قدرت می رود. آیا الکسیس سیپراس قهرمان جدید شماست؟

کوستا گاوراس: «در دنیای سیاست، بله. اما برای یک فیلم هنوز نمی دانم. باید دید. به هر حال به نظرم با توجه به معیارهای یونانی، شخصیت استثنایی و منحصر به فردی است. پیشینه اش معمولی است. از طبقه متوسط آمده است. اما خیلی سریع در زندگی پیشرفت کرد. یونانی ها به او اعتماد کرده اند. او این اعتماد را با خود دارد. می دانید که یونانی ها ابتدا او را به خوبی نشناختند. پیش از این که نخست وزیر شود، او را دیده بودم. به پاریس آمده بود و خواست مرا ببیند. یک شب با هم دیداری داشتیم.»

یورونیوز: پس او را به خوبی می شناختید؟

کوستا گاوراس: «نه. یک شب هم دیگر را دیدیم و بعد دو سه بار با هم تلفنی صحبت کردیم. از او سوالات زیادی پرسیدم. پاسخها و ایده هایش مرا شگفت زده کرد.»

یورونیوز: بسیار خوب، فرض کنیم که او قهرمان است. اما آیا کسی نیز هست که کشورش را به خطر بیاندازد؟

کوستا گاوراس: «نه. یونان مدت هاست در شرایط بسیار بدی قرار دارد. البته همیشه اینطور بوده است. [سیپراس] برای اینکه انتخاب شود، وعده هایی داده است و تلاش کرده وعده هایش را تحقق ببخشد. احساساتم وقتی برانگیخته شد، که به بروکسل رفت. همه ما از تلویزیون شاهد بودیم که چگونه در آن محل فوق العاده، درمقابل سردمداران سیاست و اقتصاد، سرش را بالا گرفت و گفت: “نه من این را نمی پذیرم”. این صحنه را که دیدم به یاد فیلم «آقای اسمیت به واشنگتن می رود» افتادم. این فیلم فرانک کاپرا با بازی گری کوپر را به خاطر دارید؟ در این فیلم مرد جوان از شهرستان به سنای آمریکا راه می یابد. مقاومت می کند، برای تغییر دادن چیزها مقاومت می کند. وقتی از سینما و قهرمان بودن [سیپراس] حرف می زدید، به یاد این فیلم افتادم. به نظرم او چنین قهرمانی است.»

یورونیوز: اما علاوه بر توانایی ها که گفتید، سیپراس ضعفهایی هم دارد. ضعفهایش به نظرتان چه هستند؟

کوستا گاوراس: «نمی دانم. خیلی خوب نمی شناسمش. اما به نظرم ضعفهایش همان ضعفهای همه ما یونانی هاست. و شاید اینکه دیدی خیلی کلی نسبت به مشکلات دارد. اما آنقدر خوب نمی شناسمش که بخواهم ایرادات و ضعفهایش را بدانم. البته اگر ضعفی دارد باید این ضعف ها را به خوبی پنهان کرده باشد.»

یورونیوز: گفتید که سیپراس پیامد مسائل را نمی بیند. منظورتان اروپاست و تاثیری که کارهایش در اروپا خواهد داشت؟

کوستا گاوراس: «دقیقا. به باور من، موقعیت خیلی ساده است. او با اکثریت نه چندان قابل توجهی به قدرت رسیده است و مثل تمام سیاست مداران به مردم وعده هایی داد تا او را انتخاب کنند. و بعد برگزیده شد. کارهایی می کند که همه سیاست پیشه ها انجام نمی دهند؛ یعنی تلاش می کند وعده هایش را عملی کند و بر این کار اصرار می ورزد. امروز به جایی رسیده است که دیگر نمی تواند پیش رود. امروز، از یک هفته، ده روز پیش متوجه شده است که نمی تواند به وعده هایش عمل کند. چه کار کرد؟ یک رفراندوم برگزار کرد.»

