استاد کینگز کالج لندن: تاخیر در واکسیناسیون، ایران را با بحران فرار از واکسن مواجه می‌کند

تزریق مرحله نخست آزمایش بالینی واکسن ایران
تزریق مرحله نخست آزمایش بالینی واکسن ایران Copyright خبرگزاری مهر
نگارش از نیما قدکپور
هم‌رسانی این مطلبنظرها
هم‌رسانی این مطلبClose Button

شهرام کردستی مدیر گروه ایمنی شناسی سرطان کینگز کالج لندن به یورونیوز می گوید ام. آر ان ای های موجود در واکسن بیون‌تک- فایزر تنها به عنوان یک «پیام رسان» عمل می کنند و خود کپی از ژنوم و ژن های اصلی هستند وبه هیچ وجه نمی توانند جای ژن های اصلی را بگیرند.

آگهی

با گذشت دست کم یکسال از شیوع ویروس کرونا، این همه گیری همچنان روزانه جان ده ها هزار نفر را می گیرد.

قربانیان ویروس بزودی از مرز دو میلیون نفر عبور خواهندکرد. در حال حاضر کمتر از انگشتان یک دست واکسن کرونا در بازارهای جهانی وجود دارد. مدرنا، آکسفورد و فایزربیون تک. هر سه محصول اروپا و آمریکا.

با این حال بسیاری با واکسیناسیون سراسری و توده ای مخالفند. اغلب مخالفان، به کارخانه های داروسازی سازنده واکسن ها مشکوک هستند. در میان مخالفان واکسیناسیون از آمریکایی تا فرانسوی و ایرانی و از طبقات مختلف اجتماعی و سیاسی وجود دارند.

یکی از آنها رهبر جمهوری اسلامی است. آیت الله خامنه ای بتازگی وزارت بهداشت ایران را از خرید واکسن فایزر بیون تک و یا هر واکسن «آمریکایی-بریتانیایی و یا فرانسوی» برحذر داشت. پس از سخنان او، شایعات مختلفی در رسانه ها شنیده شد. از جی پی اس موجود در واکسن ها گرفته تا تغییراتی که در دی ان ای انسانها ایجاد می کنند. و یا اینکه نماینده مجلس ایران گفت که واکسنهای فایزر بیون تک عامل عقیم سازی جامعه می شود. این شایعات مختص به ایران نیستند. گروه های ضدواکسیناسیون کرونا در سراسر جهان به این شایعات دامن می زنند.

اما کدامیک از این تئوریها به واقعیت نزدیک هستند. آیا واکسن فایزر بیون تک، وسیله ای است از سوی قدرت های بزرگ برای کنترل بدن و فردای بشریت؟‌

یورونیوز در همین ارتباط با شهرام کردستی، استاد و مدیر گروه ایمنی شناسی سرطان کینگز کالج لندن گفتگو کرد.

یورونیوز:‌ با در نظر گرفتن سخنان آقای خامنه‌ای، اگر قرار به حذف واکسن‌های آمریکایی و بریتانیایی و فرانسوی باشد آیا ایران امکان وارد کردن واکسن معتبری خواهد داشت؟

شهرام کردستی:‌ مهم ترین نکته این است که فایزر به هیچ وجه واکسن آمریکایی نیست. فایزر فقط اسپانسر آن است. این واکسن اصولا یک محصول آلمانی است. اما دو واکسن دیگر، مدرنا یکی در آمریکا و آکسفورد یکی در بریتانیا ساخته شده اند. این واکسن ها تاییدشده هستند. این سه واکسن تنها واکسن هایی هستند که از سوی سازمان جهانی بهداشت تاییدشده اند.

واکسن های دیگری هم هستند که به تاییدشدن از سوی سازمان جهانی بهداشت نزدیک هستند. اگر همین امروز سایت سازمان بهداشت جهانی رو چک کنید، می بینید که بیش از ۳۷ واکسن مختلف در فاز سوم آزمایش هستند. واکسنهایی که تولید کشورهای مختلف هستند. اینها هم بتدریج، البته بستگی به نتایج شان دارند تایید خواهندشد. از جمله کشورهای تولیدکننده واکسن می توان به برزیل و چین و هند اشاره کرد.

اما مساله و یا مشکلی که امروز وجود دارد جای دیگری است. اولین موضوع اینکه شما نمی توانید هر زمان که اراده کردید واکسنی را خریداری کنید و فردا هم تولیدکنندگان بگویند: «باشد از فردا ما این قدر واکسن در اختیار شما قرارخواهیم داد.» و اینکه اصولا به جز واکسن های موجود که از پیش خریداری شده اند معلوم نیست واکسن های در حال آزمایش چه وقت وارد بازار می شوند.

