برای نگهداری و محافظت از اسناد تاریخیای که از مقاومت فرهنگی در مقابل رژیمهای سابق کمونیست در اروپای مرکزی و شرقی باقی مانده چه میتوان کرد؟
از آثار هنری ممنوعه از دوران سیطره کمونیسم در اروپا اسناد و مدارک زیادی به جای مانده است. دادهپردازان اروپایی با کمک مجموعهداران، خبرنگاران و جامعهشناسان، طرحی تحقیقاتی را برای نگهداری و حفاظت از این آثار هنر زیرزمینی عصر کمونیسم به راه انداختهاند.
مطالب یورونیوز را در واتساپ دریافت کنید
هنر به مثابه ابزاری برای اعتراض به رژیمهای کمونیستی در اروپا
استفاده از هنر و عناصر فرهنگی همواره ابزاری برای مقاومت و مخالفت با قدرت حاکم بوده است.
بخشی از میراث فرهنگی به جای مانده از دوران سیطره کمونیسم نیز، مربوط به آثار هنر اعتراضی است. هنرمندان زیادی در کشورهای اروپای شرقی سعی میکردند از طریق عناصر فرهنگی مانند موسیقی و شعر مخالفتشان را با رژیمهای کمونیستی در اروپای شرقی ابراز کنند.
بسیاری از رویدادهای هنری این دوران به صورت زیرزمینی برگزار میشد.
پس از گذشت ۳۰ سال از زمان فروپاشی کمونیسم، برای حفاظت از آثار به جای مانده از مقاومت فرهنگی در اروپا چه کاری میتوان انجام داد؟
دادهپردازان به همراه جامعهشناسان برای بایگانی این آثار هنر زیرزمینی در اروپا یک پایگاه اینترنتی داده ایجاد کردهاند.
هدف این طرح محافظت بهتر از مدارک و اسناد تاریخی است که از زمان مقاومت فرهنگی در مقابل رژیمهای سابق کمونیست در کشورهای اروپای مرکزی و شرقی به جای مانده است.
میراث فرهنگی مخالفان رژیمهای کمونیستی سابق
اما تمام این اشیاء از جمله عکس اسلاید واقعی و بخشی از اسناد و مدارک هنر زیرزمینی مربوط به دوران سیطره حکومتهای کمونیستی در اروپا و اروپای شرقی هستند.
این پروژه موسوم به COURAGE در بوداپست انجام میشود و بودجه آن را کمیسیون اروپا تامین میکند.
زابینا کرینی، جامعه شناس مرکز علوم اجتماعی مجارستان میگوید: «کاربر بهنوعی واقعیت گذشته را تجربه میکند. در نتیجه، هم چیزهایی درباره گذشته تاریخی یاد میگیرد و هم اسنادی مرتبط با هنرهای زیرزمینی دوران کمونیسم را میبیند؛ بروشور رویدادهای فرهنگی و مدارکی که از نظر سران کمونیسم غیرقانونی بود. به این ترتیب گذشته را درک میکند.»
بیشتر بخوانید: کشف ویرانههای تمدن گمشده در اعماق آب با واقعیت افزوده
هزاران سند فرهنگی و اپلیکیشن
فیلم، عکس، صدا، موسیقی یا پوستر، هزاران سند فرهنگی زیرزمینی که از زمان کمونیسم به جای مانده در این پایگاه اینترنتی داده قرار دارد که با اپلیکیشنهای مربوطه و کتابچه راهنما یا بازی بهصورت آنلاین قابل دسترس است. هدف محققان، محافظت از این میراث فرهنگی است.
ساندور هوروات، تاریخدان فرهنگستان علوم مجارستان و مسئول هماهنگکننده این طرح معتقد است که درک و شناخت رابطه مردم با قدرت در دوران رژیمهای کمونیستی به شناخت بهتر تاریخ آن سالها کمک میکند. وی میگوید: «با این مدارک هم با ابزاری که قدرتهای کمونیستی در دهه ۶۰، ۷۰ و ۸۰ میلادی برای سرکوب مخالفان به کارمیبردند، آشنا میشویم و هم متوجه میشویم مردم و مخالفان چگونه از عناصر فرهنگی برای مبارزه استفاده میکردند. با درک رابطهای که در این سالها میان مردم و قدرت وجود داشت، به درک بهتری از لحظات تاریخی دست یابیم.»
۱۵۰ هزار سند فرهنگی
مرکز تحقیقاتی هنری موسوم به «آرتپول» در بوداپست با طرح اروپایی همکاری میکند. در این مرکز از ۱۵۰ هزار مدرک از جمله کتاب، آهنگ، شعر یا نامه که از حدود ۶۰۰۰ هنرمند به جای ماندهاست، نگهداری میشود. اگر بخواهید تمام این اسناد ومدارک را در یک قفسه قرار دهید، به ۶۰۰ متر نیاز دارید.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
جولیا کلانیچزای، بنیانگذار مرکز «آرتپول» میگوید: «ما بهتازگی با همکاری پژوهشگران اروپایی علوم شروع به ساخت این پایگاه داده کردهایم. این طرح اهمیت زیادی دارد. نه تنها بهخاطر بایگانی کردن این اسناد، بلکه به این دلیل که مدارکی را که کسی از وجود آن آن اطلاع نداشت در اختیار مردم قرار میدهد.»
توماش قبلا خبرنگار موسیقی بوده است او حدود ۱۰۰۰ پوستر از رویدادهای موسیقی زیر زمینی که دهه ۷۰ و ۸۰ میلادی برگزار میشد را جمعآوری کرده و آنها را در پایگاه اینترنتی داده طرح COURAGE قرار داده است.
او میگوید: «برگزارکنندگان رویدادهای موسیقی زیرزمینی این پوسترها را روزهای پنجشنبه، جمعه، و شنبه در خیابانها می چسباندند، در عرض چند روز یا چند ساعت اثری از آنها نبود. همه چیز خیلی سریع اتفاق افتاد. من آن موقع در این دنیای هنر زیرزمینی و ممنوعه بهعنوان خبرنگار مشغول کار بودم. جمعآوری این مدارک برایم اهمیت داشت و من هم از همان موقع کار گردآوری این اسناد را شروع کردم.»
این پایگاه داده اسناد مقاومت هنری درمقابل حکومتهای کمونیستی اروپا بهطور مرتب در حال تکمیل است.