یورونیوز: اما مردم متوجه سوال رفراندوم نشدند و اگر متوجه سوال رفراندم نباشند، آیا بازهم دموکراسی برقرار است؟

کوستا گاوراس: «بستگی به این دارد که سوال را سیاستمداران یا رسانه ها چگونه برایشان توضیح دهند. برای تئو نوه ۷-۸ ساله ام توضیح دادم و او بلافاصله فهمید. اما به نظرم این را با سیاست و اعداد و ارقام مخلوط کرده ایم. از یک ماه پیش از اعداد و ارقام مربوط به این مسئله چه می دانیم؟ وحشتناک و غیر قابل فهم است. به نظرم به درستی برای مردم توضیح داده نشده است.»

*یوونیوز: از کاربران شبکه های اجتماعی خواسته ایم پرسش هایشان را برایمان بفرستند. سوالات زیادی درباره یونان دریافت کرده ایم. یکی از کاربران، با اشاره به فیلم آخرتان “سرمایه” پرسیده است: “آیا به نظر شما ارتباطی بین شخصیت سیپراس و قهرمان این فیلم وجود دارد یا نه؟” برای بینندگان یادآوری می کنم که موضوع فیلم جنون خود بزرگ پنداری بانکداران و سرمایه داران است.

کوستا گاوراس: «نه. هیچ ارتباطی وجود ندارد. شخصا فکر می کنم که بانکداران و سرمایه داران، جهان و یونان را به همان جایی کشانده اند که امروز در آن هستیم. این سرمایه داری کلانی است که در آن انسان جایی ندارد، که ثروت بیشتر تولید می کند، در حالیکه تعداد فقرا روز به روز بیشتر می شود.»

یورونیوز: بله دقیقا. در پایان فیلم شما، قهرمان می گوید: “من رابین هود جدید هستم. از فقرا می گیرم و به ثروتمدان می بخشم.” آیا این استعاره ای برای یونان و وام دهندگان نیست؟

کوستا گاوراس: «هم نه، هم بله. یک جورهایی. اما باید حواسمان باشد که این بدهی چگونه بر گردن یونان افتاده است. مسئول آن کیست؟ مشکل بسیار بسیار وسیعی است. به هر حال، به نظرم سیپراس هیچ ربطی به بانکداران فیلم من ندارد.»

یورونیوز: به این استعاره درباره یونان برگردیم. خود یونان را نیز پول فریب داده است. خود یونان هم مقصر است. اغلب فکر می کنیم که فقط دیگران مقصرند.

کوستا گاوراس: «قطعا همینطور است. مقصر خود یونان است. قبل از هر چیز تقصیر سیاستمدارن یونان است که کشور را رها کردند که به این وضعیت دچار شود. و بعد خود یونانی ها مقصرند به خاطر بی توجهی. بانکها هم به مردم می گفتند: “می خواهید به تعطیلات بروید؟ می خواهید ماشین بخرید؟ بفرمایید به شما پول می دهیم”. مردم هم این پولها را می گرفتند، بدون اینکه فکر کنند. بعد زمانی رسید که مردم دیگر نمی توانستند مبالغی را که وام گرفته بودند، پس بدهند. این مسئولیتی دو طرفه و چه بسا سه طرفه است. زیرا اروپا هم مسئول است. اروپا شاهد بود که میزان قرض یونان همچنان بیشتر و بیشتر می شود و با این حال هیچ اقدامی برای توقف آن انجام نداد. می بینید که فرانسه، هلند، و بویژه آلمان محصولاتشان را به یونان می فروختند. آنها حتی زیردریایی های بسیار گران را با تخصیص اعتبار به یونان فروختند.»

یورونیوز: یونان چگونه توانست به حوزه پولی یورو بپیوندد؟ آیا این مسئله شما را متعجب کرد؟ به نظرتان یونان آماده این کار بود؟

کوستا گاوراس: « امیدوار بودم یونانیان به خود بگویند: “دو سه سال صبر میکنیم تا کشور را مدرنیزه کنیم و نظام اداری بوجود بیاوریم که مناسب باشد.” همیشه می گویم که یونان ملتی است که دولت ندارد.»

