یورش هواداران ترامپ به کنگره؛ آیا حوادث واشنگتن را می توان «کودتا» خواند؟

آگهی

ورود صدها نفر از هواداران دونالد ترامپ، رئیس جمهوری کنونی آمریکا به ساختمان کنگره این کشور در واشنگتن منجر به اخلال در روند بررسی و تائید نتیجه انتخابات ریاست جمهوری این کشور شد.

با این حال اعضای مجلس نمایندگان و مجلس سنا ساعاتی بعد از این حادثه و پس از آنکه پلیس توانست کنترل اوضاع را به دست بگیرد جلسات خود را از سر گرفتند. کنگره ایالات متحده در نهایت در ساعات اولیه بامداد روز پنجشنبه پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری روز سوم نوامبر (۱۳ آبان) را تائید کرد.

برخی از منتقدان دونالد ترامپ پس از حوادث روز چهارشنبه در واشنگتن او را به تلاش برای «کودتا» متهم کرده اند. اما آیا واقعا می توان حمله طرفداران رئیس جمهوری کنونی آمریکا به ساختمان کنگره را «کودتا» نامید؟

هر چند تعریف واحدی برای حوادثی که می توان «کودتا» خواند وجود ندارد اما پژوهشگران علوم سیاسی بر روی چند ویژگی «کودتا» اتفاق نظر دارند. بنا به باور اکثر آنها «تلاش آشکار با کمک ارتش یا گروهی از نخبگان در درون ساختار قدرت برای برکناری رئيس کنونی حکومت با ابزارهایی که خلاف قانون اساسی است» کودتا نام دارد.

کودتا نوعی از برهم زدن نظم حاکم محسوب می شود اما هر شکل از برهم زدن نظم حاکم لزوما کودتا نیست.

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

ویژگی‌های خاص «کودتا» چیست؟

از عضویت عاملان تلاش برای برهم زدن نظم سیاسی حاکم در ارتش یا ساختار حکومت به عنوان یکی از ویژگی های اصلی «کودتا» یاد می شود. در جریان حادثه روز چهارشنبه در واشنگتن هواداران دونالد ترامپ از همراهی ارتش آمریکا برخوردار نبودند هرچند رئیس جمهوری ایالات متحده آنها را تشویق به تجمع و اعتراض کرده بود.

هدف تلاش برای برهم زدن نظم حاکم در «کودتا» رئیس حکومت یا رئیس قوه مجریه است. در جریان حادثه روز چهارشنبه هدف اخلال در تائید پیروزی جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب آمریکا بود اما دونالد ترامپ همچنان رئیس دولت و نفر اول کشور محسوب می شود.

استفاده عاملان برهم زدن نظم حاکم از ابزارها و روش های غیرقانونی و برخلاف قانون اساسی برای به دست گرفتن قدرت اجرایی یکی دیگر از ویژگی های «کودتا» است. هواداران دونالد ترامپ در جریان حوادث واشنگتن بی شک به دنبال تمدید دوره حضور او در راس دولت بودند اما هدف آنها به دست گرفتن قدرت اجرایی در روز حادثه نبود زیرا دونالد ترامپ همچنان در کاخ سفید حضور داشت.

با در نظر گرفتن این ویژگی ها می توان نتیجه گرفت که یورش طرفداران دونالد ترامپ به ساختمان کنگره «کودتا» محسوب نمی شد. با این حال این امر از اهمیت آنچه روی داد کم نمی کند زیرا هواداران دونالد ترامپ با استفاده از ابزار غیرقانونی به کنگره به عنوان اصلی ترین نهادهای دموکراتیک در آمریکا یورش بردند. آنها برای مدتی کوتاه موفق شدند روند تائید پیروزی جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب آمریکا را به تاخیر بیاندازند.

تفاوت «کودتا» با «تلاش برای کودتا»

در این میان باید در نظر داشت که «کودتا» اغلب برای توصیف اقدامی به کار می رود که نتیجه بخش بوده است. به عنوان مثال کودتای عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری کنونی مصر در سال ۲۰۱۳ علیه محمد مرسی، رئیس جمهوری قانونی این کشور تلاشی موفق برای کودتا بود و در نتیجه تنها «کودتا» خوانده می شود.

این در حالی است که اقدام گروهی از اعضای ارتش ترکیه در سال ۲۰۱۶ برای برکناری رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه «کودتای نافرجام» یا «تلاش برای کودتا» نام گرفت زیرا عوامل آن نتوانستند قدرت را به دست بگیرند.

حوادث واشنگتن را باید چه نامید؟

یورش هواداران دونالد ترامپ به ساختمان کنگره شکلی از شورش و اعتراض خشونت بار انتخاباتی بود. این گونه اعتراض ها در بسیاری از کشورهایی که قواعد دموکراسی در آنها جا نیافتاده است روی می دهد اما وقوع آن در آمریکا به عنوان کشوری که دهها بار انتقال مسالمت آمیز قدرت را تجربه کرده است بی سابقه بود.

خودداری دونالد ترامپ از پذیرش شکست در انتخابات ریاست جمهوری با تاکید بر ادعاهایی که از توطئه علیه او و هوادارانش حکایت داشت دلیل اصلی حوادث روز چهارشنبه واشنگتن بود. گروهی از اعضای حزب جمهوریخواه به ویژه جاش هالی، سناتور ایالت میسوری و تد کروز، سناتور تگزاس در این مسیر دونالد ترامپ را همراهی کردند. اقدامی که زمینه ساز بروز خشونت و شورش انتخاباتی علیه نهاد کنگره شد.

پژوهش ها نشان داده است که استفاده از ادبیات ستیزه جو و تند از سوی سیاستمداران احتمال بروز خشونت های سیاسی را افزایش می دهد. در همین راستا نقش توئیت های دونالد ترامپ را در تحریک هوادارانش نمی توان نادیده گرفت.