سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر؛ فیلم‌ها و رویدادهای بحث انگیز

سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر؛ فیلم‌ها و رویدادهای بحث انگیز
نگارش از Parviz Jahed
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button
آگهی

سی و چهارمین دورۀ جشنواره فیلم فجر همانند سال های گذشته با سخنان و پیام های مسئولان دولتی آغاز شد و گریۀ فاطمۀ معتمد آریا و گلایه های انتقادآمیز محسن امیر یوسفی تنها اتفاق های غیرمعمول و هیجان انگیز مراسم افتتاحیۀ آن بود.

مراسم افتتاحیه، در تالار وحدت تهران (رودکی سابق) برگزار شد که با گنجایش محدودش، نتوانست همۀ مهمانان جشنواره را در خود جای دهد و باعث دلخوری و رنجش خیلی از آنها شد. به گزارش روزنامۀ «انتخاب»، تعداد زیادی از مدعوین مراسم افتتاحیه، امکان ورود به سالن را پیدا نکردند و حتی نيكي كريمي كه داور جشنواره است، بعد از ٤٠ دقيقه ايستادن پشت در با ناراحتي محل جشنواره را ترک كرد.

حجت الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی، نخستین سخنران رسمی این مراسم بود. ایوبی، نوگرایی را لازمۀ مدیریت سینمایی دانسته و در این باره گفت: « نوگرایی، روزآمدی و دست برداشتن از عادت های کهنه و منسوخ را باید از مدیریت سینما آغاز کرد. سینمای دیجیتال با فکر و اندیشه و رفتار و مدیریت نگاتیو ناممکن است. می توانیم نوستالژی آپارات را در کلکسیون نوستالژی های خود همچنان داشته باشیم اما باید بدانیم که تند باد دیجیتال در سینمای ایران وزیدن گرفته و سینمای ایران پوست انداخته و چاره ای جز «نوگرایی» و روزآمدی نیست.»


نمایی از فیلم خشم و هیاهو به کارگردانی هومن سیدی

علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در سخنان خود، جشنواره سی ‌و ‌چهارم را جشنواره‌ای دانست که «تمام‌قد در دولت تدبیر و امید متولد و بالیده است و تفاوتِ محسوسی با جشنواره‌های گذشته دارد.» وزیر ارشاد همچنین گفت که جشنواره فیلم فجر، «به عنوانِ جشنِ مردمی سینمای ایران از زد و بندهای سیاسی به دور است.»

علی جنتی با اشاره به فرا رسیدن دورۀ «پسا تحریم» و «پسا برجام»، گفت: «شرایط مستعدِ پسابرجام، موقعیت ممتازی برای سینمای ایران است؛ از این رو برای بهره‌برداری از این موقعیت ویژه، انجام تحولات ساختاری در بخش بین‌الملل سینمای ایران الزامی است.» اما وزیر ارشاد توضیح نداد که منظورش از تحولات ساختاری در بخش بین الملل سینمای ایران دقیقاً چه نوع تحولاتی است.

برخی از روزنامه ها به انتقاد از تبعیض و آشفتگی در برنامه ریزی جشنواره فیلم فجر و مدیریت ضعیف محمد حیدری، دبیر این جشنواره پرداختند. روزنامه انتخاب در انتقاد از «بی برنامگی» جشنواره فیلم فجر نوشت: «جشنواره فیلم فجر امسال نیز، مانند سالهای گذشته با بی برنامگی عجیبی آغاز شد، برنامه ریزی ضعیف و البته پرطمطراق و پرسروصدایی که حکایت از یک مدیریت ضعیف و کم سابقه دارد.»