یورونیوز: شما دیدگاهی دوسویه دارید: فرانسوی هستید و یونانی. اگر از منظر فرانسوی ها به مسائل نگاه کنید، آیا این حرفِ کشورهای حوزه پولی یورو را درک می کنید که می گویند باید پیوندهای ضعیف با اروپا را رها کنیم؟ یونان حداقل ۵ سال فرصت داشتند که خود را با شرایط وفق دهد.

کوستا گوراس: «از یک سو آنها را درک می کنم. از سوی دیگر نه. آنها را درک می کنم، زیرا اگر یونان را رها کنند، چه پیش خواهد آمد؟ یونان به واحد پول دراخما باز می گردد. دراخما یا هر چیز دیگر. این پول خیلی سریع بی ارزش خواهد شد. نمی دانم چقدر اما ۳۰ یا ۵۰ درصد از ارزشش کم می شود. و بدهی ها هم به بطور اتوماتیک زیاد می شود. و پرداخت آن سخت تر می شود. و یونان هیچوقت آن را نخواهد پرداخت. از این رو بهترین کار این است که یونان در حوزه پولی یورو بماند برای اینکه بتواند این بدهی را بپردازد یا بخشی از آن را.»

یورونیوز: نتایج خروج یونان از حوزه پولی یورو چه خواهد بود؟

کوستا گوراس: «غم انگیز، غم انگیز و غم انگیز. یونان به سوی کشورهایی مثل روسیه خواهد رفت که می خواهد به مدیترانه دسترسی داشته باشد و یا به سوی چین که می خواهد پایگاهی برای ورود به اروپا داشته باشد.»

یورونیوز: الکسیس سیپراس هم دست به بازی های سیاسی زده است زیرا از یک سو اروپا را به باج خواهی و زورگویی متهم می کند، و در عین حال خودش می خواهد با تقویت مناسبات سیاسی با روسیه اروپا را وادار به پذیرش خواسته هایش کند.

کوستا گوراس: «بله و فکر می کنم به چند دلیل. اول اینکه یونان صادرات فراوان به روسیه دارد که به دلیل مشکلات در روابط بین اروپا و روسیه متوقف شده است. اما در عین حال مثل هر سیاست مدار قابلی کارت دیگری را رو کرده است که بگوید: “گزینه دیگری هم دارم”. بازی سیاسی است که طبیعی به نظر می رسد.»

یورونیوز: پرسش یکی دیگر از کاربران یونانی یورونیوز را می خوانم که پرسیده است:“می دانیم که دلتان با یونان است وقتی اسم «هیلاس» یعنی نام باستانی یونان را می شنوید چه به ذهن تان می آید؟”

کوستا گاوراس: «هیلاس» باعث احساسات عمیق می شود. بخصوص در وضعیت وخیمی مثل وضعیت فعلی. وقتی اوضاع روبه راه است این کلمه احساسات زیادی در من برنمی انگیزد اصلا در باره اش فکر نمی کنم. اما در مواقع دیگر مثلا وقتی سرهنگ ها حکومت را به دست گرفتند این قدر خشمگین شدم که فیلم Z را ساختم. امروز اوضاع الهام بخش نیست، داستانی ندارم که فیلم کنم. در نتیجه پیش شما می آیم تا در باره ی یونان صحبت کنم و بگویم سیپراس را درست نشناخته اید.»

یورونیوز: اما در یونان اوضاع رو به خراب ترشدن می رود و به نظر می رسد قبل از این که تغییری در روند اوضاع پیدا شود وضع از این هم بدتر خواهد شد: ۶۰ درصد جوانان بیکار هستند. صحبت از «نسل گم شده هست، فکر می کنید چند نسل دیگر هم به هدر خواهد رفت؟

کوستا گاوراس: «بیکاری هست و البته کسانی هستند که کشور را ترک می کنند. و این ضربه دیگری به یونان است. برای این که معلوم نیست که به یونان برگردند. اما همین وضعیت است که سیپراس می خواهد تغییر دهد. مسئول وضعیت فعلی، سیاست پیشه های چپ و راست هستند که ده ها سال رهبری را به دست داشتند. به دلیل کارهای آنهاست که یونان به این روز افتاده است.»

