شصت سال از امضای معاهده رم، که منشاء اتحادیه اروپاست، می گذرد. با توجه به برکسیت، افزایش پوپولیسم و انتخابهای مهمی که بزودی در کشورهای مختلف اروپا برگزار می شود، وضعیت اتحادیه اروپا چه خواهد بود؟ سیاس
شصتمین سالگرد امضای معاهده رم که یکی از مراحل مهم در پاگرفتن اتحادیه اروپا به حساب می آید، روز ۲۵ مارس در رم برگزار می شود. معاهده رم که در سال ۱۹۵۷ امضا شد، بازار مشترك اروپا يا جامعه اقتصادي اروپا را پدید آورد.
از نظر عده ای مراسمی که در رم برگزار می شود، جشن است، در حالیکه برخی می گویند که نوعی سوگواری مشترک است.
این امیدواری وجود دارد که این سالگرد باعث شود به پروژه اروپا جان تازه ای داده شود. اما با توجه به چنددستگی های سیاسی کنونی و افزایش پوپولیسم جای تعجب نیست که برخی فکر می کنند این مراسم شکاف های بیشتری را آشکار خواهد کرد.
ایزابل کومار، خبرنگار یورونیوز در آستانه برگزاری این مراسم با دانیل گروس، مدیر مرکز مطالعات سیاسی اروپا درباره اوضاع کنونی اروپا گفتگویی انجام داده است.
March 2017: 60th anniversary of signing of the Treaties of Rome – and #TheresaMay planning to trigger Art 50 #Brexithttps://t.co/lQe8g7TeV5
— Rainer Schulze (@ruw_schulze) February 23, 2017
نقشه راه جدید برای اروپا؟
یورونیوز: انتظار می رود که روز ۲۵ مارس در رم، از یک نقشه جدید راه برای اروپا پرده برداری شود.اما آیا به نظرتان کار مهمی صورت خواهد گرفت؟
دانیل گروس: «اینکه انتظار داشته باشیم نقشه راه جدید برای آینده ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا عرضه بشود، انتظار زیادی است. چون هر کدام از این کشورها مشکلات داخلی خودشان را هم دارند. به نظر من می توان انتظار بیانیه ای بلند و بالا را داشت که احتمالا در آن حرفی از مشکلات فعلی نخواهد بود اما دست کم به ما خواهد گفت که اولویتهایمان چیست.»
یورونیوز: جالب است که آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان به ایده اروپایی با سرعتهای مختلف اشاره کرده است. منظور او دقیقا چیست؟ به نظرتان او قصد دارد جان بیشتری به این ایده ببخشد؟
دانیل گروس: «منظور او در اصل این است که اتحادیه اروپا می خواهد از نظر سیاست و امنیت خارجی و همچنین دستیابی به سیاست دفاعی مشترک پیشرفت کند. اما از سوی دیگر می دانیم که یکی دو تا از کشورهای عضو در حوزه سیاستهای دفاعی مشکلاتی دارند، چون بیطرف هستند. بنابراین از نظر خانم مرکل، ما به هر حال باید به جلو پیش برویم و برای این یک یا دو یا سه کشوری که نمی توانند در این زمینه ها سیاست مشترک داشته باشند، نوعی شیوه همزیستی مسالمت آمیز پیدا کنیم.»
یکپارچگی اقتصادی یا سیاستهای خارجی مشترک؟
یورونیوز: با مسئله ادغام اقتصادی هم روبرو هستیم که بارها و بارها مطرح شده است. فکر نمی کنید که تاکید خانم مرکل بیشتر روی یکپارچگی اقتصادی است؟
دانیل گروس: «دستیابی به سیاستهای اقتصادی مشترک و یکپارچه در واقع مشکلترین بخش است. زیرا از جهاتی به آخر خط رسیده ایم. البته منظورم آخر راهی است که با حاکمیت ملی در زمینه سیاست های مالی سازگار باشد. ما ارز مشترک و سیستم نظارت بانکی مشترک داریم. به همین دلیل، نظام مالی ما یکسان و پایدار است. اما من عمیقا تردید دارم بتوانیم از این فراتر برویم.»
یورونیوز: در آینده نزدیک شاهد چندین انتخابات بسیار مهم در اروپا خواهیم بود. در فرانسه در ماه آوریل و احتمالا در ایتالیا. نامزدهای کارزارهای انتخاباتی می گویند که در صورت پیروزی برای ماندن در منطقه پولی یورو (اتحادیه پولی) در کشورشان همه پرسی برگزار می کنند. از سوی دیگر، ماریو دراگی، رییس بانک مرکزی اروپا می گوید چنین چیزی امکان ندارد. چه کسی واقعیت را می گوید؟
دانیل گروس: «واقعیت و حقیقت این است که کشورهای عضو، در نهایت مستقل و دارای حاکمیت ملی هستند. در نتیجه چنانچه کشوری تصمیم بگیرد که از اتحادیه پولی خارج بشود، ممکن است این تصمیم مغایر با برخی از تعهداتش باشد اما ما ارتشی اروپایی نداریم که برود آن کشور را اشغال کند. ایالات متحده آمریکا ارتش داشت و یکصد و پنجاه سال پیش وقتی جنوب خواستار جدایی از آمریکا بود، ارتش را به سراغش فرستاد. ما نمی توانیم چنین کاری بکنیم. تنها کاری که از دستمان بر می آید این است که بگوییم بسیار خوب. اگر شما نمی خواهید بخشی از ما باشید، خوش آمدید. از این نظر، مردم یک کشور می توانند رای به خروج از منطقه پولی یورو بدهند یا پارلمان آن کشور می تواند چنین تصمیمی بگیرد. گرچه به نظرم خیلی بعید است که چنین اتفاقی بیفتد. چون آمار و ارقام حاکی از این است که اقتصاد منطقه پولی یورو در حال پیشرفت است و استدلالهایی که برای توجیه خروج از منطقه یورو مطرح می شود ضعیف شده است.»