نمایی از فیلم وارونگی به کارگردانی بهنام بهزادی

«انتخاب» همچنین در انتقاد از مدیریت محمد حیدری نوشت: « فردی که با حکم و حمایت عجیب سازمان سینمایی، دبیر جشنواره امسال فجر را تصاحب کرده، دستور حذف سهمیه رسانه ها در کاخ جشنواره را صادر و به جای آن، سهمیه اهالی درجه چند سینما، خانواده های آنان و مدیران سازمان سینمایی را چند برابر کرده است؛ اقدامی که به عنوان «رفیق سالاری» و «خویشاوندسالاری» و از مصادیق شایع فساد اداری به آن اشاره می شود که به تبعیض و جایگزینی رابطه به جای ضابطه دلالت دارد.»

حضور چهره های جنجالی مثل مهناز افشار و بهرام رادان بر روی صحنه، از بخش های جذاب مراسم افتتاحیه بود. مهناز افشار با اشارۀ غیرمستقیم به حملۀ نیروهای تندرو به فاطمه معتمد آریا در کاشان گفت: «سلام به هنر و هنرمند و سینما و البته سلام به امیدی برای پایان تمام خودسری‌ها در کشورم و سلام به بانوی بزرگ سینمای ایران؛ فاطمه معتمدآریا» اما صدا و سیما که این مراسم را به صورت غیرزنده پخش کرد، نه تنها حرف های این بازیگر را سانسور کرد بلکه از نشان دادن نمای نزدیک چهرۀ او خودداری کرد.

در مراسم افتتاحیه، از رویا تیموریان، رضا کیانیان، مهدی فخیم زاده و محمد مهدی دادگو، تهیه کننده و مدیر تولید باسابقۀ سینمای ایران تجلیل شد. مهدی دادگو، در سخنان خود به صبوری احمد حامد، همسر فاطمه معتمدآریا «در این روزهای سخت» اشاره کرد که حرف هایش اشک معتمدآریا را درآورد. معتمدآریا که روی سن حضور داشت با چشمانی اشکبار گفت:‌ «من در تمام اتفاقات اخیر گریه نکردم ولی حالا که آقای دادگو از همسرم حرف زد اشکم در آمد. مطمئنا بار سنگینی روی دوش همسران هنرمندان است که واقعا برای همسر من سنگین‌تر است. خودتان می‌دانید چرا.»


نمایی از فیلم اژدها وارد می‌شود ساخته مانی حقیقی

محسن امیریوسفی، کارگردانی که فیلم «آشغال‌های دوست‌داشتنی» او که به دلیل مشکلات ممیزی در جشنواره پذیرفته نشد، هنگام دریافت جایزۀ بهترین آنونس برای فیلم «خواب تلخ»، در مورد حذف شدن فیلمش از جشنواره گفت: « خیلی دوست داشتم در این جشنواره من و بازیگرانم با فیلم «آشغال های دوست داشتنی» حضور داشتیم که این اتفاق نیفتاد. من امیدوارم بودم در دولت تدبیر و امید مشکل این فیلم حل شود که باز هم این اتفاق نیفتاد.» امیریوسفی با انتقاد از سیاست های سینمایی وزارت ارشاد گفت: «آقای روحانی با جملۀ من سرهنگ نیستم و حقوقدان‌ام، دل میلیون‌ها ایرانی را برد، ولی در سازمان سینمایی من احساس کردم در پادگان‌ام.»

همچنین مسعود رایگان بازیگر سینمای ایران، ضمن یادآوری جای خالی بیضایی در سینمای ایران، از وزیر ارشاد درخواست کرد که در جشنوارۀ سال آینده از این کارگردان برجسته سینما تقدیر شود. مسئولان جشنواره، در کلیپی که به یاد درگذشتگان اخیر سینمای ایران ساخته بودند و در مراسم افتتاحیه پخش شد، نامی از فروزان، ستاره معروف سینمای قبل از انقلاب ایران که چند روز قبل درگذشت، نیاورده بودند. با این حال، وقتی یکی از حاضران در سالن، نام فروزان را فریاد زد، با تشویق همه حاضران در تالار وحدت روبه‌رو شد.