یورونیوز: شما تازه از یونان برگشته اید. مردم یونان در چه وضعی هستند؟ چه احساسی دارند؟

کوستا گاوراس: «وضعیت هولناکی است. مردم امید ندارند و همیشه اوضاع به نظرشان تیره وتار می آید. مدام درباره مشکلات شان صحبت می کنند، چون واقعا مشکل هم دارند. البته به جز پولدارها .اما من با پولدارها برخوردی نداشتم. بیشتر، کسانی را دیدم که در سوی دیگر هستند و آنها خواستار تغییرند و تنها امیدشان هم به اروپاست.»

یورونیوز: اما اگر مردم تغییر می خواهند باید مسئولیت هم بپذیرند و اغلب گفته می شود تنها بازاری که در الان در یونان کار می کند بازار سیاه است. آیا این حس مسئولیت پذیری وجود دارد؟

کوستا گاوراس: «فکر می کنم آماده تغییر هستند، به شرطی که سیاستمدارها به آنها جهت بدهند و صادق باشند.»

یورونیوز: دقیقاً. الکسیس سیپراس اصلاحاتی برای مقابله با فرهنگ باندبازی در جریان نیانداخته و تضمین نکرده است که افراد شایسته در رأس کارها قرار بگیرند.

کوستا گاوراس: «ببینید پنج ماه است که سیپراس به قدرت رسیده. برای من ساختن فیلم دو سال وقت می برد. کشور را نمی شود در عرض پنج ماه عوض کرد، با همه مشکلاتی که با اروپا دارد و همه بدهی ها. می دانم که بسیاری اصلاحات در دست بررسی است و در نهایت پیاده خواهد شد. از همه آنها آگاهی ندارم اما چندتایی را شنیده ام. اما واقعیت این است که تغییر کشور وقت می برد، کشوری که سال ها و سال ها ثه سوی این وضعیت بد در حرکت بوده است. چون مردم سیاست پیشه ها را دیگر قبول ندارند.»

یورونیوز: آیا اینها به سیپراس اعتقاد دارند. چون اگر همه پرسی را در نظر بگیریم ۶۰ درصد با وی موافق بودند اما ۴۰ درصد مخالف بودند.

کوستا گاوراس: «اما ۶۰ درصد رقم بالایی است. چون او با ۳۶ درصد آرا انتخاب شد. می توانید ببینید که در همین چند ماه چه قدر پیشرفت کرده است. پس مردم به او اعتقاد دارند.»

یورونیوز: در باره نقص های کشور صحبت کردیم. این پرسش را یکی دیگر از کاربران ما پرسیده: “آیا در یونان بیش از کشورهای دیگر سیاست پیشه فاسد وجود دارد و اگر این طور است چرا؟”

کوستا گاوراس: «به دلیل احزابی که داریم نوعی باندبازی بد بر اوضاع حکم فرما شده است. دیگر برای این رأی نمی دهیم که دولتی قانون محور داشته باشیم که حزب را هدایت می کند. ما برای منافع خودمان رأی می دهیم و این که نخست وزیر برای ما چه خواهد کرد؟ این بدترین شکل اوضاع است. نمایندگان چه می کنند؟ سعی می کنند کسانی را که به آنها رأی داده اند راضی نگه دارند. این بدترین شکل دموکراسی است، در واقع نوع دیگری از دیکتاتوری است و این را باید تغییر داد.»

یورونیوز: الکسیس سیپراس گفته است: نقل قول می کنم: “هیچکس حق ندارد اروپا را تجزیه کند.” به نظر شما این گفته بیش از آنکه تراژیک باشد، خنده دار نیست؟ چون کسی که الان اروپا را تجزیه می کند، خود اوست.

