آگهیحضور ایران در نشست بررسی بحران سوریه در گفتوگو با علیرضا نامورحقیقی
پس از نشست چهارجانبه ایالات متحده آمریکا، فدراسیون روسیه، عربستان سعودی و ترکیه که هفته گذشته در پایتخت اتریش برپا شد، برای نخستین بار از جمهوری اسلامی ایران نیز برای مشارکت در جلسه بررسی بحران سوریه دعوت شده و محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران به همراه هیاتی به منظور حضور در نشست روز جمعه به وین سفر کرده است.
خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا از دیدار آقای ظریف با جان کری، وزیر امورخارجه ایالات متحده آمریکا و نیز سرگئی لاوروف، همتای روس خود خبر داده است.
دعوت از ایران در این نشست و نشستن پشت میز گفتگویی که یکی از اعضای تاکنونیاش عربستان سعودی بوده در حالی است که جنگ لفظی میان این دو کشور بالا گرفته است. سپاه نیوز وابسته به روابط عمومی سپاه پاسداران نوشت که حسن فیروزآبادی، رییس ستاد کل نیروهای مسلح با «جنایتکار جنگی» خواندن عربستان سعودی گفته است که حضور نمایندگان این کشور در مذاکرات چند جانبه وین در مورد سوریه، «مشکوک و غیرمشروع» است. این مقام نظامی جمهوری اسلامی ایران تهدید کرده است که «عواقبی سخت در انتظار حاکمان آل سعود است.»
از سوی دیگر عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان سعودی نیز گفته است: «هیچ کس از نقش منفی ایران در منطقه و به ویژه در سوریه ناآگاه نیست. اگر ایران همچنان بر مواضع خود اصرار کند ما راهکارهای دیگری داریم.»
ایران و عربستان در نشست مشورتی مشترک
تحلیل علیرضا نامور حقیقی، استاد دانشگاه تورنتو را درباره دلیل دعوت از ایران برای حضور در این نشست جویا شدیم. این تحلیلگر مسائل سیاسی ایران میگوید: «از جنبههای مختلفی میتوان دلیل دعوت کردن از ایران را بررسی کرد. بخشی از آن به ناتوانی آمریکا و متحدانش در به سرانجام رساندن تغییر در نظام سیاسی سوریه و به قدرت رساندن مخالفان میانه رو بر میگردد. نکته دوم، مساله دستیابی توافق ایران و غرب بر سر پرونده هستهای است که موضوع اصلی تضاد ایران و غرب به سرانجامی حقوقی رسیده و موقعیت ایران را در نظام بین‌المللی افزایش داده است.»
وی میافزاید: «نکته سوم این است که ادامه وضعیت کنونی در سوریه، نتایج ناگواری برای غرب به همراه خواهد داشت.» آقای حقیقی در این خصوص توضیح میدهد: «اولین نتیجه ناگوار، بیثباتی منطقهای است. این تاثیر را در عراق میبینیم. نکته دیگر، موقعیت منطقهای گروه اصلی تروریستی مخالف اسد است. این اولین بار در تاریخ است که تروریستها سرزمینی را به کنترل گرفتهاند. داعش بهترین فضا را در سوریه و عراق ایجاد کرده تا بتواند نیروهای تروریستی تربیت کرده و در سطح بین‌المللی اعزام کند.»
از نگاه این استاد دانشگاه سومین نتیجه ناگوار تداوم وضعیت فعلی، مساله پناهنجویان است که «به یک بحران جدی بین‌المللی» بدل شده است. وی یادآور میشود که «سیاستهای تهاجمی عربستان سعودی در حال حاضر مطلوب ایالات متحده آمریکا نیست و این هم یکی از عواملی است که سبب شده تا تصمیم به سرانجام رساندن موضوع سوریه گرفته شود که در این وضعیت همه بازیگران باید نقش آفرین باشند.»
آقای حقیقی با اشاره به اینکه مخالفتهای عربستان سعودی برای حضور ایران در این نشستها عاملی کلیدی بوده است میگوید که «شکست سیاست عربستان در قبال سوریه باعث شد تا سیاست ایجاد فضای منفی برای دعوت از ایران به این گفتگوها نیز شکست بخورد.»
در بخش دیگری از گفتوگو با این تحلیلگر مسایل سیاسی ایران، وی خاطرنشان کرد که امروز برخی از قدرتهای اروپایی، مانند بریتانیا با استراتژی «سوریه بدون اسد» در حالی که مشخص نباشد چه قدرتی جایگزین او می شود مخالفت می کنند. به گفته وی، این استراتژی در صورت پیروزی به نفع گروههای تروریستی و در راس آنها داعش است.
نقش ایران در سوریه؛ آرامش یا افزایش بحران
از آقای نامور حقیقی درباره سیاست ایران، به عنوان حامی بشار اسد در قبال سوریه و نقش احتمالی آن در بحران این کشور پرسیدیم. آقای حقیقی بر این باور است که «بحران سوریه محصول امروز نیست. دیدیم که حافظ اسد، پدر بشار اسد در سال ۱۹۸۲ سی هزار نفر را کشت و غرب و کشورهای عرب برایش هورا کشیدند.» وی میافزاید: «بشار اسد و حزب بعث سوریه این کارها را کرد چراکه سابقه سال ۱۹۸۲میلادی را داشت. اگر حافظ اسد با مخالفت جهانی رو به رو شده بود، شاید بشار اسد هم چنین نمیکرد.»
وی میگوید: «ایران میتوانست با هوشیاری بیشتری عمل کند و میتوانست در آغاز بحران، بشار اسد را به مصالحه سیاسی فرابخواند. آن زمان دو نوع مخالف وجود داشت. مخالفان سنتی که عربستان از آنان حمایت میکرد و مخالفان سکولار. ایران پس از ۵ -۶ ماه پیشنهاد میانجیگری به اخوانالمسلمین داد. این اقدامی دیرهنگام بود و اخوانالمسلمین این پیشنهاد را رد کرد.»
این تحلیلگر سیاسی بر این باور است که «در سوریه تنها بشار اسد حاکم نیست بلکه حزب بعث، سازمانی نیرومند بوده و در کنار ارتش، در بازی قدرت امروز این کشور نقشآفرین است.» با این همه تصریح می‌کند: «همه بازیگران از جمله ایران درباره مساله سوریه اشتباه عمل کرده‌اند ولی اشتباه ایران را جدای از اشتباه دیگران نمیتوان در نظر گرفت و تحلیل کرد.»