وزارت خارجه افغانستان در چند روز اخیر ۱۳ سفیر جدید را معرفی کرده که در این میان پست سفیر سیار و به عبارتی «نماینده خاص در امور مهاجرین» با واکنش‌های زیادی روبرو شده است. یورونیوز با محمد شفق خواتی، سفیر سیار افغانستان در امور مهاجران گفت‌وگویی انجام داده است که در این گزارش آن را بخوانید.
آگهیسفیر سیار افغانستان در امور مهاجران در ایران می گوید که در سفارت جدید، برنامه هایی برای قانونمند شدن تردد، اقامت و کار مهاجران افغانستان در ایران در نظر دارد.
وزارت خارجه افغانستان در چند روز اخیر ۱۳ سفیر جدید را معرفی کرده که در این میان پست سفیر سیار و به عبارتی «نماینده خاص در امور مهاجرین» با واکنش های زیادی روبرو شده است. افغانستان با تعیین اولین سفیر سیار، بزودی صاحب دو سفارت رسمی در ایران خواهد شد.
حدود چهار دهه از مهاجرت بخشی از مردم افغانستان به ایران، همسایه غربی این کشور می گذرد. در حال حاضر دو نسل از مهاجران افغانستان در ایران زندگی می‌کنند. در سال‌های اخیر روابط دو کشور با چالش‌هایی مواجه بوده است.
مهاجرت های قانونی و غیر قانونی برای کار، اقامت و تحصیل و استفاده از مهاجران در جنگ سوریه یا اخبار مطرح شده درباره آموزش و تجهیز بخشی از طالبان توسط دولت ایران از جمله این چالش هاست.
محمد شفق خواتی، سفیر سیار افغانستان در امور مهاجران به یورونیوز می‌گوید: «حدود چهار میلیون مهاجر افغانستان به طور قانونی و غیر قانونی در ایران زندگی می‌کنند و اگر با آمار تقریبی جمعیت افغانستان محاسبه کنیم، حدود ۱۲ درصد جمعیت افغانستان را مهاجرانش در ایران تشکیل می دهد. سفارت کنونی افغانستان و سیستم الکترونیکی، پاسخگوی نیازهای این جمعیت در ایران نیست و مهاجران برای دریافت اسناد قانونی هویتی خود، ماه ها در سفارت و کنسولگری های افغانستان منتظر می مانند و سفارت افغانستان با دشواری های متعددی برای خدمات رسانی به این جمعیت مواجه است.»
به گفته وی، قرار نیست این سفارت وارد مسایل دیپلماتیک میان ایران و افغانستان شود و مسایل سیاسی مربوط به روابط دو کشور را همچون گذشته، سفارت فعلی افغانستان پیش خواهد برد و تمرکز سفارت سیار بر روی مشکلات و چالش‌های مهاجران در امور کنسولی، اقامت و کارشان خواهد بود.
مهاجران افغانستان ساکن در ایران می گویند که برای گرفتن مجوز سیم کارت، رانندگی و تمدید اقامت و کارگری، گاهی با پروسه های طولانی مدت و سختگیرانه ای از طرف دولت ایران مواجه می شوند و نمایندگی های دولت افغانستان در ایران همکاری های موثری برای کاهش مشکلات آنان انجام نمی دهد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
یکی از نگرانی های مطرح شده این است که فعالیت های سفارت سیار در حالت موازی کاری با فعالیت های سفارت فعلی افغانستان قرار نگیرد و این باعث دوچندان شدن مشکلات مهاجران در ایران نشود.
محمد شفق خواتی می گوید که هر دو سفارت در هماهنگی و با وظایف مشخص و تفکیک شده فعالیت خواهد کرد و سفارت سیار افغانستان، تعدادی از کارشناسان حقوق بین الملل و حقوق خصوصی را برای شناسایی چالش ها و راه های حل مشکلات حقوقی مهاجران بکار می گیرد.
در حال حاضر سفارت سیار، یک دفتر در وزارت خارجه در کابل دارد و بزودی یک دفتر مرکزی در تهران و تعدادی از دفاتر محلی در شهرهای پرتردد مهاجران ایجاد می کند.
یکی از برنامه های سفیر سیار، بکارگیری از ظرفیت های فنی و اقتصادی و فرهنگی جامعه مهاجر در افغانستان است.
سفارت سیار از سهمیه قومی تا صلاحیت اجرایی
محمد موسی جعفری، دکتری روابط بین الملل و استاد دانشگاه در مورد تعیین سفیر سیار در امور مهاجران به یورونیوز می گوید: «هر چند مفهوم سفیر سیار برای اولین بار در افغانستان مطرح می شود اما موضوع جدیدی در سیاست بین الملل نیست. پست سفیران سیار برای یاری رساندن به وزرای خارجه ایجاد می شود، سفیرهای سیار با ماموریت های مختلف در کشورها مشغول به فعالیت هستند.»
به گفته وی، در سفرهای اخیری که بین مقام های افغانستان و ایران صورت گرفته است، احتمال دارد در نشست های مشترک به این نتیجه رسیده باشند که یک اداره ای مشابه سفارت سیار شکل بگیرد و وضعیت مهاجران در ایران، ساماندهی شود. بخصوص اینکه در ماه های اخیر، رویدادهای تلخی همچون آتش گرفتن و به رودخانه انداخته شدن تعدادی از مهاجران باعث شد که توجه بیشتری به وضعیت مهاجران در ایران شود.»
وی می گوید: «میزان صلاحیت های سفیر سیار به نوع نگاه ارگ ریاست جمهوری و لایجه وظایف سفیر، وابسته است و همچنین این نگرانی وجود دارد که این پست بخاطر توزیع سهمیه قومی، جنبه تشریفاتی داشته باشد اما از عنوان سفیر سیار در امور مهاجرین، این طور استنباط می شود که این پست برای حل مشکلات حقوقی و اجتماعی مهاجران باشد و از این محدوده فراتر نرود، بخصوص اینکه روابط دیپلماتیک افغانستان با کشورهای جهان برمبنای نگاه عمیق دیپلماتیک نیست، پس نمی توان انتظاری فراتر داشت.»
طبق آمارهای رسمی وزارت کشور ایران، حدود سه میلیون مهاجر قانونی و غیرقانونی افغانستان در ایران زندگی می کنند که چهار درصد جمعیت ایران را تشکیل می دهند. به نظر می رسد این آمارهای دو دولت ایران و افغانستان دقیق نباشد، چون آمار مهاجرانی که به طور غیرقانونی در ایران زندگی می کنند، مشخص نشده است. این مهاجران در شهرها و استان های بزرگ ایران شامل استان های خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان و شهرهای تهران، اصفهان، کرمان، قم، بوشهر زندگی می کنند.