چند سالی است که جشنواره فیلم فجر به سنت جشنواره های سینمایی بین المللی، فرش قرمز برای فیلم ها برپا می کند و بازیگران و سلبریتی های زن و مرد ایرانی با وجود همۀ حساسیت ها و محدودیت هایی که برای اجرای چنین مراسمی در ایران وجود دارد و زیر نگاه های ماموران گشت ارشاد که حرکات و رفتار آنها را با دقت زیر نظر دارند، بر روی آن رژه می روند و در برابر دوربین های خبرنگاران رسانه ها ژست می گیرند. اما هنوز هستند فیلمسازان اصول گرایی مثل حاتمی کیا که به دلایل اعتقادی، از شرکت در مراسم فرش قرمز اکراه دارند و حضور در آن را بر خود «حرام» می دانند.


مالاریا ساخته پرویز شهبازی

امسال، جای بسیاری از سینماگران قدیمی سینمای ایران از مسعود کیمیایی گرفته تا داریوش مهرجویی، کیانوش عیاری، واروژ کریم مسیحی و محمدرضا اصلانی در جشنواره فیلم فجر خالی است. از طرفی بهرام بیضایی در هجرت است، عباس کیارستمی، سال هاست کاری به جشنواره فجر ندارد و ناصر تقوایی که خانه نشین است و ترجیح داده که دیگر فیلم نسازد.

کیومرث پور احمد تنها نمایندۀ این نسل است که امسال با فیلم «کفش هایم کو» در جشنواره شرکت کرده است. «کفش هایم کو» با بازی رضا کیانیان و رویا نونهالی، فیلمی دربارۀ مهاجرت و بیماری آلزایمر است اما نتوانست منتقدان سینمایی را راضی کند.

آگهی


پیمان معادی و پریناز ایزدیار، بازیگران فیلم ابد و یک روز

از نسل اول سینماگران بعد از انقلاب نیز ابراهیم حاتمی کیا با فیلم «بادیگارد» در جشنواره شرکت دارد. فیلمی که مثل اغلب کارهای حاتمی کیا، موضوعی سیاسی دارد و در مورد محافظی شخصی است که از جان یکی از شخصیت‌های مهم حکومتی محافظت می‌کند اما در جایی و براساس حوادثی متوجه می‌شود که او بیش از آنکه به فکر نظام باشد به فکر منافع شخصی است.

علی مطهری، نمایندۀ مردم تهران در مجلس شورای اسلامی پس از تماشای این فیلم در کانال تلگرام اش به کارگردان و بازیگران این فیلم دست‌مریزاد گفت و نوشت: «فیلم جالبی بود و زندگی یک محافظ واقعی را که از روی عقیده به این حرفه پرداخته است، به خوبی به تصویر کشیده بود.»


نمایی از فیلم لانتوری ساخته رضا درمیشیان

برخی از رسانه ها، این فیلم حاتمی‌کیا را «نقد دولت تدبیر و امید» ارزیابی کردند اما حاتمی کیا با رد این برداشت، گفت که او نقد شخصیت و منش سیاسی را مطرح می‌کند و این مسئله برای او امری جدی است ولی این موضوع ربطی به این دولت و آن دولت ندارد و می‌تواند همه را شامل شود. از میان سینماگران انقلابی نسل اول، کمال تبریزی (که فیلم قبلی اش همچنان توقیف است)، با ملودرام عاشقانه و سیاسی «امکان مینا» در بخش مسابقه حاضر است.

آگهی

رضا میرکریمی، کارگردان فیلم های مطرحی چون «به همین سادگی»، «کودک و سرباز»، «زیر نور ماه»، «چنین دور چنین نزدیک»، و «امروز»، یکی دیگر از فیلمسازان نسل های اول بعد از انقلاب است که با فیلمی به نام «دختر» در جشنواره حضور دارد. «دختر»، داستان مردی است که برای مراسم خواستگاری دخترش آماده می‌شود در حالی که ستاره، دختر دیگرش در‌‌ همان روز قصد سفر به تهران برای شرکت در جشن خداحافظی یکی از دوستان هم‌دانشگاهی‌اش را دارد اما مرد به دلایلی به این سفر مشکوک است.