کوستا گاوراس: «به نظرتان اروپا متحد بود؟! اروپا کاملا تجزیه شده است. هر کس به فکر خودش است. بریتانیایی ها، هلندی ها را نگاه کنید هر کردام به کار خودش است. اتفاقی که در اروپا می گذرد وحشتناک است. چرا؟ چون اروپاشالوده سیاسی درستی ندارد . با کسی مثل ژاک دلور شروع شد و بعد جوزه مانوئل باروسو. و دیگران هم آن را رها کردند.»

یورونیوز: منظورتان این نیست که سیپراس با حرفهایش باعث تجزیه اروپا شده و یونان را از اروپا بیرون می برد؟

کوستا گاوراس: «نه اروپا یونان را بیرون می کند.»

یورونیوز: تقصیر هر دو طرف است.

کوستا گاوراس: «اگر سیپراس توانسته در عرض ۵ ماه اروپا را تجزیه کند، پس اروپا هیچوقت متحد نبوده است.»

یورونیوز: متحدان یونان در اروپا چه کشورهایی هستند؟ آیا یونان متحدی در اروپا دارد؟

کوستا گاوراس: «فرانسه.»

یورونیوز: به نظرتان، فرانسه واقعا متحد یونان است؟

کوستا گاوراس: «تا حد زیادی. نخست وزیر، رییس جمهور فرانسه همینطور شنیده ام که سیاستمداران دیگری هم در فرانسه نظر مثبتی درباره یونان دارند. اما کشورها بدنبال منافعشان هستند و نه دوستی با دیگر کشورها. متحدی ندارند، منافعشان مهم است و به منافعشان نگاه می کنند.»

یورونیوز: دقیقا. پس به نظر شما فرانسوا اولاند بین آتن و برلین، آتن را انتخاب می کند؟

کوستا گاوراس: «نه. صحبت انتخاب کردن نیست. به نظرم تلاش می کند راه حلی بین این دو پیدا کند. می دانید مذاکراتی که در مسیر درست است پیروز و برنده ندارد. بلکه باید به توافقی دوجانبه دست یافت. در غیر این صورت، مذاکرات خوب پیش نمی رود و کار به استبداد قوی می کشد. تمام قدرت در حال حاضر در اروپا در دستان خانم مرکل است. و این یعنی اروپا متحد نیست، زیرا فقط یک قدرت وجود دارد.»

یورونیوز: به متحدان سیپراس اشاره کردم. جای شگفتی است، کسانی مثل مارین لوپن، رهبر جبهه ملی فرانسه با سیپراس متحدند. به نظر می رسد سیپراس ناخواسته در زمین منتقدان اروپای واحد بازی می کند.

کوستا گاوراس: «نه تا جایی که من می دانم سیپراس در زمین منتقدان اروپا بازی نکرده است. او در جهت منافع مردم یونان حرکت کرده است. اگر کسانی مثل خانم لوپن یا آقای ملانشون یا دیگران می خواهند خودشان را به سیپراس بچسبانند و حرفهای خودشان را در دهان او بگذارند، تقصیر سیپراس نیست.»

یورونیوز: یانیس واروفاکیس، وزیر سابق دارایی یونان به یک نماد و ستاره ای از دنیای سیاست شد. جایی خواندم که او را جورج کلونی دولت نامیده بودند.

کوستا گاوراس: «البته به هیچ وجه از نظر سیاسی مقایسه جالبی نیست. زیرا جورج کلونی هنرپیشه است. اما واروفاکیس یک سیاست پیشه و متخصص امور مالی. این توصیفها ساده اندیشی مخصوص رسانه هاست.»

