آگهیوضعیت تایید یا رد صلاحیت سیدحسن خمینی، نوه رهبر و بنیانگذار جمهوری اسلامی در انتخابات مجلس خبرگان رهبری در هاله ای از ابهام قرار دارد. او در آزمون شورای نگهبان برای احراز اجتهاد داوطلبان خبرگان رهبری شرکت نکرد و همین مساله سرنوشت اولین حضور سیاسی او که اولین حضور سیاسی اعضای خانواده آیت الله خمینی هم محسوب می شود را در هاله ای از ابهام قرار داده است.
برخی این عدم حضور را به منزله انصراف او دانسته اند و برخی دیگر دلیلی برای رد صلاحیت او از سوی شورای نگهبان. عده ای دیگر اما معتقد هستند که سیدحسن خمینی از نظر اجتهاد در سطحی قرار دارد که نیازی به حضور در آزمون شورای نگهبان ندارد. اما ۲۶ سال بعد از درگذشت آیت الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، نوه او برای حضور در عرصه انتخاباتی خبرگان رهبری رد صلاحیت خواهد شد؟ اختلاف نظرها درباره او در عرصه سیاسی کشور از یک سو و مباحثی که اعضای شورای نگهبان مطرح کرده اند به چه معنا است؟
سام سوادکوهی، عضو حقوقدان شورای نگهبان به سایت خبرآنلاین گفته بود که از سیدحسن خمینی برای حضور در آزمون دعوت شده بود. خبرگزاری تسنیم هم به نقل از مسئولان شورای نگهبان، از ارسال پیامک دعوت برای آزمون برای سیدحسن خمینی خبر داده و عنوان کرده بود که عدم شرکت در آزمون به منزله انصراف از نامزدی تلقی می شود. سایت های راه دانا و رجانیوز، رسانه های جریان سیاسی مخالف حضور سیدحسن خمینی در عرصه انتخاباتی نیز مدعی شده اند که او با تعیین شرط عجیب خواستار برگزاری آزمون انفرادی و اختصاصی برای خود شده است.
سایت جماران گزارش داده است که سید حسن خمینی بیش از ۲۰ سال است که استاد حوزه است و ۶ سال است که درس خارج فقه تدریس می کند.
سیدعلی خمینی، نوه دیگر آیت الله خمینی و برادر سیدحسن خمینی اما اعلام کرد که برادرش پیامک یا دعوت نامه ای دریافت نکرده، انصراف نداده و در مورد روند تایید صلاحیت اش هم از هیچ کسی هیچ گونه تقاضایی نداشته است. پس از آن بود که نجات الله ابراهیمیان، سخنگوی شورای نگهبان به خبرگزاری فارس گفت «این شورا برای هیچ‌یک از داوطلبان خبرگان دعوت‌نامه ارسال نکرده و اطلاعیه رسمی فقهای شورای نگهبان به منزله دعوت رسمی از تمام داوطلبان بوده است.» این سخنان او در حالی عنوان شده که وی پیشتر به سایت خبرآنلاین گفته بود از ۵۰۰ نفر از کاندیدا‌ها برای شرکت در آزمون دعوت شده است که ممکن است برخی از آنها خودشان نخواهند در آزمون شرکت کنند. آقای ابراهیمیان گفته بود که برای تک تک کسانی که باید در آزمون شرکت کنند دعوت نامه ارسال شده است.
غلامحسین کرباسچی، دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی اما این گونه مباحث را نوعی تبلیغات و جوسازی می داند و به یورو نیوز می گوید: «هنوز شورای نگهبان نظر نهایی را در زمینه مساله ایشان اعلام نکرده ولی در مجموع من فکر می کنم یک مقدار زیادی اینها تبلیغات گروههای مختلفی است که نظرات متفاوتی نسبت به مساله حضور ایشان دارند. بعضی ها خیلی موافق هستند بعضی ها نظرات دیگری دارند بعضی ها به دلایلی که خودشان فکر می کنند شاید مخالف باشند. از گروههای اصولگرا و غیره. به هر صورت یک مقدار زیادی این مساله تحت تاثیر فضای تبلیغاتی بیشتر هم در فضای مجازی است ولی تا جایی که من در جریان هستم به صورت رسمی هنوز هیچ چیزی اعلام نشده. راجع به شخص ایشان هم شورای نگهبان حرفی نزده راجع به مسائل کلی آزمون و اینکه دعوت با اطلاعیه بوده و .. گفته اند و من نشنیده ام شخصا درباره شخص ایشان حرفی زده باشند.»
غلامحسین کرباسچی، دبیر کل حزب کارگزاران سازندگی طرح موضوعاتی پیرامون تایید صلاحیت سید حسن خمینی را نوعی تبلیغات و جوسازی می داند.
او آزمون را یکی از راههای احراز اجتهاد داوطلبان خبرگان رهبری می داند و می گوید: «بحث آزمون یک ابزاری است برای شورای نگهبان که بتواند تشخیص دهد، منتهی تنها راه رسیدن به تشخیص نیست و راههای دیگری برای شورای نگهبان است و فکر می کنم شورای نگهبان این راهها را بر خود مسدود نکرده است.»
