تنها چند روز پس از اعلام زودهنگام خبر پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان توسط چهار نامزد این رقابت سیاسی، زلمی خلیلزاد نماینده آمریکا در امور صلح افغانستان در اقدامی غیرمترقبه به پاکستان رفت تا همزمان با سفر هیأت طالبان با مقامات پاکستانی دربارۀ صلح گفتگو کند.
آگهیتنها چند روز پس از اعلام زودهنگام خبر پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان توسط چهار نامزد این رقابت سیاسی، زلمی خلیلزاد نماینده آمریکا در امور صلح افغانستان در اقدامی غیرمترقبه به پاکستان رفت تا همزمان با سفر هیأت طالبان با مقامات پاکستانی دربارۀ صلح گفتگو کند.
این سفر بلافاصله واکنش حکومت وحدت ملی را در پی داشت. سخنگوی دولت افغانستان در پیامی توییتری نوشت: «در پروسۀ صلحی که دولت افغانستان مالکیت آن را بر عهده نداشته باشد، پیشرفتی را شاهد نخواهیم بود.»
سیاست افغانستان روزهای پر تب و تابی را پشت می‌گذراند. نگرانی از عدم شفافیت در شمارش آرا از توئیت‌های جان بس، سفیر آمریکا در کابل گرفته تا اظهارنظر نامزدهای ریاست جمهوری و طرفدارانشان مبنی بر رد یا پذیرش شمارش آرای غیر بایومتریک شده، مشهود است.
البته مسئول یوناما در کابل نیز بیکار ننشسته و به کمیسیون مستقل انتخابات سری زده است و از ناظران و نمایندگان نامزدها خواسته تا روند شمارش آرا و سایر پروسه‌ها را در کمیسیون انتخابات بررسی کنند.
عبدالله عبدالله نگران است و اشرف غنی دفاع می‌کند
در این میان اظهارات رسمی آقای عبدالله بر پیروزی وی در انتخابات ریاست جمهوری، تنش‌ها را در فضای سیاسی افغانستان بیشتر کرد.
هر چند پیش از او، گلبدین حکمتیار و محمد حکیم تورسن از دیگر نامزدهای ریاست جمهوری بر پیروزی خود در انتخابات تاکید داشتند اما ادعای این دو به اندازه آقای عبدالله واکنش‌های گسترده در شبکه‌های اجتماعی افغانستان در پی نداشت.
امرالله صالح، معاون اول تیم انتخاباتی اشرف غنی احمدزی نیز با بیان اینکه ۶۰ تا ۷۰ درصد آرا را اشرف غنی احمدزی بدست آورده است، به طور تلویحی اعلام پیروزی کرد.
وی در واکنش به اعلام پیروزی آقای عبدالله گفت: «تنها نهادی که حق داوری برد و باخت را دارد، کمیسیون‌های انتخاباتی است.»
کریم پاکزاد، پژوهشگر در مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیک فرانسه به یورونیوز می‌گوید: «حکمتیار به دنبال امتیازگیری و استفاده از فرصت برای پیش بردن برنامه‌های سیاسی خاص خود است. هدف عبدالله از اعلام پیروزی متفاوت از اهداف دیگر نامزدهاست. از یک طرف بر اساس گزارشی که تیم ثبات و همگرایی از میزان رای‌های وی دارند، قریب به یقین، وی رای بالایی دارد. از طرف دیگر او تجربه انتخابات سال ۲۰۱۴ را دارد که در دور اول در حدود ۴۵ درصد آرا را بدست آورده بود، ولی با این وجود در دور دوم کمیسیون انتخابات تصمیم داشت که حتی آرای دور اول او را هم کاهش بدهد.»
وی ادامه می‌دهد: «به همین خاطر وی با آن که نتایج را از صلاحیت‌های کمیسیون می‌داند، برای پیشگیری از تقلب‌های احتمالی ادعای پیروزی کرده است، البته این ادعای سیاسی از نظر قانونی معتبر نیست.»
این پژوهشگر در زمینه واکنش تیم اشرف غنی می‌گوید: «در تیم اشرف غنی نوعی از حالت دفاعی دیده می‌شود. اشرف غنی ساکت است ولی معاون اول تیم انتخاباتی او با احتیاط زیاد، ادعای پیروزی کرده است. ممکن است این حالت دفاعی، محصول آرای پایینتر او باشد.»