تا امروز فیلم های «ابد و یک روز»، اولین فیلم سعید روستایی، «بادیگارد» ساخته ابراهیم حاتمی کیا، «اژدها وارد می شود» ساختۀ مانی حقیقی، «نفس» ساختۀ نرگس آبیار، «لانتوری» ساختۀ رضا درمیشیان، «خشم و هیاهو» ساختۀ هومن سیدی و «ایستاده در غبار» ساختۀ محمد حسین مهدویان، از بحث انگیزترین و مطرح ترین فیلم های جشنواره بوده و مورد توجه اغلب منتقدان سینمایی قرار گرفته اند.


رضا کیانیان و رویا نونهالی در فیلم کفش‌هایم کو ساخته کیومرث پوراحمد

از میان فیلم اولی ها نیز فیلم های «ابد و یک روز» ساختۀ سعید روستایی، «ایستاده در غبار» ساخته محمد حسین مهدویان، «من» ساختۀ سهیل بیرقی، «لاک قرمز» ساختۀ سید جمال سید حاتمی و «گیتا» ساخته مسعود مددی، تا این لحظه موفق تر از بقیه بوده اند. توجه فیلمسازان جوان نسل جدید که با فیلم اولشان در جشنواره شرکت کرده اند به سینمای داستانی با مضمون اجتماعی، نشان می دهد که این نوع سینما همچنان گرایشی نیرومند در سینمای ایران است.

از فیلمسازان نسل میانی، فیلم «اژدها وارد می شود» ساختۀ مانی حقیقی، در بخش مسابقه به نمایش درآمده و با نظرات مثبت منتقدان سینمایی مواجه شده و برخی از آن به عنوان فیلمی شگفت انگیز یاد کرده اند. نزهت بادی، منتقد سینما در یادداشت خود در هنرآنلاین در مورد این فیلم می نویسد: « فیلم به طرز تحسین‌برانگیزی موفق می‌شود قالب نامعمول روایی خود را در شکل بدیع و تازه‌ای از استتیک بصری بیامیزد و جهانی وهم‌انگیز، هذیان گونه و رازآلود را خلق کند که با وجود خوف و هراسی که از مواجهه با آن احساس می‌کنیم، نمی‌توانیم جلوی وسوسه ورود به آن را بگیریم و بعد از اینکه قدم در فضای مسحورکننده و افسونگرش گذاشتیم، دیگر قادر به خروج از آن نیستیم.» فیلم «اژدها وارد می شود»، همچنین در بخش مسابقۀ فستیوال برلین هم پذیرفته شده است.

آگهی

بهنام بهزادی نیز یکی دیگر از سینماگران مطرح نسل میانی است که با فیلم هایش، توقعاتی را نزد منتقدان ایجاد کرده است. او فیلمسازی خلاق با حساسیت های اجتماعی است و فیلم تازۀ او با عنوان «وارونگی»، داستان رابطۀ عاشقانۀ ناکام بین زن و مردی است که نقش آنها را سحر دولتشاهی و علی مصفا بازی می کنند. الناز بهنام، منتقد سینما دربارۀ «وارونگی» می نویسد: «قصۀ فیلم در عین سادگی، پیچیدگیِ وضعیتی را نشان می‌دهد که هم بسیار آشناست و هم ناگزیر. نمایشِ روندی که آدم را وادار می‌کند تسلیم نشود، گاهی طغیان کند، گاهی عقب بنشیند و در این رفت و برگشت صدای خودش را جدا کند و حتی اگر پایان ماجرا همه چیز همان‌طوری بشود که “دیگران” خواسته‌اند، باز جایی را توی دل آدم روشن بگذارد که به خودش بگوید «این بار متفاوت است و خودم خواسته‌ام».


