«باید ابعاد تازه‌ای به تجارت جهانی بدهیم، و مواردی نظیر تجارت الکترونیک و اینها را وارد کار کنیم. »
شاید عجیب به‌نظر بیاید، اما کووید ۱۹ ممکن است فرصتی برای تغییر امور جهانی باشد. این بیماری همه‌گیر، بیش از پیش نابرابری جهانی را عریان کرده: شکاف فزایندهٔ دارایی، نابرابری در بهداشت، ناامنی شغلی، بحران اقلیمی فزاینده، و رهبرانی که نقاب از چهره‌شان افتاده و معلوم شده برای خودشان کار می‌کنند نه برای شهروندان.
اما همزمان، به‌شکل بی‌سابقه‌ای روشن شد که جهانیان می‌توانند با هم و به‌سرعت برای منفعت همگانی دست‌به‌کار شوند. پرفسور کلاوس شواب، بنیانگذار مجمع جهانی اقتصاد، یکی از معروفترین هوادارن چندجانبه‌گرایی است و پس از انتخاب جو بایدن امیدوار است که بتوان طرح نو در انداخت. او می‌گوید که بازآرایی جهانی ممکن است و در این باره کتابی نوشته است.
یورونیوز گفتگویی را با وی ترتیب داده است که متن کامل آن را در زیر می‌خوانید.
یورونیوز: به وقتی به وضعیت فعلی جهان نگاه می‌کنید، اولین واژه‌ای که به ذهنتان می‌آید چیست؟
کلاوس شواب: فکر می‌کنم واژهٔ بازآرایی مناسب است، چون هنوز در حال مبارزه با ویروس کرونا هستیم، اما حالا با خبرِ رسیدن واکسن‌ها می‌توان خوشبین بود. اکنون باید فکر کنیم که می‌خواهیم دوران پساکرونا را چطور ساختاربندی کنیم. و واژهٔ بازآرایی به ذهن من آمده، چون یک چیز روشن است، و آن این است که ما دیگر به گذشتهٔ معمول بر نمی‌گردیم. باید از این فرصت استفاده کنیم، همانطور که نیاکان و والدین‌مان از فرصتِ بعد از جنگ جهانی دوم استفاده کردند تا فکر کنند که واقعا چه مشکلی در کار بوده و چه چیزها را باید درست کرد.
یورونیوز: اولویّت شما برای شروع این بازآرایی چیست؟
شواب: سه بُعد و سه اولویّت در کار است. اول آن که باید جهان را برگشت‌پذیرتر کرد، چون قطعاً با غافلگیری‌های دیگری هم روبرو خواهیم شد، ویروس‌های مشابه یا مهمان‌های ناخوانده‌ای از این دست. دوم آنکه باید جهان را فراگیرتر و منصفانه‌تر کرد، چون شاهد اوضاع، احوال ناپایدار و افرادی بوده‌ایم که احساس کرده‌اند کنار گذاشته شده‌اند. و سرانجام باید جهان را بسیار سبزتر کنیم. یعنی باید با تمام توان به سمت کاهش سوخت‌های فسیلی برویم تا جلوی فجایع آينده را بگیریم، فجایعی که امروز نشانه‌های نخست‌شان را می‌بینیم.
یورونیوز: متأسفانه همینطور است. مختصراً به این موارد خواهیم پرداخت اما پیش از آن می‌خواستم دربارهٔ سازوکار کوواکس بپرسم. با توجه به پردهٔ تاریکی که بیماری کووید روی دنیا کشیده، سازوکار کوواکس روزنهٔ امیدی است که نشان می‌دهد کشورهای غنی‌تر می‌توانند به کشورهای نیازمند کمک کنند. فکر می‌کنید سازوکار کوواکس، که بناست در کشورهای فقیرتر، ایمنیِ بهداشتی فراهم کند، با دیدگاه شما دربارهٔ جامعهٔ فراگیر همخوان است؟
شواب: این امر روزنهٔ امیدی است چون نشان می‌دهد اگر شرکایی درست، با هم کار کنند می‌توان به جایی رسید. این نوعی رویکرد ساختاری و نظام‌مند است. با انتخاب رویکردهای ساده نمی‌شود مشکلات جهان را حل کرد، و حُسن کوواکس آن است که واکسن و درمان، و تست گرفتن و سیاست‌های بهداشتیِ درست را با هم ادغام می‌کند. آنچه در دنیای فردا لازم است یک رویکرد بسیار ساختاری‌تر است چون می‌دانیم که همه‌چیز به‌هم مربوط است. همه چیز در سطح جهانی به‌هم متصل است، از مسائل اجتماعی، اقتصادی گرفته تا مسائل سیاسی همه به‌هم مربوط اند. پس یک رویکرد ساختاری لازم داریم.
یورونیوز: اگر به چنین رویکرد ساختاری‌ای نیاز باشد، می‌بینیم که مشکلاتی در کار است. مثلا اروپا از کوواکس فوراً حمایت کرد اما آمریکا و روسیه چنین کاری نکردند.
شواب: فکر می‌کنم که ایالات متحده در آینده به کوواکس خواهد پیوست. چنین کاری گام مهمی است برای تضمین از آنکه شکاف میان کشورهای توسعه‌یافته و کشورهای درحال‌توسعه افزایش پیدا نکند. دیده‌ایم که آسیبی که این ویروس به کشورهای ضعیفتر رسانده جدی بوده و خسارت سنگینی به بار آورده. شهروندان این کشورها با پروژه‌ای نظیر کوواکس می‌توانند از ایمنی بهداشتی بهره‌مند شوند، و همچنین همکاری بسیار بهتری نسبت به گذشته میان کشورهای اروپایی شکل می‌گیرد. به این ترتیب، برای مبارزه با ویروس، خواهیم توانست در زمینهٔ توزیع دارو و درمان، شاهد روند منصفانه‌تری باشیم.
یورونیوز: شما قهرمانِ چندجانبه‌گرایی هستید، یعنی جامعه‌ای که، با رفتن دونالد ترامپ، ملل مختلف در آن سهم دارند. آیا این انگیزه و حرکت تازه، حرکتی است به‌سوی جامعهٔ چندجانبه‌گرای سنتی، یا جهان در مسیر تازه‌ای قرار گرفته است؟
شواب: فکر می‌کنم اینجا هم باید بازآرایی داشته باشیم، ممکن نیست که به همان نظام چندجانبه‌گرایی برگردیم که بعد از جنگ جهانی دوم برپا کرده بودیم. آنچه لازم داریم اصلاح نظام بین‌الملل است. فقط به سازمان تجارت جهانی فکر کنید. باید ابعاد تازه‌ای به تجارت جهانی بدهیم، و مواردی نظیر تجارت الکترونیک و اینها را وارد کار کنیم. بنابراین چندجانبه‌گراها قطعاً با انتخاب جو بایدن قوّت خواهند گرفت. و من بسیار امیدوارم که اکنون بتوانیم نظام‌های ساختاری لازم برای قرن بیست‌ویکم را ایجاد کنیم.