ثانیا شما باید چند تا واکسن مختلف را از قبل پیش خرید بکنید که هرکدام که زودتر وارد بازار شده را بتوانید به دست مردم برسانید. روش اصلی مبارزه با یک همه گیری. کاری که اروپایی ها انجام دادند. اتحادیه اروپا تنها یک نوع واکسن نخرید. اتحادیه اروپا این ریسک را انجام داد با سرمایه گذاری بالا و رفت چندین واکسن را پیش خرید کرد که حالا سه نوع مختلف از واکسن ها تایید شده اند و در دسترس هستند.

بریتانیا و آمریکا هم دقیقا همینکار را کردند. این یک سرمایه گذاری است که نیاز به کار کارشناسی دارد و باید بدانید محصولی را بخرید که هرچه سریعتر به دستتان می رسد. اما اینها یک بخش قضیه هستند.

بخش مهم و حیاتی تاخیر در خرید و تزریق واکسن است. شما زمانی که واکسیناسیون را به تاخیر می اندازید و دیر شروع می کنید خطری که وجود دارد، خصوصا زمانی که یک ویروس رها شده باشد در جامعه، این است که در درازمدت خطرهای جهش های ژنتیکی بیشتری هست.

هرچقدر ویروس رهاشده بیشترگسترش پیداکند، خطر تغییرو تحولات و جهش ها بیشتر است. زمانی که این اتفاق می افتد ما از اصطلاح «فراراز واکسن» استفاده می کنیم.

فراراز واکسن زمانی اتفاق می افتاد که اثرات آن روی یک ویروس کم اثر و به ترتیب بی اثر می شود. ویروس قویتر می شود. سپس این گونه های جدید ویروسی به سرعت می توانند در تمام دنیا پخش شوند. به این ترتیب، نه تنها این ویروس ها برای آن کشور بلکه برای تمام جهان دردسرساز خواهندشد، مثل اتفاقی که پس از جهش ویروس در بریتانیا افتاد. ویروس جدید و جهش یافته بریتانیا همه جهان را درگیر کرده است.

به این ترتیب باید گفت که واکسیناسیون سریع واکسن های معتبر و مورد تایید که البته زمان بر هم هست بسیار اهمیت دارد. اگر واکسیناسیون سریع انجام نگیرد با خطرات جدیدی و گسترده تری مواجه خواهیم شد.

یورونیوز:‌ با توجه علم پزشکی و فناوریهای که امروزه در اختیار دانشمندان قراردارد، تا چه حد می توان برخی از فرضیه های «توطئه» را باورکرد. مثلا اینکه واکسن های جدید می تواند ژن و دی ان ای شما را عوض کنند؟

شهرام کردستی:‌ اول اینکه تئوری توطئه راجع به واکسن چیز جدیدی نیست. بسیاری در جهان به آن معتقدند و جنبشی هم درست کرده اند برای مبارزه با واکسیناسیون. می دانید که آقای کندی یکی از اصلی ترین حامیان این تئوری توطئه، یک امریکایی است. او منابع مالی فراوانی را در خدمت توطئه پردازان قرارمی دهد.

امریکا یکی از مهم ترین کشورهایی است که شهروندان آن به تئوری توطئه باور دارند و در این کشورمخالفت رواج پیداکرده است. این که چرا و چگونه در حوصله این مصاحبه نمی گنجد.

آگهی

اما این چیزی که شایع شده است درباره RNA، در واقع این همان چیزی است که ما در مبارزه با سرطان از آن استفاده می کنیم. اولین بار برای مبارزه با سرطان این «آر آن ای ها» طراحی شده اند که کار اصلی آنها در واقع «پیام رسانی»‌ است. پیام رسانی از هسته سلول به سطح سلول. آر ان ای ها عمر بسیار محدودی دارند. اینها در واقع ترجمه ای هستند از ژنوم ما و یا از همان ژن های اصلی ما. پس اینها نمی توانند برعکس عمل بکنند و بروند ژن ما را عوض بکنند. اینها خودشان بنوعی کپی از ژن ما هستند. کپی چیز دیگری هستند و نمی توانند جای عنصر اصلی را بگیرند.

بنابراین از لحاظ علمی اینها نمی توانند چیز زیادی راتغییر بدهند. و جالب اینکه کسانی که توانسته اند در علم با استفاده از تکنیک هایی بسیار پیچیده موفق شده اند برخی از ژن ها را برای درمان بیماری های خاص تغییربدهند، بقولی می گویند ژن درمانی بکنند، دانشمندانی بوده اند که جایزه نوبل پزشکی گرفته اند. یعنی تغییر ژن آنقدر مشکل است که عده ای دانشمند پس از سالها کار توانسته اند تغییراتی بدهند که جایزه نوبل پزشکی گرفته اند. تکنیک بسیار مشکلی بکارگرفته شده و نمی توان در کوتاه مدت انجام آنرا حتی متصورشد. بنابراین با صراحت می توان گفت که هیچ واکسنی در حال حاضر ساخته نشده و نمی شود که بتواند ژنوم شما راتغییربدهد.