پرویز پرستویی در فیلم بادیگارد ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا

فرزاد موتمن هم از فیلمسازانی است که در سال های اخیر حضور فعالی در جشنواره فجر داشته. او در ژانرهای مختلف از عاشقانه گرفته تا جنایی و عارفانه فیلم ساخته که از میان آنها «شب های روشن» موفق تر از بقیه بوده اند. فیلم جدید موتمن با عنوان «آخرین بار کی سحر را دیدی؟» داستان مادری است که سراسیمه وارد کلانتری می‌شود و به افسر نگهبان می‌گوید دختر جوانش، سحر، دیشب به خانه بازنگشته است.

مسعود ده نمکی، فیلمسازی که در سال های دوران احمدی نژاد، پای ثابت جشنواره فیلم فجر بود، امسال هم با فیلم تازه اش در بخش مسابقه حضور دارد. فیلمی فانتزی با مایه های کمدی که ادامۀ فیلم قبلی او یعنی «رسوایی» است و بازیگران همیشگی اش از جمله اکبر عبدی و محمد رضا شریفی نیا در آن بازی می کنند. حسین معززی نیا، منتقد سینما و سردبیر نشریه سینمایی ۲۴، در یادداشتی طنزآمیز بر این فیلم نوشته است: «رسوایی ۲ مسعود ده‌نمكی، يكی از غريب‌ترين دست‌ساخته‌های بشر از زمان هبوط آدم تا كنون است.»

رضا درمیشیان، کارگردانی که فیلم قبلی اش «عصبانی نیستم»، هنوز به خاطر مشکلات ممیزی و فشارهای سیاسی اجازه نمایش ندارد، فیلم تازه ای ساخته با عنوان «لانتوری» با بازی باران کوثری، نوید محمدزاده و مریم پالیزبان. فیلم های درمیشیان، بیشتر در مورد نسل جوان و تحصیل کرده معاصر و تب و تاب ها و دغدغه های سیاسی اجتماعی آنهاست.

آگهی


نمایی از فیلم رسوایی ۲، ساخته مسعود ده نمکی

در نشست رسانه ای این فیلم، خبرنگار فارس از درمیشیان پرسید: «آیا «لانتوری» با حمایت ارگان خاصی ساخته شده است؟» و درمیشیان در پاسخ گفت که «لانتوری» را با هزینۀ شخصی خود ساخته و هیچ ارگانی در ساخت آن نقش نداشته است.

جعفر پناهی، در یادداشتی که در ایلنا منتشر شده، در مورد «لانتوری» می نویسد: «لانتوری فیلم تأثیرگذاری است. دیر شروع می‌شود و طول می‌کشد تا تماشاگر را درگیر خود سازد. اما وقتی درگیر شد، تا پایان اول رها نمی‌شود.» به نوشته پناهی، لانتوری، مشکلات ممیزی فیلم قبلی درمیشیان (عصبانی نیستم) را ندارد، چرا که به نظر او بهتر از این در توجیه و توضیح قصاص نمی‌شد فیلم ساخت.

منتقدان، بازی نوید محمدزاده در نقش یک معتاد در فیلم «ابد و یک روز» را ستایش کرده و او را نامزد احتمالی دریافت سیمرغ بهترین بازیگر مرد پیش بینی می کنند. محمدزاده جز «ابد و یک روز»، دو فیلم دیگر هم در جشنواره دارد: «لانتوری» و «خشم و هیاهو». او دو سال قبل برای بازی در فیلم «عصبانی نیستم» ساختۀ رضا درمیشیان، برنده جایزۀ بهترین بازیگر مرد جشنواره فیلم فجر شد اما به دلیل فشارهای سیاسی این جایزه به او داده نشد.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

محققان در آلمان: رانش شدید زمین در روستای حسین‌آباد ایران نتیجه ساختن یک سد بود

نقش کلیدی فلات ایران در مهاجرت انسان؛ حلقه گمشده تاریخ پیدا شد

مسیح علی‌نژاد در گفتگو با یورونیوز: ایران بدون جمهوری اسلامی به نفع بقیه جهان خواهد بود