آگهیسید رضا صالحی امیری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تقویت زبان های قومی در ایران را مقوم انسجام ملی و تعالی زبان فارسی دانست. سخنان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی روز پنج شنبه در افتتاحیه همایش ملی زبان و هویت در شیراز ابراز شده است.
وی در این مراسم که ایسنا آنرا گزارش کرده گفته است: «خوشبختانه بر اساس مطالعات انجام شده در سنجش نسبت زبان ملی و زبان های قومی در ایرانی این دو گروه زبانی نه تنها در تعارض با یکدیگر نیستند بلکه مقوم یکدیگراند و به همین دلیل تقویت زبان های قومی عاملی برای تعالی زبان فارسی و انسجام هویت ملی خواهد بود.»
صاحلی امیری در بخشی دیگر از سخنانش حفظ هویت ملی ایرانیان را بر پایه زبان فارسی و تاریخ استوار دانست و افزود: «هویت ملی با زبان ملی پیوندی ناگسستنی دارد و هویت ملی ایرانی، بر زبان و تاریخ این سرزمین استوار است که در ایران باستان با زبان پهلوی و دین زرتشتی و در دوران برآمدن اسلام، با زبان فارسی و تشیع تعریف شده است.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حالی زبان های قومی را تقویت کننده انسجام هویت ملی و زبان فارسی می داند که کارشناسان دانشگاهی درباره تلقی از زبان فارسی بعنوان زبان ملی تردید دارند. مهرزاد بروجردی استاد علوم سیاسی دانشگاه سیراکیوز آمریکا می نویسد: «روشنفکران عرفی‌گرا به پیروی از تفکر رمانتیسم زبان را سرچشمه‌ی هویت ملی می‌دانند و زبان فارسی را سر بقای ملیت و هویت ایرانیان می‌شمارند. باری، می‌توان به مساله‌ی هویت ملی از دیدگاه ناقدانه تری نیز نگریست. پیش شرط چنین نگاهی اما، آنست که پژوهشگران مسایل ایران از نگاه به تاریخ به‌سان میراثی مقدس بپرهیزند، سهم خود در جا بجا کردن کانون هویت ایرانیان — از زبان و قومیت به “ملیت” — بپردازند و بدین شیوه با بازشناسی پیشینه‌ی آداب و باورهای اقلیتهای قومی و مذهبی، بر خواست‌ها و نیاز‌های آنان چشم بگشایند.»
بروجردی معتقد است: «نیاز به یاد آوری نیست که تکاپو برای تبدیل “زبان پارسی” به ستون ملی‌گرایی ایرانی به ازخود بیگانگی ترکهای آذری، کردها و دیگر اقلیتهای قومی ایران می‌انجامید. » او می افزاید:«برخلاف تعریف سیاسی “ملیت” که از مفهوم‌هایی چون آزادی، حق و شهروندی برمی خیزد، تعریف قومی- زبانی بر نژاد، خون، فرهنگ و زبان تکیه دارد.»
تاکید بر «زبان فارسی» بعنوان زبان ملی و نه زبان میانجی میان اقوام ایرانی همواره مورد نقد روشنفکران و فعالان قومی در ایران بوده است که خواستار تدریس رسمی زبانهای قومی در ایران هستند. موضوعی که تاکنون اجریی نشده است.
واکاوی پروژه ای که نیاز به زبان ملی برای ملت سازی در ایران را ضروری می داند، چندان تاریخ دوردستی ندارد. ناصر فکوهی استاد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران مفهوم ملت سازی را به دوران رضا شاه نسبت می دهد که تقلیدی از مفهوم ملت در غرب بود. او می گوید: «این تقلید هم از انقلاب فرانسه گرفته شد. جایی که برای تشکیل دولت، سیاست قوم کشی و زبان کشی دنبال شد. هر کسی فرانکا نبود را مجبور کردند فرانسیزه شود و بقیه کشتار شدند. قتل عام های ده ساله از ۱۷۸۹ در شرق فرانسه مشهور است. این مدل در زمان رضا شاه اجرا شد.»
فکوهی تاکید می کند که :« تحقیقات نشان می‌دهد که ایران یک مفهوم سیاسی و فرهنگی بوده و نه مفهوم زبانی. اقوام و زبان نیز هماره در ایران متکثر بوده اند.»
اگر زبانهای قومی نه تضعیف کننده که تقویت کننده زبان فارسی است احتمالا تدریس این زبانها در مدارس نیز باید تقویت کننده زبان فارسی باشد با این حال در میان مقامات دولتی و روشنفکران ایرانی کم نیستند کسانی که تدریس این زبانها را تهدید هویت ملی تلقی می کنن و هنوز هیچ دولتی در ایران حاضر به اجرای اصل پانزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی نیست. اصلی که می گوید: «زبان و خط رسمی و مشترک مردم ایران، فارسی است. اسناد و مکاتبات و متون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد. ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس، در کنار زبان فارسی آزاد است.»
تلقی زبان فارسی بعنوان مقوم انسجام و وحدت ملی حتی از دید برخی روشنفکران ایرانی همچون مجتبی مینوی نوعی «زیاده روی» تلقی شده است. مینوی می نویسد:«مرادم از زیاده روی این است که گاهی می‌گویند فردوسی بانی استقلال ایران بود و زمانی گفته شده است که براندازنده‌ی یوغ استیلای عرب از گردن ایرانیان و ضامن استقلال مملکت زبان فارسی بوده است. بعضی‌ها حتی معتقدند که نشانۀ ملیت و وحدت ملی ایرانیان زبان فارسی رسمی است.»
همایش ملی زبان و هویت از سوی اداره ارشاد فارس و با همکاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی و چندین نهاد دیگر و تاخیر چند ماهه امروز پنج شنبه در شیراز برگزار شد. بهزاد مریدی دبیر شورای فرهنگی استان فارس گفته است که ۱۵۰ مقاله برای این همایش دریافت شد که سرانجام ۴۹ مقاله انتخاب و ۲۵ مقاله در همایش امروز ارائه می شوند. مقاله‌های فرستاده شده به این همایش در حوزه هایی چون «نظریه‌ها و دیدگاهها درباره زبان و هویت، آموزش زبان فارسی، راهکارهای تقویت هویت ایرانی – اسلامی از طریق زبان و کاربرد زبانها و گویشهای ایرانی در تقویت زبان و هویت ملی» ارائه شده اند.