اینترنت ماهواره ای رایگان در افغانستان؛ فرصت یا تهدید؟

عکس از نیلوفر نیکپور
عکس از نیلوفر نیکپور Copyright photo: Niloufar Nikpour
نگارش از مریم شاهی
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

در حال حاضر سایت های طالبان، داعش و سایت های پورنو در افغانستان فیلتر است و خبر امکان اینترنت ماهواره ای رایگان در افغانستان علاوه بر انعکاس گسترده در رسانه های داخلی افغانستان در رسانه های ایران، کشور همسایه افغانستان نیز انعکاس قابل توجهی یافته است.

آگهی

در حالیکه شرکت کوئیکا اعلام کرده است به زودی اینترنت رایگان ماهواره‌ای در دسترس مردم افغانستان، عراق و بخشی از مردم کشورهای آفریقایی قرار می‌گیرد، دو کارشناس در افغانستان معایب و مزایای این طرح را در گفت‌وگو با یورونیوز بررسی کرده‌‌اند.

شرکت کوئیکا به تازگی اعلام کرده است که در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۸ میلادی، نخستین اینترنت رایگان و پرسرعت ماهواره‌ای خود را در اختیار مردم افغانستان، عراق و بخش بزرگی از کشورهای آفریقایی قرار می دهد.

آلن افراسیاب، بنیانگذار و رئیس شرکت کوئیکا و مدیرعامل تالیا در این باره گفت: «معتقدیم جوامعی که توازن و تعادل ندارند از رشد اقتصادی و تکنولوژی عقب می‌مانند. کوئیکا قصد دارد که روی این شکاف دیجیتالی و اقتصادی پلی ایجاد کند.»

بیشتر بخوانید: اینترنت ماهواره‌ای رایگان به زودی به افغانستان و عراق می‌رسد

به‌ نظرعبدالرزاق وحیدی، تالیا یک شرکت معتبر جهانی است و جزء توسعه دهندگان فضای اینترنتی برای کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شود. وزیر سابق مخابرات افغانستان به یورونیوز می گوید: «این شرکت در ۳۲ کشور قاره آفریقا پروژه های موفقی داشته است و برای کشور ما با جغرافیای کوهستانی اینترنت ماهواره ای می‌تواند سهولت‌های مناسبی برای مردمی که در نقاط دوردست زندگی می کنند، به‌وجود آورد و طبیعتاً بکارگیری این تکنولوژی هم بر رشد اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مردم و هم بر نسل های آینده و نحوه زندگی شان تاثیر خواهد گذاشت.»

وضعیت اینترنت در افغانستان

براساس آمارهای رسمی مخابرات افغانستان، سه و نیم میلیون نفر که عمدتا جوان ها هستند، از خدمات اینترنتی نسل سوم (3 G) استفاده می کنند که این بخش کوچکی از جمعیت سی و چهار میلیون و ششصد و شصت هزاری نفری افغانستان است.

در حال حاضر، امکان استفاده از خدمات اینترنتی ماهواره ای در افغانستان وجود دارد، اما بدلیل هزینه های هنگفت استفاده از آن، شهروندان افغانستان ترجیح می دهند که از خدمات مخابراتی داخلی استفاده کنند.

اینترنت ماهواره ای در افغانستان نرخ هایی بین صد دلار و بالاتر از آن را در هر ماه شامل می شود که این جدا از هزینه های تجهیزات نصب و راه اندازی است که رقم نصب و به کار انداختن ان، بالغ بر هزار دلار امریکا می شود و این مقدار برای شهروندان افغانستان توجیه اقتصادی ندارد.

شهروندان افغانستان امروزه از طریق فیبر نوری به شبکه اینترنت وصل می شوند و براساس آخرین رده بندی صورت گرفته توسط سایت نت اندکس، افغانستان از نظر سرعت اینترنت در رده صد و هشتاد و ششمین کشور با ۸.۲ مگا بایت قرار دارد.

