چگونه یک ربات می‌تواند برای مراقبت از بیماران سالخورده و افرادی که دچار اختلال حافظه و ناتوانی در به یادآوری فعالیت‌های روزمره خود هستند، مفید واقع شود؟
چگونه یک ربات می‌تواند برای مراقبت از بیماران سالخورده و افرادی که دچار اختلال حافظه و ناتوانی در به یادآوری فعالیت‌های روزمره خود هستند، مفید واقع شود؟
پروژه ماریو، یکی از جدیدترین پروژه‌های تحقیقاتی اتحادیه اروپا است که توسط کنسرسیومی از موسسات علمی و صنعتی در اروپا و به رهبری «دانشکده پرستاری دانشگاه ملی ایرلند» در حال انجام است. «ماریو» نام ربات این پروژه است که برای کمک رساندن به سالخوردگان و بیماران مبتلا به زوال عقل طراحی شده و می‌تواند با آنها صحبت کند، موسیقی پخش کند، اخبار روزانه را برایشان بخواند و اطلاعات وضعیت سلامتی‌شان را ضبط و نگهداری کند.
هدف این پروژه فراهم آوردن زندگی فعال و سالم برای سالخوردگان و افرادی است که بیماری های زوال عقل دچار می‌شوند و تحقیقات آن از سال ۲۰۱۵ آغاز شده است.
پشتیبانی مالی این پروژه را برنامه تحقیقاتی و نوآوری چشم انداز ۲۰۲۰ اتحادیه اروپا (European Union’s Horizon 2020) به عهده گرفته است.
بیماری زوال عقل چیست و یک ربات چگونه می‌تواند به آنان کمک کند؟
زوال عقل یا «خردسودگی»، اختلال مزمن و گاهی حاد است که در پی بیمار شدن بخشی از مغز ایجاد میشود و با تغییر شخصیت، کاهش مهارت‌های ارتباطی، سردرگمی و عدم تشخیص زمان و مکان، اختلال حافظه و ضعف تشخیص و داوری همراه است.
آلزایمر یکی از شایع‌ترین انواع «زوال عقل» است اما تنها نوع آن نیست و این بیماری می‌تواند به دلایل دیگری نظیر سکته مغزی، از بین رفتن بافت مغز یا بیماری‌هایی نظیر «پیک» به‌وجود آید.
ماریو توسط دانشمندان پروژه تحقیقاتی اروپا طراحی شده و در انگلیس، ایتالیا و ایرلند برای دستیاری و کمک به بیماران مبتلا به زوال عقل و سالخوردگان آزمایش شده است.
این ربات در مواردی می‌تواند حتی برای لحظاتی بخش‌هایی از حافظه بیمارانی که از مدت‌ها پیش ابتلایشان به نوع پیشرفته زوال عقل تشخیص داده شده را بیدار کند.
آدام سانتورلی، مهندس الکتریک از دانشگاه ملی ایرلند می‌گوید: « بیماران مبتلا به زوال عقل ممکن است حتی فعالیت‌های ضروری روزمره خود را فراموش کنند، اما (با کمک ماریو) تمام کلمات آهنگ‌هایی را که مربوط به دوران جوانی‌شان است به خاطر میاورند. بسیار صحنه زیبایی است و آنها واقعا خوشحالند.»
جان کوون، پرستار مرکز مراقبت‌های ویژه «سنت برندان» نیز اضافه می‌کند: «بجز موسیقی، این ربات می‌تواند کارهای زیادی انجام دهد. مثلا به حرف زدن بیماران کمک می‌کند. آنها با دیدن این ربات فهمیدند که قابلیت انجام چه کارهایی را دارد و از این موضوع شگفت‌زده شدند.»
اثرات زوال عقل را می‌توان با انجام کوچکترین تغییرات در «درک از خود» و «تحریک مغزی» کاهش داد. در واقع نقش ماریو نیز همین است. البته محققان می‌گویند که این مهم به آسانی به دست نیامده است.
آدام سانتورلی می‌گوید: «حتی امر ساده‌ای مانند انتخاب گزینه پخش موسیقی یا سبک آن برای بیماران مبتلا به زوال عقل می‌تواند چالش برانگیز باشد. در آزمایشات اولیه ما فکر می‌کردیم که کار ساده‌ای است اما فهمیدیم که این موضوع برای بیماران مبتلا به این بیماری بسیار مشکل است. این یک فرآیندی تعاملی بود. در ابتدا چیزی را طراحی می‌کردیم که در تست‌ها مشخص می‌شد که خیلی پیچیده است. دوباره بازمی‌گشتیم و با مهندسان نرم‌افزار بر روی ویرایش و ساده کردن موارد مختلف برای بیماران زوال عقل کار می‌کردیم.»
پژوهشگران پروژه ماریو انتظار دارند که این ربات با همراهی، ایفای نقش دستیار و نظارت و ثبت رفتارهای رومزه و سلامتی به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به زوال عقل کمک کند.
اودوهرتی، یک بیمار مبتلا به زوال عقل است او درباره ماریو می‌گوید: «من در حال حاضر نمی‌توانم به یاد بیاورم که چه ساعتی از روز است؛ در چه ساعتی باید صبحانه بخورم یا به دستشویی بروم. این ماشین به من کمک می‌کند که اطلاعات لازم را برای کارهایی که می‌خواهم انجام دهم به دست بیاورم.»
محققان به این موضوع اذعان دارند که یک ربات هیچگاه نمی‌تواند جای مراقبت‌های انسانی را بگیرد. اما اضافه می‌کنند که ربات‌ها قادر به کمک رساندن به بیماران مبتلا به زوال عقل برای مشکلاتی نظیر تنهایی و انزوا هستند.
بیشتر بخوانید:
سالی ولان، محقق پرستار از دانشگاه ملی ایرلند می‌گوید: «در یک مورد بیمار مردی با زوال عقل پیشرفته داشتیم. او تمام روز را به تنهایی در راهروها قدم می‌زد و با کسی ارتباط برقرار نمی‌کرد. اما با ماریو و اپلیکیشن بازی، این بیمار می‌نشیند و نقاشی می‌کند. او حتی تا ۴۰ دقیقه با او نقاشی کرده است. »
محققان امیدوارند که تا ۵ یا ۶ سال آینده بتوانند فناوری ماریو را به بازار ارائه کنند. اما دیمنا کیسی، محقق پروژه پرستاری و نگهداری از سالخوردگان و رابط پروژه ماریو از دانشگاه ملی ایرلند امیدوار است که حتی زودتر از این زمان به این مهم دست یابند. او می‌گوید: «سرعت پیشرفت ما در فناوری (ماریو) به‌دلیل نوآوری‌ها بسیار بالاست و شاید زودتر از موعد آماده شود. اگرچه پیش از ارائه به بازار باید تنظیمات ان را دقیق و کامل کنیم.»