آمار رای دهندگان ممکن است تغییر کند
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان به تازگی اعلام کرده است که دو میلیون و ۵۹۸ هزار و ۴۴۵ نفر در سراسر افغانستان در انتخابات روز شنبه ششم میزان/مهر شرکت کرده‌اند. پیش از این رسانه‌های داخلی و خارجی، آمار رای دهندگان را در حدود دو میلیون نفر اعلام کرده بودند.
عصمت الله مل، معاون کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان می‌گوید که این آمار نهایی نیست و ممکن است تغییر کند. این آمار، واکنش برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی افغانستان را در پی داشته است. فیاض میرزاد، یکی از فعالان رسانه‌ای در صفحه فیسبوک خود نوشته است: «در یک روز آمار رای دهنده‌ها در ولایات جنوبی از بیست هزار تا دو لگ (۲۰۰ هزار) تفاوت را نشان می‌دهد که واقعا نگران کننده است اما جای خوشبختی این است که کمیسیون انتخابات گفته است که تنها رأیی قابل اعتبار است که بایومتریک شده باشد.»
آمریکا از اشرف غنی حمایت نمی‌کند
جان بس، سفیر ایالات متحده آمریکا روز سه‌شنبه در توییتی درباره گزارش ضد و نقیض از تاریخ گشوده شدن مرکز ملی جمع بندی آرا در کمیسیون مستقل انتخابات ابراز نگرانی کرد. مرکز ملی جمع بندی آرا وظیفه ثبت آرای شمارش شده تمامی مراکز رأی دهی را برعهده دارد.
این اولین باری نیست که یکی از مقام‌های آمریکایی بر روند شفافیت در این دور از انتخابات افغانستان تاکید می‌کند. پیش از این هم مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا از نهادهای انتخاباتی خواسته بود که شفافیت در پروسه رأی دهی و شمارش آرا را رعایت کنند.
کریم پاکزاد در این زمینه اظهار می‌دارد: «بیانیه‌های مارک پمپئو و سفیر آمریکا با زبان دیپلماتیک، تقاضای صریح دوری جستن حکومت از تقلب در انتخابات و نوع موضع گیری حکومت افغانستان در انتخابات را مطرح می‌کند. همه قراین از جمله تعلیق ۶۰ میلیون دلار کمک به دولت و پس‌گیری ۱۰۰ میلیون دلار به علت فساد در اداره حکومتی نیز حاکی از آن است که آمریکا مانند سال ۲۰۱۴ از اشرف غنی حمایت نمی‌کند.»
نقش آمریکا در فردای اعلام نتیجه انتخابات
آگاهان سیاسی معتقدند که از سر گیری مذاکرات صلح با طالبان بعد از انتخابات ریاست جمهوری، قابل پیش‌بینی است و ممکن است در صورت بحران انتخابات، بحث گفتگوهای صلح با طالبان جدی‌تر از گذشته دنبال شود.
محمد تقی مناقبی، پژوهشگر در این باره به یورونیوز می‌گوید: «هر چند واکنش‌های آمریکا تاکنون در حد اعلام نگرانی و چند توئیت بوده است اما احتمال دخالت و مدیریت در پروسه سیاسی انتخابات افغانستان وجود دارد. آمریکا تلاش می‌کند که بحران بوجود نیاید و حتی الامکان بحران بعد از انتخابات به طور درست‌تری مدیریت شود، هشدارهایی نیز به هر دو طرف داده است.»
آگهیبه گفته وی اگر در نتیجه انتخابات، دولت مشروع و منتخب بر سر کار نیاید، ممکن است گرد هم آمدن گروه‌هایی از گرایش‌های مختلف در دور یک میز، شبیه کنفرانس بن را شاهد باشیم که نظام بعدی افغانستان را تعیین کنند. ولی این یک احتمال است و ممکن است بحران بدتری رخ دهد. هیچ چیز قابل پیش‌بینی قطعی نیست.»
تا اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، حدود دو هفته باقی مانده است و در این مدت هواداران تیم‌های انتخاباتی بخصوص دو تیم پیشتاز در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها تلاش می‌کنند تا برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، اذهان عمومی افغانستان را آماده کنند.
بر اساس آمارها، چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با پایین‌ترین سطح مشارکت مردم در انتخابات همراه بود.
به گفته کارشناسان مهمترین رکن دموکراسی نوپا در افغاستان با سطح مشارکت مردم در انتخابات سنجیده می‌شود.