در حال حاضر سایت های طالبان، داعش و سایت های پورنو در افغانستان فیلتر است و خبر امکان اتصال به اینترنت ماهواره ای رایگان در افغانستان علاوه بر انعکاس گسترده در رسانه های داخلی افغانستان در رسانه های ایران، کشور همسایه افغانستان نیز انعکاس قابل توجهی یافته است.

طی تماس هایی که مریم شاهی، گزارشگر یورونیوز با وزارت مخابرات افغانستان و نهادهای مرتبط با این وزارت گرفته است؛ این وزارت، در حد انعکاس یک خبر از آن اگاهی دارند و هنوز تصمیمی برای ایجاد چنین امکانی برای افغانستان نگرفته اند.

فرصتی برای توسعه زیربنایی

در حالیکه تلاش های گزارشگر ما در کابل برای تماس با مسئولان و دست اندر کاران فعلی مخابرات افغانستان، علیرغم وعده های آنها به نتیجه نرسید، عبدالرزاق وحیدی وزیر سابق مخابرات افغانستان، در مورد تبعات ایجاد اینترنت ماهواره ای رایگان در افغانستان به یورونیوز می گوید: «خبر امکان استفاده از اینترنت ماهواره ای رایگان، درمیان خبرهای انتحار و خشونت‌ها در افغانستان، خبر خوبی است و می تواند فرصت ساز شود، مشروط بر اینکه تمام جنبه های آن مورد توجه قرار گیرد. لازم است با استخدام متخصصین٬ حکومت اهداف اصلی این پروژه، تاثیرات سیاسی، جوانب حقوقی، اجتماعی و موضوعات تکنیکی پروژه را دقیقاً مورد مطالعه قرار دهد و قبل از آغاز مرحله تطبیق پیش نیازها و ضروریات آن از جمله چارچوب حقوقی، نیروی بشری، تجهیزات و ایستگاه های زمینی محیا شود تا محیط مناسب برای تداوم پروژه، تطبیق موثر و مصونیت معلومات و دیتا فراهم گردد.»

عبدالرزاق وحیدی، وزیر سابق مخابرات افغانستان
عبدالرزاق وحیدی وزیر سابق مخابرات افغانستان

اما آیا اینترنت ماهواره ای می تواند یاری دهنده نظام آموزشی افغانستان باشد. آیا توسعه دولت الکترونیک از جمله حوزه هایی است که به کمک اینترنت ماهواره ای چشم انداز روشنی پیدا می کند؟ آقای وحیدی درباره تاثیر این پروژه بر توسعه وزارت های افغانستان می‌گوید: «وزارت‌های معارف و تحصیلات عالی از امکانات اینترنت ماهواره ای کوئیکا می تواند برای اتصال دانشگاه ها و مکاتب/مدارس استفاده کنند یا در ترویج سواد حیاتی بهره ببرند. وزارت صحت عامه نیز از این امکانات برای ارتباط شفاخانه ها و کلینیک هایی که در نقاط دور دست هستند استفاده کند. وزارت زراعت برای مطالعات ساحات مفید و تحت کشت، وزارت معادن برای مطالعات تخنیکی و نیز وزارت زنان برای خودکفایی زنان و حتی وزارت اطلاعات و فرهنگ و نیز وزارت حج و اوقاف برای توسعه فرهنگی و ارتباطات بین جوانها و روحانیون و نیز وصل کردن مساجد از این امکانات می توانند نهایت استفاده را ببرند.»

تهدیدهای اینترنت ماهواره ای رایگان

کارشناسان معتقدند که اینترنت ماهواره ای رایگان از یک طرف مورد استقبال مشترکین و استفاده کنندگان خدمات مخابراتی و اینترنتی قرار خواهد گرفت، اما همزمان نگرانی و اعتراض شرکتهای مخابراتی و ارائه کننده خدمات اینترنتی را به دنبال خواهد داشت.