یورونیوز: دکتر مرندی، پزشک نزدیک به رهبر ایران گفته سازمان جهانی بهداشت به سوی فناوری آمریکا تمایل پیدا کرده تا این کشور به سازمان جهانی بهداشت بازگردد. آیا ممکن است سازمان جهانی بهداشت اعتبار خود را فدای چنین زد و بندهایی کرده باشد؟

شهرام کردستی:‌ سیاستمدار نیستم. از چیز پشت پرده ای هم خبرندارم. اما چیزی که می دانم این است. واکسن فایزر در درجه اول ساخت آلمان است. ساخت آمریکا نیست. به صراحت می توان گفت که جهان به اندازه ای درگیر شیوع کروناست که احتمال هرگونه زدوبند سیاسی وجود ندارد. سیاستمدار نیستم ولی می دانم که سازمان بهداشت جهانی و دولت ها تا اندازه ای در موضوع کووید تحت فشار افکار عمومی هستند که امکان اینکه هرگونه زدوبند سیاسی در پس ماجرای آن وجود داشته باشد به صفر می رسد.

یورونیوز:‌ اثرات جانبی مشاهده شده برای واکسن‌های فایزر و مدرنا تاکنون چه بوده؟

شهرام کردستی: ببینید در بیمارستان ما تاکنون هزاران نفر واکسن فایزر را دریافت کرده اند. بصورت روزانه صدها نفر این واکسن را در همین بیمارستان دریافت می کنند. تاکنون به جز عوارض جانبی مثل خستگی و کمی تب تاکنون چیز دیگری را مشاهده نکرده ایم. این تجربه شخصی خودم. اما در بعد جهانی هم باید گفت گزارش هایی که مبنی بر عوارض جدی واکسن ها مشاهده شده است تاکنون بسیار نادر بوده است. عوارضی که شاید از بسیاری از واکسن های دیگر بسیار هم کمتر بوده اند. در تنها گزارش ها نسبت به عوارض جدی، یکی دو مورد، ببخشید چندین مورد حساسیت و بروز شدید آلرژی مشاهده شده است. که البته این گزارش ها نسبت به میلیون ها دوزی که تاکنون تزریق شده است، کاملا ناچیز هستند.

یورونیوز: در ایران واکسن‌های زیادی مثل واکسن هپاتیت یا واکسن سرخک و سرخجه، یا واکسن‌های دیگر استفاده می‌شود. آیا همه این واکسن‌ها تاکنون ساخت جایی غیر از آمریکا و بریتانیا بود؟ یا ایران فقط برای واکسن کرونا نمی‌خواهد از واکسن آمریکایی و بریتانیایی استفاده کند؟

شهرام کردستی: بدلیلی که سالهاست که در ایران نبوده ام و خبر زیادی ندارم نمی توانم جواب قاطعی در این باره بدهم. تنها چیزی که قطعی است این است که ایران سالهاست در زمینه ساخت بسیاری از واکسن ها خودکفا شده است. همزمان هم مطمئن هستم که واکسن های خارجی بسیاری به ایران وارد می شود وتعجب خواهم کرد اگر از میان این واکسن ها مدل آمریکایی و یا فرانسوی وجود نداشته باشد.

آگهی

یورونیوز: واکسنی که هم شرایط مورد نظر ایران (آمریکایی و بریتانیایی نبودن) را داشته باشد و هم مورد تائید سازمان جهانی بهداشت باشد وجود دارد؟

شهرام کردستی: در همین ساعت و روزی که صحبت می کنیم تنها سه واکسن هستند که مورد تایید سازمان بهداشت جهانی رسیده اند. مدرنا، فایزر و آکسفورد. البته به نظرم بعید نیست که در روزهای آینده شاهد تایید واکسنهای جدیدتری باشیم. کوواکس پروژه سازمان بهداشت جهانی، هدفش این هست که دولتهای مختلف بتوانند گونه های مختلف واکسن ها را در یک سبد بگذارند تا دسترسی جهانیان در اسرع وقت به واکسن صورت بگیرد.

هم‌رسانی این مطلبنظرها

مطالب مرتبط

جلسه اضطراری سازمان جهانی بهداشت درباره سه گونه جدید ویروس کرونا

ورود نامزدی دیگر به رقابت تکراری بایدن و ترامپ؛ رابرت کندی جونیور کیست و چرا نامزد ریاست جمهوری شد؟

افزایش بیماری‌های مقاربتی در اروپا؛ مرکز پیش‌گیری و کنترل بیماری‌ها هشدار داد