آگهیمهلت سه روزه برای اعتراض داوطلبان نمایندگانی مجلس شورای اسلامی که صلاحیتشان توسط هیئت‌های نظارت شورای نگهبان رد شده پایان‌یافته است. بر اساس گزارش‌ها از ۱۲ هزار داوطلب، صلاحیت بیش از ۸۵۰۰ نفر رد شده یا احراز نشده است.
غالب داوطلبانی که صلاحیتشان رد شده یا احراز نشده از جریان اصلاح‌طلب یا جریان نزدیک به دولت هستند. محمد کیانوش راد، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ایران اسلامی در مصاحبه با یورو نیوز می‌گوید که اگر وضعیت به همین منوال ادامه یابد در بسیاری از حوزه‌ها رقابت انتخاباتی در کار نخواهد بود.
رد صلاحیت‌های گسترده، واکنش‌های بسیاری را برانگیخته است؛ رد صلاحیت‌هایی که بیشتر به بند ۱ و ۳ ماده ۲۸ قانون انتخابات برمی‌گردد: عدم التزام عملی به اسلام و نظام جمهوری اسلامی و همچنین عدم التزام به ولایت‌فقیه. کمال‌الدین پیرمؤذن، نماینده اردبیل در مجلس شورای اسلامی از جمله نمایندگانی است که هیئت نظارت صلاحیت او را برای دور آتی انتخابات مجلس رد کرده است. او در مصاحبه با یورونیوز می‌گوید: «به من ابلاغ کردند که بر اساس بند ۱ ماده ۲۸ صلاحیت حضور در انتخابات را ندارم؛ یعنی تشخیص هیئت نظارت این بوده که بنده التزام به اسلام و نظام ندارم.»
آقای پیرمؤذن اما این مسئله را سوءتفاهمی بزرگ می‌خواند و می‌گوید: «من اعتراض کرده‌ام. حتماً سوءتفاهم شده و حل خواهد شد. امیدوار هستم در شورای نگهبان نسبت به این مسئله تجدیدنظر صورت بگیرد.»
تاکنون فهرستی رسمی از رد صلاحیت‌ها از سوی شورای نگهبان منتشرنشده اما بر اساس گزارش رسانه‌ها، صلاحیت بیش از ۵۰ نماینده فعلی مجلس رد شده است. خبرگزاری فارس اسامی ۳۸ نماینده فعلی مجلس را منتشر کرده که صلاحیتشان رد شده است. احمد شوهانی، نماینده ایلام و عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس هم در مصاحبه با یورونیوز می‌گوید: «به من ابلاغ کرده‌اند که به استناد بند ۱ ماده ۲۸ رد شده‌ام و به اسلام و نظام جمهوری اسلامی التزام ندارم.»
خبرگزاری ایسنا به نقل از محمد بیاتیان، نماینده بیجار در مجلس گزارش داده که گروهی از نمایندگانی که صلاحیتشان رد شده با علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار کرده و خواستار دخالت او در این مسئله شده‌اند.
به گفته آقای بیاتیان «قرار است تعدادی از حقوقدانان و یا احتمالاً فقهای شورای نگهبان در مجلس حضور پیدا کنند و صحبت‌ها و دلایل ما را بشنوند.»
علی مطهری ازجمله چهره‌های شاخصی است که صلاحیت اش تأیید نشده است. صلاحیت او در دوره قبلی انتخابات مجلس هم از سوی شورای نگهبان رد شده بود اما با دخالت آیت‌الله خامنه‌ای تأیید شد. آقای مطهری حالا با انتشار نامه‌ای سرگشاده خطاب به شورای نگهبان نسبت به رد صلاحیت اش اعتراض کرده و گفته که وفاداری‌اش به اصل ولایت مطلقه فقیه و قانون اساسی روشن است.
اما رد صلاحیت‌ها به نمایندگان فعلی مجلس خلاصه نمی‌شود. اعظم طالقانی، دبیر کل جامعه زنان انقلاب اسلامی که سابقه نمایندگی در دوره اول مجلس شورای اسلامی را دارد در مصاحبه با یورونیوز می‌گوید که صلاحیت او نیز با عنوان عدم التزام به اسلام و نظام جمهوری اسلامی رد شده است.
خانم طالقانی، دختر آیت‌الله طالقانی می‌گوید که به این مسئله اعتراض کرده ولی هیچ احتمالی نمی‌تواند بدهد که پاسخ اعتراض او چه سرانجامی خواهد داشت.
