با گذشت قریب دو هفته از حمله‌ی مظنون به شیمیایی در شهرک دوما در غوطه شرقی دمشق، بحث بر سر ابعاد وقوع حمله شیمیایی در شهرک دوما ادامه دارد.
آگهیدر همان حال که گمانه‌زنی‌ها پیرامون ابعاد وقوع حمله مظنون به شیمیایی در شهرک دوما در غوطه شرقی به خود گرفته است، بازرسان اعزامی سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی (OPCW) که از هفته پیش در دمشق حضور دارند همچنان در انتظار صدور مجوز برای ورود به شهرک دوما به سر می‌برند.
مقامات سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی پیشتر اعلام کرده بودند که گروه امداد شهری سوریه، موسوم به «دفاع مدنی» که در منطقه تحت کنترل مخالفان عمل می‌کند، مختصات حادثه در شامگاه ۷ آوریل و محل دفن قربانیان را در اختیار بازرسان این سازمان قرار داده‌اند. کشورهای غربی روسیه و سوریه را متهم می‌کنند که دولت‌های آنان با ایجاد تاخیر عمدی در ورود بازرسان، محو آثار حمله را دنبال می‌کنند.
در همان حال که بازرسان سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی همچنان در دمشق در انتظار صدور مجوز برای بازدید از مکان حادثه هستند، انتشار گزارشی از رابرت فیسک خبرنگار روزنامه ایندپندنت با عنوان «در جستجوی حقیقت در ویرانه‌ی دوما» خبرساز شده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشات اولیه‌ی خود به نقل از شاهدان عینی خبر از حمله شیمیایی با «گاز کلر» داده بود، اما رابرت فیسک در مقاله‌ای که منتشر کرده است این فرضیه را رد می‌کند.
او که با موافقت نیروهای روسی موفق به مشاهده محل شده به نقل از دکتران محلی در درمانگاه می‌نویسد: «در این شب باد می‌وزید و توده‌های بزرگی از گرد و خاک شروع کردند به وارد شدن به داخل پناهگاه و اتاقک‌هایی که مردم در انجا زندگی می‌کردند. مردمی که به اینجا امدند از کمبود اکسیژن رنج می‌بردند. بعد ناگهان یکی از کلاهسفیدها جلوی در فریاد زد: گاز! و همه وحشت کردند. مردم شروع کردن آب روی هم ریختن. این ویدیو اینجا گرفته شد، اصل است، ولی آنچه در تصاویر می‌بینید این است که مردم دچار کمبود اکسیژن هستند نه مسمومیت با گاز.»
گزارش رابرت فیسک در رد حمله شیمیایی با واکنش شماری از منتقدان مواجه شده و نشریه تایمز نیز در گزارشی بدان پرداخته است.
مقامات غربی با این حال معتقدند که حمله شیمیایی قطعا صورت گرفته است، گرچه به نظر می‌رسد هنوز بر سر تعیین نوع ماده‌ی دقیق مورد استفاده اطمینانی وجود ندارد. جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا، گفت:«با اطمینان بالا می‌توانیم بگوییم گاز کلر استفاده شده است. با این حال استفاده از سارین [گاز عامل اعصاب] را منتفی نمی‌دانیم.»
شورای امنیت فرانسه در گزارشی که از بررسی حادثه منتشر کرده، قید کرده است «بر اساس آنالیز اطلاعات فنی از طبقه‌بندی خارج شده که سرویس‌های فرانسوی به آن‌ها دست یافته‌اند... فرانسه معتقد است که بدون شک یک حمله شیمیایی علیه غیرنظامیان در دوما در ۷ آوریل رخ داده است.»
سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی که در گزارش فنی نهایی خود از حمله‌ی شیمیایی به خان شیخون در سال گذشته، نوع ماده‌ی مورد استفاده را «سارین» و عامل حمله را «دولت سوریه» قلمداد کرده بود؛ اظهار نظر قطعی درباره عامل شیمیایی را به بعد از بازدید از محل حادثه منوط کرده است.
بیشتر بخوانید:
- ماکرون: شواهدی مبنی بر استفاده دولت سوریه از تسلیحات شیمیایی داریم
- ده‌ها کشته در حمله «شیمیایی» ارتش سوریه به دوما؛ آمریکا روسیه را متهم کرد
از آن سو مقامات دولتی روسیه از ابتدای رخداد حمله‌ی مظنون به شیمیایی مواضع متفاوتی را ابراز کرده‌اند.
در ۹ آوریل دو روز پس از حمله سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه اظهار کرد که شواهدی از حمله شیمیایی در دوما یافت نشده است.
در ۱۱ آوریل یک اکیپ ارتش روسیه و حاصل «صحنه‌سازی کلاهسفیدها» خواند.
در ۱۳ آوریل وزیر دفاع روسیه، ایگور کوناشنکف، بریتانیا را به صحنه‌سازی یک حمله شیمیایی در دوما متهم کرد.
در ۱۷ آوریل تلویزیون دولتی روسیه با انتشار فیلمی از ارتش این کشور از کشف «یک آزمایشگاه ساخت مواد شیمیایی متعلق به شورشیان» در دوما خبر داد.
در ۱۹ آوریل خبرگزاری اسپوتنیک، وابسته به دولت روسیه، فیلمی اختصاصی از اظهارات یک پسر نوجوان به همراه پدرش پخش کرد که تصویر او پیشتر در ویدئوی مربوط به درمانگاه میدانی دوما پس از حمله‌ی مظنون به شیمیایی دیده شده بود. در فیلم تازه پدر کودک می‌گوید که در مقابل دریافت «بیسکوییت و برنج و خرما» در فیلم ساختگی کلاهسفیدها «بازی کرده‌اند».
بیشتر بخوانید:
پبشتر در جریان تصرف حلب شرقی و اتهامات غرب به نیروهای روسیه، ایران و حکومت سوریه در نقض حقوق بشر؛ اظهارات مشابهی از تلویزیون دولتی روسیه پخش شده بود که طی آن یک تن از اعضای کلاهسفیدها به نام «عبدالهادی کامل» با حضور در جلوی دوربین به «ساخت صحنه‌های جعلی کشتار» اعتراف کرده بود. سازمان عفو بین‌الملل آن را بخشی از «جنگ اطلاعاتی دولت‌های روسیه و سوریه» عنوان ساخته بود.
آگهیالیویر لپیک، کارشناس تسلیحات شیمیایی به نشریه لوموند می‌گوید: «آثار ممکن است محو شوند و هر روز که می‌گذرد از اینکه بدانیم دقیقا چه اتفاقی افتاده است بیشتر دور می‌شویم». ساعاتی پیش استفان دی‌میستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، گفت این سازمان همچنان از بازرسان پشتیبانی می‌کند تا به محل حادثه راه یابند.
بیشتر بخوانید:
دقایقی پیش ژان‌ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه، اعلام کرد روسیه جلوی دسترسی بازرسان سازمان منع گسترش تسلیحات شیمیایی را به محل رخداد حمله در شهرک دوما گرفته است تا «به احتمال زیاد مطمئن شود که شواهد حمله از بین رفته‌اند». لودریان اضافه کرد باید دسترسی کامل، سریع و بدون محدودیت ماموران سازمان منع گسترش تامین شود.