در این گزارش دیدبان حقوق بشر به موضوع اعدامها و تحدید فعالیت کنشگران سیاسی، اجتماعی و مطبوعاتی ایران در سال ۲۰۱۷ پرداخته شده است.
دیدبان حقوق بشر در گزارشی پیشبینی کرد مبارزه با عوامگرایی یا پوپولیسم در سال ۲۰۱۸ موفقیتآمیز خواهد بود.
به گزارش این نهاد بینالمللی، در سال جاری میلادی «سیاستمداران پایبند به اصول» حقوق بشری به همراه «مقاومتهای مردمی» دو عاملی هستند که احتمالا «اقتدارگرایان پوپولیست» را به عقب رانده و برنامه آنها را تضعیف خواهند کرد. این تحلیل بر پایه رویدادهای سال ۲۰۱۷ و پیامدها و دنبالههای آن انجام گرفته است.
گزارش دیدبان حقوق بشر که نسخه اصلی آن به زبان انگلیسی و در ۶۴۳ صفحه منتشر شده، به بررسی وضعیت حقوق بشر در ۹۰ کشور جهان پرداخته و نشان میدهد که به طور کلی وقتی رهبر یا سیاستمداری بخواهد با شعارهای عوامگرایانه حقوق اقلیتها را پایمال و پایه نهادهای دموکراتیک را در کشورش سست کند، سیاستمداران متعهد قادرند رویکرد او را محدود سازند. به عکس، هر گاه رهبران احزاب سیاسی اصلی و سنتی به شعارها و گفتمان عوامگرایانه اندکی تن دادهاند، پوپولیسم پیروز شده است.
ایران
گر چه ایران یکی از ۹۰ کشوری است که گزارش دیدبان حقوق بشر به بررسی وضعیت آن در سال ۲۰۱۷ پرداخته، اما در متن خلاصه شده این گزارش هیچ نامی از ایران به میان نیامده است.
در این گزارش مطابق معمول به موضوع اعدامها و تحدید فعالیت کنشگران سیاسی، اجتماعی و مطبوعاتی ایران در سال ۲۰۱۷ پرداخته شده است. در خلاصه بخش ایران این گزارش میخوانیم: «اعدامها، مخصوصاً برای جرایم مرتبط با مواد مخدر، با نرخ بالایی ادامه پیدا کرد. مقامات نهادهای امنیتی و قوهی قضاییهی ایران در چارچوب سرکوبی مداوم که نشانگر نادیدهگرفتن مطلق معیارهای قانونی بینالمللی و داخلی بود، به هدف قرار دادن روزنامهنگاران، فعالان رسانههای آنلاین، و مدافعان حقوق بشر ادامه دادند.»
نمره قبولی برای فرانسه و نمره ردی برای هلند و اتریش
کنت رات، مدیر اجرایی دیدبان حقوق بشر با یادآوری این که فرانسه در سال ۲۰۱۷ در برابر گرایشهای ضد حقوق بشری پوپولیستی مقاومت کرد، اظهار امیدواری کرد که سیاستمداران و مردم این کشور بتوانند در سال ۲۰۱۸ نیز به این رویه ادامه دهند.
در سالهای اخیر احزاب تندرو و پوپولیست در صحنه سیاست فرانسه پیشروی قابل توجهی کرده و سنگرهای مهمی را به دست آوردند. در این میان، حزب جبهه ملی با رویکرد ضد مهاجر و ضد مسلمان اقبال بیشتری یافته بود. اما کنت رات میگوید فرانسه با وجود ترس موجود و واقعی از حملات تروریستی، در زمینه شکست گفتمان عوامفریبانه، بیگانههراسی و اسلامستیزی موفق عمل کرده است.
کارنامه حقوق بشری امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری کنونی فرانسه در چند ماه اول صدارتش دچار فراز و نشیب بوده، اما دیدبان حقوق بشر امیدوار است که او از این چالش سربلند بیرون آید زیرا تا کنون لا اقل توانسته است با حمایت از نهادهای دموکراتیک، گفتمان نفرت از مسلمانان و مهاجران نزد جبهه ملی را به حاشیه براند.
بر خلاف فرانسه، اتریش و هلند شاهد رویکرد بیگانههراسی و خصومت با مهاجران و مسلمانان در نزد احزاب راست میانه بودند.
مقاومت در برابر ترامپ در ایالات متحده آمریکا
انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا و اتخاذ سیاستهای ضد مهاجرتی از سوی او، موجب تحریک جامعه آمریکا به تقسیمبندیهای نژادی شد. اما از سوی دیگر همین تحریک سبب شد تا مقاومت بیپیشینهای شکل گیرد و مطالبات تازهای در زمینه دفاع از حقوق مدنی به ویژه از سوی سازمانهای مردمنهاد و حقوق بشری، روزنامهنگاران وکلا، قضات و حتی برخی نمایندگان از جناح طرفدار خودترامپ مطرح شود.
گزارش دیدبان حقوق بشر با اشاره به این موضوع میافزاید نظیر مقاومت در برابر رویکرد ضد حقوق بشری در آمریکا، در چند کشور دیگر از جمله لهستان و مجارستان که هر دو عضو اتحادیه اروپا هستند، به وجود آمد.
کشورهای دیگر
گزارش دیدبان حقوق بشر از چند کشور دیگر نیز به عنوان نمونههای موفق مقاومت در برابر تمامیتخواهی حکومتی در سال ۲۰۱۷ نام میبرد. بر این اساس، در ونزوئلا میلیونها نفر از مردم برای اعتراض به سیاستهای فلجکننده اقتصادی به خیابان آمدند.
اعتراض زنان در کشورهای مختلف از آمریکا تا کانادا، فرانسه و افغانستان با هشتگ «من هم همینطور» (#MeToo) به یک پدیده جهانی بدل گشت و حتی در کشورهایی همچون تونس، اردن و لبنان قوانینی به نفع زنان تصویب شد.
**به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید **
بر عکس، در هر کشوری که از تأثیر این جنبشهای جهانی بر حذر ماند، گفتمان اقتدارگرا و ضد حقوق بشر تقویت شد. دیدبان حقوق بشر در این زمینه مثال ترکیه را میآورد که رئیس جمهوری آن، رجب طیب اردوغان به نظام دموکراتیک در این کشور آسیب جدی وارد کرد. نمونه دیگر این رویکرد در مصر مشاهده شد، جایی که رئیس جمهوری عبدالفتاح سیسی در غیاب واکنش آمریکا و غرب، به شدت با مخالفان خود را برخورد کرد و نیز در چین، جایی که رئیس جمهور شی جینپینگ منتقدان خویش را در سکوت سرکوب کرد.
این گزارش حقوق بشری یادآوری میکند که دولتهایی مانند آمریکا و بریتانیا که میتوانستند از بروز فجایع انسانی در کشورهای مصیبتزدهای چون یمن، سوریه و سودان جنوبی جلوگیری کنند، با خالی کردن صحنه در سال ۲۰۱۷ به وضعیت اسفبار انسانی در این مناطق رسیدگی نکردند. دیدبان حقوق بشر بدون اشاره به نام ایران، از نقش عربستان سعودی در افزایش آسیبهای انسانی حین بمباران یمن انتقاد کرده است.