محمد کیانوش راد، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ششم و عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ایران اسلامی در مصاحبه با یورونیوز درباره رد صلاحیت‌های صورت گرفته از سوی هیئت‌های نظارت شورای نگهبان می‌گوید: «پس از پیروزی آقای روحانی در انتخابات ۹۲ و ایجاد برخی از تغییرات از جمله در بعد سیاست خارجی با موفقیتی که پرونده هسته‌ای ایران به سرانجام قابل قبولی برای طرفین غرب و ایران رسید این امید وجود داشت که در داخل نیز فضای مناسبی برای انتخابات فراهم شود خصوصاً سخنان رهبری درباره حق‌الناس، که در مراحل تعیین و اعلام صلاحیت‌ها صورت گرفته بود این امید را به وجود آورده بود که با دقت بیشتری نسبت به تعیین صلاحیت‌ها اقدام شود اما متأسفانه عملکرد هیئت‌های نظارت بسیار نامطلوب و نگران‌کننده و غیرقابل‌قبول است. حقیقتاً افکار عمومی پاسخ مناسبی را از مقامات مسئول تاکنون دریافت نکرده‌اند و اگر وضع به همین نحوی که اعلام شده ادامه پیدا کند در بسیاری از حوزه‌ها حقیقتاً انتخابات رقابتی نخواهیم داشت.»
او رد صلاحیت‌های صورت گرفته را از رد صلاحیت‌های مجلس هفتم هم گسترده‌تر می‌خواند و می‌گوید: «برای انتخابات مجلس هفتم رد صلاحیت‌ها به نحوی گسترده بود که منجر به تحصن نمایندگان مجلس ششم در اعتراض به رد صلاحیت‌ها شد، اما در انتخابات این دوره، رد صلاحیت‌ها از آن دوره نیز گسترده‌تر است و به همین دلیل بهت و نگرانی و تحیر را در میان فعالان سیاسی و دلسوزان نظام جمهوری اسلامی فراهم ساختند.»
حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در کنفرانس مطبوعاتی خود در جمع خبرنگاران در تهران اعلام کرده است که از همه اختیارات اش در این زمینه استفاده خواهد کرد. الهام امین زاده، معاون حقوقی او هم به خبرگزاری ایسنا گفته که آقای روحانی در خصوص رد صلاحیت‌ها با شورای نگهبان مذاکره خواهد کرد «در ارتباط با رد صلاحیت‌های داوطلبان دهمین دوره مجلس مذاکره می‌کند تا اگر اشتباهی اتفاق افتاده از رد صلاحیت شده‌ها اعاده حیثیت کند.»
اما اصلاح‌طلبان و حامیان دولت در چنین وضعیتی که بر اساس اعلام حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی «درمجموع می‌توانند برای کل کشور ٣٠ نامزد معرفی کنند»، چه خواهند کرد؟ به گفته آقای مرعشی از سه هزار داوطلب اصلاح‌طلب، فقط صلاحیت ۳۰ نفر تأیید شده است.
آقای کیانوش راد در مصاحبه با یورونیوز می‌گوید: «وضعیت برگزاری انتخابات به نحوی است که جز اعلام شکایت و اعتراض به شیوه‌هایی که در چارچوب‌های قانونی و شناخته شده جمهوری اسلامی مرسوم است کار دیگری نمی‌توان کرد. تنها امیدی که حقیقتاً وجود دارد این است که مسئولان عالی‌رتبه نظام توجه داشته باشند ادامه این‌گونه روش‌ها بیش از آنکه به تعدادی از داوطلبان نمایندگی مجلس آسیب برساند، به چارچوب‌های اعتقادی مردم در اعتقاد به نظام و نیز ناکارآمد جلوه دادن نظام سیاسی نزد دیگر مسلمانان در کشورهای دیگر منجر خواهد شد. متأسفانه علیرغم وجود ظرفیت‌های بسیار خوب در جامعه ایران، این گونه از روش‌ها وضعیتی را در کشورهای منطقه نیز به وجود آورده که تا حد زیادی از الگوی سیاسی جمهوری اسلامی ایران فاصله گرفته‌اند. اگر در یک زمانی مبانی نظری حکومت در جامعه ایران مورد توجه برخی از مسلمانان در برخی کشورها بود امروز تداوم چنین حرکت‌هایی به ناامیدی کامل از تداوم الگوی جمهوری اسلامی رد میان سایر کشورهای مسلمان منجر خواهد شد. تنها امیدی که وجود دارد این است که مسئولان عالی‌رتبه نظام و تصمیم گیران اصلی با بازنگری و تجدیدنظر به شیوه اصلاح‌طلبانه سعی در ایجاد نوعی تفاهم و آشتی ملی میان اقشار مختلف و جناح‌های مختلف سیاسی دست بیابند تا بتوانیم رقابت‌های خوبی را شاهد باشیم.»