یورونیوز: نظرتان چیست؟ وقتی به سرنوشت واروفاکیس نگاه می کنیم، می توان گفت که او قربانی شد؟ آیا می بایست استعفا می کرد؟

کوستا گاوراس: «او می بایست اینکار را انجام می داد زیرا تصویر موجهی نزد اروپایی ها نداشت. نمی دانم آیا این تصویر بد توجیهی داشت یا نه. مطالبی که گاه و بیگاه در وبلاگش می خواندم، تصویر منفی اش را توجیه نمی کرد. البته این موضوع دیگری است. اما سیپراس کار درستی کرد که با استعفای واروفاکیس، به منظور ادامه مذاکرات موافقت کرد.»

یورونیوز: وقتی امروز به رخدادهای یونان نگاه می کنیم همانطور که در آغاز گفتم مثل داستان فیلم به نظر می رسد. این پرسش را از یکی دیگر از کاربران دریافت کرده ایم: “آیا سینمای سیاسی هنوز وجود دارد؟ چون آن چه الان در واقعیت رخ می دهد مثل داستان این نوع فیلم هاست.”

کوستا گاوراس: «سینما، سیاست است. یک فیلسوف فرانسوی گفته که تمام فیلمها سیاسی هستند، یا در تمام فیلمها سیاست هست و می توان فیلمها را از منظر سیاست تحلیل کرد. چرا؟ چون سینما با میلیونها و هزاران نفر سر و کار دارد و سیاست هم همین است.»

یورونیوز: اگر از شما بخواهم سسیپراس، واروفاکیس، آنگلا مرکل، ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اروپا را در یکی از فیلم های خودتان تصور کنید. چه نقشی به آنها خواهید داد؟

کوستا گاوراس: «همان نقشی را که در سیاست امروز دارند. مسلما می شود با آنها فیلم ساخت، شاید فیلمی که جنبه های کمدی هم داشته باشد.»

یورونیوز: چه جنبه کمدی؟

کوستا گاوراس: «همین که با جدیت چنین کارهای سبکی را انجام داده اند. همان طور که خودتان گفتید باعث خنده مردم شوند، چون در مقام سیاستمدار ما را به این وضعیت مسخره رسانده اند.»

یورونیوز: چه چیزهایی می تواند ما را بخنداند؟

کوستا گاوراس: «باید روی کاغذ بیاورم تا جواب تان را بدهم. گاهی رفتارشان، دروغ هاشان، تناقض ها در گفته هاشان [می تواند باعث خنده شود]: یک روز یک چیز می گویند و روز بعد داستان کلا فرق کرده است.»

یورونیوز: آخرین فیلم شما در سال ۲۰۱۲ روی پرده آمد. آیا وضعیت فعلی اروپا به شما انگیزه ساختن فیلم دیگری را می دهد، فکر می کنید فیلم بعدی شما در باره وضعیت فعلی زندگی ما خواهد بود؟

کوستا گاوراس: «نه. فکر می کنم قطعا فیلم دیگری خواهم ساخت اما در باره موضوع دیگری. درباره وضع کنونی اروپا فکر می کنم بایست کسی مثل چارلی چاپلین فیلم بسازد.»

یورونیوز: در فیلم هایتان از واقعیت ها و مشکلات اجتماعی صحبت می کنید، از سوءاستفاده از قدرت. دیدگاه شما نسبت به جامعه امروز و سمت وسوی آن چیست؟

کوستا گاوراس: «جامعه امروز مذهب تازه ای دارد که پول است. همه تنها به فکر خودشان هستند و داشتن چیزهای بیشتر و هر چه کم تر در باره دیگران فکر می کنند. همانطور که قبلا هم گفتم در جامعه ای هستیم که ثروت روزبه روز بیشتر می شود و تعداد مردم فقیر هم بیشتر می شود. آیا باید تداوم این وضعیت را پذیرفت؟ من فکر می کنم که چنین چیزی را نمی توان پذیرفت و نباید پذیرفت.»

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

انتخابات پارلمانی یونان؛ میتسوتاکیس پیروزی حزبش را «زلزله سیاسی» خواند

انتخابات یونان؛ میتسوتاکیس و سیپراس برای آخرین بار نیروهای خود را بسیج می‌کنند

اصغر فرهادی از اتهامات سرقت ادبی تبرئه شد