اسدالله خدادادی، استاد دانشگاه در رشته مخابرات کوانتوم در گفتگو با یورونیوز درباره تهدیدهای احتمالی استفاده از اینترنت ماهواره ای رایگان می‌گوید: «مهمترین تهدید این شبکه پدیده گریز از درگاه های رسمی اینترنت است که باعث عدم کنترل دولت بر روی چنین ارتباطاتی خواهد شد که خود تهدیدی برای ترویج افراط گرایی و تروریسم در افغانستان خواهد بود، از سوی دیگر این پروژه تهدیدی برای اپراتورها و ISP های موجود در بازار افغانستان است و ممکن است علاقمندی برای سرمایه گذاری هر چه بیشتر در افغانستان را کاهش دهد.»

آگهی
اسدالله خدادادی، استاد دانشگاه در رشته مخابرات کوانتوم
اسدالله خدادادی، استاد دانشگاه در رشته مخابرات کوانتوم

وی می افزاید: «تهدید دیگر این است که ممکن است این پروژه برای مدت کوتاهی به صورت رایگان باشد و در آینده با بیرون راندن رقبای خود بازار مخابرات را در دست گرفته و تک قطبی را در بازار مخابرات افغانستان بوجود آورد. خطر دسترسی، شنود و ذخیره سازی اطلاعات مشکلات نفوذ در حریم خصوصی کاربران و سازمان ها و صدمه زدن به حریم حاکمیت دولتها، مشکل دیگر عدم تطابق بین سرعت رشد محتوای اینترنت و فرهنگسازی در درون جامعه است که ممکن است به یک خلاء فرهنگی منجر شود.»

به‌گفته این استاد دانشگاه، اگر این پروژه بتواند از طریق ایجاد یک مکانیزم قوی قانونی از طرف دولتها با روندی آرام اما پایدار در جوامع نفوذ کند، هم به رشد اقتصادی جامعه کمک نموده و هم می‌تواند به عنوان پشتیبانی قوی در صنعت مخابرات مخصوصا در جوامعی که دچار جنگ های پراکنده هستند، عمل نماید.

دانشگاهها، مراکز تحقیقی، ادارات دولتی، نهادهای بخش خصوصی و تجاری و عامه مردم عمده ترین استفاده کنندگان خدمات اینترنتی در افغانستان هستند.

خوش بین نیستم!

عبدالرزاق وحیدی، وزیر سابق مخابرات افغانستان می گوید: «نهادهای حکومتی باید از همین امروز شروع کنند و بر روی توسعه زیرساخت ها و نیازمندی های سخت افزاری و نرم افزاری پروژه همکاری نمایند، اما من خیلی خوش بین نیستم. با تاسف باید بپذیریم و تجربه ثابت کرده است که حکومت ما معمولاً به این مسایل حیاتی توجه جدی ندارد و اینقدر سران حکومت مصروف موضوعات کم ارزش و جانبی هستند که وقتی برای پرداختن به استفاده موثر از چنین تسهیلاتی ندارند.»

آگهی

وی اضافه می کند: «در کشور ما معمولاً پروژه ها آغاز موفقیت آمیزی داشته است، ولی برای تداوم آن و هزینه های عملیاتی و حفظ و مراقبت از پروژه ها منابع مالی، تخنیکی و ظرفیت نیروی انسانی در نظر گرفته نمی شوند. به همین دلیل بسیاری از پروژه ها از همان آغاز بی نتیجه باقی می مانند.»

پیش از این فیس‌بوک هم از راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای در تعدادی از کشورهای در حال توسعه خبر داده بود اما اطلاعات جدیدی از طرح فیس‌بوک در دسترس نیست.

تهیه و تنظیم: مریم شاهی، گزارشگر یورونیوز فارسی در افغانستان

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

امید افغان‌ها به تنش زدایی با اجرای پروژه‌های برق و گاز «تاپی»

اینترنت ماهواره‌ای رایگان به زودی به افغانستان و عراق می‌رسد

دسترسی آزاد به اینترنت در جهان؛ نگاهی به وضعیت ایران