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی از کسانی که به نظام اعتقاد ندارند خواسته برای حفظ اعتبار کشور در انتخابات شرکت کنند. مرتضی مبلغ، معاون سیاسی وزارت کشور در دولت سید محمد خاتمی در جمع خبرنگاران در تهران گفته است که «آنچه رخ داده برخلاف نظر رهبری بود که اعلام کردند حتی مخالفان هم در انتخابات شرکت کنند و رأی بدهند. اعضای هیئت‌های نظارت به جای حرکت در مسیر خواست رهبری، برخلاف نظر ایشان حرکت کردند.»
تنها داوطلبان نمایندگی مجلس نیستند که به رد صلاحیت‌ها اعتراض دارند. برخی استانداران و برخی چهره‌های سیاسی هم نسبت به گستردگی و حجم رد صلاحیت‌ها اعتراض کرده‌اند. علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام این مسئله را غیرقابل‌قبول خوانده و قربانعلی دری نجف‌آبادی، نماینده ولی فقیه در استان مرکزی و امام‌جمعه اراک بر اساس گزارش وب‌سایت خبر آنلاین گفته است: «در خیلی از موارد باید حکیمانه رفتار کرد و مطابق فرموده مقام معظم رهبری انتخابات بحث حق‌الناس است و نباید برخی را در هیئت‌های اجرایی و برخی را در هیئت‌های نظارت رد کرد و بعد هم برخی را بگوییم احراز نشده است و این کلمه احراز نشده است یعنی چه؟ و آن‌هم یکی دو نفر نیستند که ۴۰ درصد احراز نشده است. حداقل ۵ روز فرصت بگیرید آنهایی که احراز نشده است را بررسی کنید و احراز کنید و تدبیر کنید چون عدم احراز هم یعنی رد صلاحیت و این بازی با آبروی افراد است و شما مسئول هستید در تشخیص این موضوع.»
استانداران استان‌های مختلف که مجری برگزاری انتخابات هستند هم سکوت نکرده‌اند. حسین هاشمی، استاندار تهران گفته است که انتظار این میزان از رد صلاحیت‌ها را نداشته است. او هم به سخنان رهبر جمهوری اسلامی اشاره کرده مبنی بر اینکه کسانی که نظام را قبول ندارند هم در انتخابات شرکت کنند و گفته اما باید کسی باشد که مردم به او رأی بدهند.
محمدرضا مروارید، استاندار ایلام هم بر اساس گزارش وب‌سایت نامه نیوز گفته: «برخوردهایی که در بحث بررسی صلاحیت‌ها می‌شود با روح قانون منافات دارد، قانون راه را باز گذاشته تا افراد با هر سلیقه و تفکری بتوانند در انتخابات حضور یابند و در سرنوشت آینده خود دخیل باشند و نمی‌توان بدون داشتن دلیل مستند ۵۲ درصد از کاندیداها را رد صلاحیت کرد.»
خبرگزاری ایرنا هم به نقل از عبدالحسین مقتدایی، استاندار خوزستان نوشته: «وظیفه فرمانداران است که نسبت به تصمیم‌های غیرمنطقی و نامزدهایی که بی جهت احراز صلاحیت نمی‌شوند اعتراض کنند، زیرا این مسئله هیچ فرقی با تقلب در صندوق‌های رأی گیری ندارد.»
آگهیمحسن و فاطمه هاشمی (فرزندان علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی)، مرتضی اشراقی (نوه آیت‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی)، مصطفی مولوی (از فرماندهان جنگ ایران و عراق و جانباز ۷۰ درصد)، ولی‌الله شجاع پوریان و احمد حکیمی پور (نمایندگان سابق مجلس و اعضای کنونی شورای شهر تهران)، مرتضی الویری، محسن رهامی، رسول منتجب نیا، الیاس حضرتی، محمد دادفر، محسن مهرعلیزاده و فاطمه راکعی ازجمله چهره‌های مشهوری هستند که رد صلاحیت شده‌اند.
صلاحیت محسن رهامی در حالی رد شده که او رئیس کارگروه تعامل و رایزنی شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان با شورای نگهبان است.
در این میان رسانه‌های همسو با شورای نگهبان با اشاره به تأیید صلاحیت ۴۷۲۰ نفر از داوطلبان عنوان می‌کنند که بیشترین تأیید و احراز صلاحیت در این دوره از انتخابات مجلس بوده است. در همین راستا روزنامه کیهان، منتقدان و معترضان به رد صلاحیت‌ها را به جوسازی علیه شورای نگهبان متهم کرده است.
مجلس شورای اسلامی ۲۹۰ کرسی دارد و انتخابات دهمین دوره این نهاد قانون‌گذاری، هفتم اسفندماه برگزار خواهد شد.