آقای کرباسچی توضیح می دهد: «مساله اجتهاد از گذشته در سنت حوزوی چیزی بوده که توسط اساتید اعلام می شده است. البته حالا یک روال های غیرصحیحی هم در حوزه ها دیده می شود که گاهی اوقات افرادی می روند بدون اینکه چنین مراحلی را پیش اساتید گذرانده باشند به انحاء مختلف تاییداتی راجع به مسائل می گیرند. منظور من این نیست. ولی کلا سنت حوزه های علمیه، سنتی بوده که اساتید راجع به شاگردان شان اظهارنظر می کردند و درواقع اجازه اجتهاد می دادند یا می گفتند نیروی قدرت استنباط در شما است. تعبیر حوزوی اش این است که از این به بعد تقلید بر شما حرام است یعنی شما به درجه ای رسیده اید که باید خودتان احکام را درک کنید و از مبانی استنباط کنید و نباید دیگر مقلد باشید. این سنت رایجی بوده منتهی برای این پدیده خبرگان و اینکه یک شرایط ویژه ای دارد و در چنین سطحی از آمار و ارقام افراد اعلام حضور می کنند، طبیعتا در تشخیص اجتهاد همه اینها نمی توانند از اساتید خودشان سوال کنند و آزمون ممکن است روالی اجمالی باشد برای افرادی که هیچ شناختی از آنها نیست و اعضای شورای نگهبان و یا مراجع دیگر چیزی از آنها نمی دانند. اصل این بحث خیلی چیز ناآشنایی نیست و خیلی منفی شاید نباشد. ولی اینکه تنها راه باشد و راههای سنتی که کارآمدتر هم است بسته شود هم این گونه نیست.»
بررسی آثار و تالیفات داوطلبان مجلس خبرگان رهبری یکی دیگر از راههایی است که به گفته غلامحسین کرباسچی می تواند در احراز اجتهاد افراد تعیین کننده باشد: یکی از راهها که در گذشته هم بوده مراجعه به آثار علمی و تالیفات افراد است. اگر کسی آثاری داشته باشد که بتوان به آنها مراجعه کرد و ارزیابی کرد که این فرد مراحلی را طی کرده و نیرو و قدرت استنباط دارد و این راه کمتر از آن آزمون نیست برای شورای نگهبان. تا جایی هم که اطلاع دارم برای رسیدن به یقین این راهها را شورای نگهبان برای خود مسدود نکرده.
نجات الله ابراهیمیان، سخنگوی شورای نگهبان می گوید عدم حضور سیدحسن خمینی در آزمون شورای نگهبان راه احراز اجتهاد را مسدود کرد.
سخنگوی شورای نگهبان اما در گفت و گوی ویژه خبری در صدا و سیمای جمهوری اسلامی درباره عدم حضور سیدحسن خمینی و بیش از ۱۰۰ داوطلب مجلس خبرگان رهبری در آزمون شورای نگهبان گفته است که عدم حضور این اشخاص راه احراز اجتهاد را مسدود کرد. این سخن او بدین معنا است که شیوه های دیگر احراز اجتهاد درباره نوه آیت الله خمینی احتمالا به کار گرفته نخواهد شد.
هاشم هاشم زاده هریسی، عضو مجلس خبرگان رهبری در این باره به یورونیوز می گوید: «مساله این است که شورای نگهبان می گوید هرکسی می خواهد وارد خبرگان شود باید اجتهاد داشته باشد و تشخیص این اجتهاد را به ما سپرده اند، راه احراز هم امتحان است. مانند همه امتحانات دیگر. به کسی که دکترا می خواهند بدهند هم امتحان می گیرند و دکترا می دهند. راه دیگر نگذاشته اند و گفته اند راه، راه امتحان است یا اینکه مشهور به اجتهاد باشد مانند مراجع. اگر یکی از مراجع بخواهند کاندید شوند امتحان نمی گیرند می گویند مشهور به اجتهاد است. اما بقیه را امتحان می گیرند.»
اما محسن غرویان، عضو سابق مجلس خبرگان رهبری و شاگرد سابق مصباح یزدی به سایت عصر ایران گفته است که «مراجع معظم تقلید و اساتید حوزه علمیه صلاحیت ایشان (سیدحسن خمینی) را تایید کرده‌اند. تدریس ایشان در درس خارج فقه خود حکایت از صلاحیت ایشان است و امیدوارم شورای نگهبان این تایید علما و مراجع را بپذیرد و ایشان را بدون هیچ حرف و حدیثی تایید کنند.»
تنها سیدحسن خمینی نیست که در آزمون شورای نگهبان شرکت نکرده براساس گزارش رسانه ای ایران، مجید انصاری (عضو سابق مجلس خبرگان رهبری و معاون پارلمانی دولت حسن روحانی) آیت الله موسوی بجنوردی، محمود امجد، سیدمحمد غروی، عضو جامعه مدرسین)، علیرضا اعرافی (رئیس جامعه المصطفی العالمیه)، سیدرضا تقوی، محمدسروش محلاتی، رسول منتجب نیا و .. در این آزمون شرکت نکرده اند. براساس اعلام شورای نگهبان، اعضای فعلی مجلس خبرگان رهبری و کسانی که در گذشته در آزمون اجتهاد این شورا قبول شده بودند، کسانی که در آزمون شهریور ماه این شورا شرکت کرده بودند و کسانی که رهبر جمهوری اسلامی به صورت ضمنی یا صریح اجتهاد آنها را تایید کرده نیازی به حضور در آزمون ندارند.
سیدحسن خمینی، فرزند احمد خمینی است که ۲۰ سال پیش درگذشت. او هنگام ثبت نام در انتخابات مجلس خبرگان رهبری در وزارت کشور عنوان کرده که مستقل وارد عرصه انتخاباتی شده است. سایت جماران گزارش داده است که سیدحسن خمینی بیش از ۲۰ سال است که استاد حوزه است و ۶ سال است که درس خارج فقه تدریس می کند. آیت الله جوادی آملی، آیت الله محفوظی، آیت الله وحید خراسانی، آیت الله شبیری زنجانی، آیت الله محقق داماد و آیت الله امینی از مراجعی هستند که به نوشته این سایت اجتهاد سیدحسن خمینی را تایید و امضا کرده اند.