آگهیسعید صفاتیان رئیس کار گروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام روز شنبه ۲۶ تیرماه در گفتگویی با خبرگزاری ایلنا، آمار اعلام شده معتادان درایران را غیر واقعی دانسته است. او در این زمینه به سه تحقیق درباره آمار معتادان در سه فاصله زمانی مختلف اشاره کرده که نشان میدهد در سال ۱۳۸۴ آمار معتادان سه و نیم میلیون نفر و در سال‌های ۸۶ و ۹۰ یک و نیم میلیون نفر اعلام شده است.
رئیس این کارگروه با اشاره به این که در حال حاضر آمار اعلام شده یک میلیون و ۳۵۰ هزار نفر است که به گفته او ۸۰۰ هزارنفر هم “تفننی” مواد مخدر مصرف می کنند، براین نظر است که در یک آمار گیری صحیح «تعداد معتادان ۶۰ تا ۷۰ درصد افزایش می یابد.»
فقدان آمار روشن و هماهنگ
نهادهای مختلف در ایران تا کنون آمارهای متفاوتی از تعداد معتادان در کشور ارائه کرده‌اند. از جمله سازمان بهزیستی تعداد مبتلایان به اعتیاد را حدود دو میلیون و ستاد مبارزه با مخواد مخدر دومیلیون و دویست هزار نفر تخمین زده‌اند.
اما در خردادماه سال ۱۳۹۳ عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشورُ در سخنرانی خود در شهر سنندج اعلام کرد که «براساس آمارهای رسمی یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر معتاد وجود دارد و آمارهای غیر رسمی هم بالغ بر ۳ میلیون نفر است که در مجموع بیش از ۵ و نیم میلیون نفر در گیر معضل اعتیاد هستند.»
کارشناسان، وجود آمار دقیق از تعداد معتادان را ازجمله برای انتخاب راههای پیشگیری و ایجاد امکانات درمانی در مناطق مختلف کشورامری ضروری می دانند. سعید صفاتیان نیز با تاکید بر اهمیت آمارگیری دقیق این موضوع را یکی از مشکلات حوزه اعتیاد عنوان کرده و گفته است که در ایران «مادامی که معتاد به مرکز درمانی مراجعه نکند مجرم است و به همین دلیل روش های آمارگیری فعلی نمی توانند صحیح باشند.»
مشکلات پژوهشهای میدانی
سازمان بهزیستی به کمک ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۱۳۹۴ یک پژوهش میدانی خانه به خانه را آغاز و برای بدست آوردن اطلاعات از پرسشنامه هایی نیز استفاده کرده است. در ۲۴ خرداد ماه سال گذشته محمد روشن پژوه، معاون پیشگیری درمان و اعتیاد به خبرآنلاین گفته بود که مبنای تحقیق انتخاب یک حجم نمونه آماری بود که حدود ۶۲ هزار نفر می شدند که این تعداد از میان شهرها و روستاها انتخاب شده بودند. اما او در همان حال تصریح کرده «از آنجا که آسیب ها در جامعه دارای بار ارزشی هستند، بویژه اعتیاد که جرم هم محسوب می شود، مردم در پژوهشهای میدانی اطلاعات درست به پژوهشگران نمی دهند.»
برخی از مردم حتی نگرانند که اطلاعات آنها با وجود آنکه مشخصاتشان درج نمی شود برای اداره مالیات و یا یارانه باشد. به همین دلیل استفاده از شیوه های مختلف با توجه به روحیات و اخلاقیات مردم یک جامعه در به دست آمدن یک آمار صحیح از تعداد معتادان نقش مهمی دارد.
مشکل شدت اعتیاد
نکته دیگری که سعید صفاتیان رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام از آن یاد کرده مسئله افزایش “شدت اعتیاد” است که به گفته او به معنای مصرف چند ماده ای و رسیدن به فرم تزریق است و از آنجا که آمار فعلی معتادان نشان می دهد که طی هفت سال هیچ تغییری نکرده است به گفته آقای صفاتیان « مورد قبول کارشناسان نیست.»
در باره تعداد معتادان تزریقی تا کنون منابع رسمی آمارهای متفاوتی ارائه داده اند که بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر در نوسان است. این مسئول کاهش تقاضای اعتیاد در مجمع تشخیص مصلحت نظام پیش از این در بهمن‌ماه سال گذشته اعلام کرده بود که طی ۹ ماه ابتدای سال ۱۳۹۴ دو هزار و ۲۷۴ معتاد در ایران جان باخته اند.
در آبان‌ماه همان سال شهیندخت مولاوردی معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده گفته بود که میانگین سن اعتیاد در بین دختران به سیزده سال رسیده است. همزمان پرویز افشار سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز اعلام کرده بود که آمار مرگ و میر زنان معتاد در سال ۹۳ نسبت به سال ۹۴ سی و سه درصد افزایش یافته است.
از سوی دیگر آنگونه که علی هاشمی رئیس کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر در اسفندماه سال گذشته در گزارشی از وضعیت اعتیاد در ایران گفته است، زمانی که محمود احمدی نژاد دولت را تحویل گرفت «تعداد مبتلایان به مواد مخدر صنعتی زیر ۷ هزار نفر بود» در حالی که به گفته او طی آمارهای رسمی زمانی که دولت را تحویل حسن روحانی داد « آمار مبتلایان به مواد مخدر صنعتی به ۳۳۰ هزار نفر رسیده بود.»
هشدار به دولت
برنامه ششم توسعه قرار است از چند ماه دیگر در ایران اجرایی شود، در بند ۵۷ این برنامه که مربوط به مواد مخدر و اعتیاد است، تصریح شده که «دولت موظف است طی ۵ سال آینده میزان اعتیاد را به ۲۵ درصد کاهش دهد.»
سعید صفاتیان به دولت هشدار می دهد که «اگر تا یکسال دیگر آمار رسمی و واقعی معتادان را اعلام نکند، نگاه کارشناسان و افکار عمومی به این سمت می رود که بالارفتن آمار معتادان به دلیل ضعف دولت یازدهم است.»
هشدار این مقام مسئول در مجمع تشخیص مصلحت نظام به دولت حسن روحانی در حالی است که در اسفند ماه گذشته به گزارش ایسنا، علی هاشمی رئیس کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر دبیرخانه این مجمع، گفته بود طی دوران هشت ساله دولت های نهم و دهم (محمود احمدی نژاد) به اندازه ۸ سال جنگ ایران و عراق« از طریق مواد مخدر جوانان این کشور نا بودشده و از بین رفته اند.»
آگهیروز شنبه ۲۶ تیرماه پرویز افشار سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر در گفتگویی با خبرگزاری ایسنا از تشکیل فراکسیون مبارزه با مواد مخدر مجلس شورای اسلامی خبرداد. او در همان حال در توضیح تلاشهای این ستاد برای مبارزه با مواد مخدر گفت که در سه ماهه اول امسال بیش از ۴۰۰ کیلو گرم شیشه کشف شده است.