رشد اقتصادی اروپا، مانعی برای پیشرفت پوپولیسم؟
یورونیوز: شما به مسئله اقتصاد اروپا اشاره کردید که وضعیتش از آنچه انتظار می رفت بهتر است. اما آیا فکر می کنید این بهبود می تواند پیشرفت پوپولیست ها را کُند یا متوقف کند که اساسا خواستار بیرون آمدن کشورشان از اتحادیه اروپا یا دست کم از منطقه یورو هستند؟
دانیل گروس: «درست است که وضعیت اقتصاد اروپا بهتر می شود اما این بهبود نامتوازن است: آلمان خیلی وضع بهتری دارد اما ایتالیا چندان وضعیت خوبی ندارد. البته در مجموع تصویر اقتصادی بهتری را می بینیم. اگر به آنها که می خواهند از اتحادیه اروپا بیرون بروند، توجه کنید می بینید که اغلب دلایلشان صرفاً مشکلات اقتصادی نیست بلکه بیشتر مسئله هویت ملی مطرح می شود و اینکه چه کسی سرنوشت ملت را در دست دارد. اینها به چرخه تجاری و نرخ بیکاری بستگی چندانی ندارند و به موضوعهای عمیق تری برمی گردد که مشکل اصلی است. بنابراین مشکل خیلی این نیست که آیا اوضاع اقتصادی بهتر می شود یا نه، بلکه بیشتر این است که ما چه کسی هستیم و آیا به اروپا تعلق داریم یا نه.»
«ترامپ می تواند یورو را نجات بدهد»
یورونیوز: خوب می دانیم بریتانیا قبلا این تصمیم را گرفته است و مراسم سالگردی که در رم برگزار می شود، به صورت نوعی نقشه راه پس از برکسیت هم تعبیر شده است. اما از منظر اقتصادی، وقتی صحبت از تجارت با ایالات متحده است، آیا اروپا را به ته صف نفرستاده اند، در حالیکه بریتانیا جا می زند و به اول صف می رود؟
دانیل گروس: «البته برخی ها این حرف را که بریتانیا جلوتر از همه است، می گویند، اما اینکه بگویید که بلافاصله با بریتانیا قرارداد تجاری می بندیم یک چیز است و تصمیم گیری درباره بازکردن بازارها برای بریتانیا چیز دیگری است. چون دولت جدید ایالات متحده آمریکا می گوید امریکا مقدم بر همه است. اگر می خواهند آمریکا را مقدم نگاه دارند، آیا واقعا حاضرند بازارهایشان را برای بریتانیا باز کنند، و اتحادیه اروپا را که برای کالاهای آنها بازار خیلی بزرگتری است، راه ندهند؟ بنابراین خیلی تردید دارم که ترامپ با بریتانیا قرارداد خیلی چرب و نرمی ببندد و اتحادیه اروپا را که بازار بزرگتری است کنار بگذارد.»
یورونیوز: شما گفته اید که دونالد ترامپ می تواند یورو را نجات دهد. چطور ممکن است این کار را انجام بدهد؟
دانیل گروس: «خیلی ساده است. نباید به توییتر و ادعاهای سیاسی توجهی کنیم. فقط ببینیم وضعیت اقتصاد چیست. اگر ترامپ بخواهد مالیاتها را به شدت کم کند و هزینه بیشتری به زیرساختهای نظامی اختصاص دهد، احتمالا اقتصاد آمریکا رشد خواهد کرد و مقدار زیادی واردات خواهد داشت و اروپا می تواند با خیال راحت به آمریکا کالا صادر کند، بنابراین سیاستهای اقتصادی شبیه به سیاستهای ترامپ، وضعیت اقتصاد کشورهای منطقه یورو را خیلی بهتر خواهد کرد و همه بهره خواهند برد. مسلماً بهبود اقتصاد ایتالیا را که به تجارت خارجی وابسته است، تسریع خواهد کرد. همینطور اقتصاد فرانسه را. در کل دونالد ترامپ می تواند با سیاستهای اقتصادیش به اروپا یا دست کم کشورهای منطقه پولی یورو خیلی فایده برساند.»
چالشهای جدی اروپا چه هستند؟
یورونیوز: سؤال آخر، دونالد توسک رئیس کمیسیون اروپا به خطراتی که اروپا را تهدید می کند اشاره کرده است: دونالد ترامپ، تروریسم، روسیه، چین و پوپولیسم. کدام یک از اینها به نظرشما خطرناکتر می آید؟
دانیل گروس: «به نظرم، مشکلات داخلی از همه مشکلات دیگر جدی تر است. پوپولیسم در اروپا یعنی کسانی که به هم میهنانشان می گویند راه حل خیلی ساده است باید مرزها را ببندیم و در این دنیا بدون توجه به هیچ قانون و مقرراتی که اتحادیه اروپا به ما می دهد کار خودمان را بکنیم. اگر مردم به دنبال این توهم بروند خیلی خطرناک است و البته اتحادیه اروپا در آن صورت دوام نخواهد آورد و همه زیان خواهند کرد.»