پنداروسکی: «کسانی که نقشه‌ها را ترسیم می کنند، هرگز رنج نمی کشند اما مردم عادی رنج می کشند و ما به اندازه کافی این رنج‌ها را در تاریخ بالکان شاهد بوده‌ایم.»
بروکسل مرکز فعالیت‌های رهبران بالکان غربی، سران کشورها و دولت‌هایی است که بطور مکرر به اینجا می آیند. یکی از آنها استوو پنداروسکی رئیس جمهوری مقدونیه شمالی است که مهمان من در برنامه گفتگوی جهانی است. با او درباره فرایند عضویت مقدونیه شمالی در اتحادیه اروپا، بحث تغییر مرزها در منطقه و واکسناسیون گفتگو کرده‌ایم.
یورونیوز: پس از ملاقات امروز شما با رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گفتید که رکود در فرایند ادغام در اروپا، پیام‌های زیان‌آوری به بالکان غربی می فرستد و بر ثبات منطقه تاثیر منفی می گذارد. اگر روند الحاق در کشورهایی شبیه کشور شما پیش نرود، چه اتفاقی می افتد؟
پنداروسکی: «بدان معناست که شاهد افزایش پوپولیسم ناسیونالیسم قهقرایی خواهیم بود. از لحاظ اقتصادی و حتی از لحاظ ایجاد فضایی که در آن می توان از سندی غیر رسمی صحبت کرد که از تغییر مرزها صحبت می کند. شنیدن این ایده منسوخ در قرن ۲۱، در سال ۲۰۲۱، صحبت درباره تغییر مرزها بعد از ۳۰ سال سرمایه‌گذاری سنگین از طرف اروپایی ها در منطقه بالکان غربی و البته در کلیت اقتصاد منطقه و دیگر سختی‌هایی که مردم متحمل شده اند. این نتیجه نهایی این سیاست است.»
یورونیوز: درباره این سند غیررسمی که از تغییر مرزها در بالکان غربی صحبت می کند، چه می دانید؟
پنداروسکی: «چیزی بیشتر از مقامات بلند پایه اتحادیه اروپا نمی دانم، یعنی آنها به من گفتند که هیچ چیزی درباره آن نمی دانند و وقتی من پرسیدم چرا، آنها در این زمینه چیزی نمیگویند زیرا آنها باید این ایده‌ها را محکوم کنند، صرف نظر از اینکه مبتکر و انتقال دهنده این ایده‌ها چه کسی باشد. بورل، مسئول سیاست خارجی در این زمینه کاملا فعال بود و در بیانیه‌ای صریح این ایده‌ها را محکوم کرد اما من از تمامی آنها می خواهیم گهگاهی و در تمامی سطوح اتحادیه اروپا، علیه این ایده‌ها صحبت کنند زیرا این ایده‌ها خیلی خطرناک‌اند بویژه در این منطقه که به تازگی از مجموعه جنگ‌های خونین بالکان خارج شده است. در دهه ۱۹۹۰ بیش از ۱۰۰ هزار نفر در کل این منطقه کشته شدند، میلیون‌ها نفر جابه جا و دوباره اسکان داده شدند و خسارات زیادی به خانه‌های آنها وارد شد و نتیجه این شد که بهترین و درخشانترین افراد، منطقه و میهن‌شان را برای همیشه ترک کردند. در وضعیت کنونی اگر کسی در تلاش برای بازسازی فضایی است که در آن از تغییر مرزها صحبت شود، من می توانم بعنوان کسی که همه اینها را پشت سر گذاشته است و نه بعنوان مردم بوسنی و هرزگوین، به شما بگویم که ما درباره مقدونیه و در حال حاضر مقدونیه شمالی نکته‌ای را می دانیم و آن این است که شما نمی توانید در بالکان، مرزها را تغییر دهید و بعدازظهر همان روز شاهد حمام خون نباشید. به همین سادگی.»
یورونیوز: آیا شرایطی وجود دارد که تغییر مرزها را در غرب بالکان بپذیرید؟
پنداروسکی: «نه، نه. ما شاهد رنج‌های وحشتناک مردم، مردم عادی خواهیم بود. کسانی که نقشه‌ها را ترسیم می کنند، هرگز رنج نمی کشند اما مردم عادی رنج می کشند و ما به اندازه کافی این رنج‌ها را در تاریخ بالکان شاهد بوده‌ایم.»
یورونیوز: چرا از آمادگی مقدونیه شمالی برای ورود به روند مذاکرات عضویت در اتحادیه اروپا اطمینان دارید؟
پنداروسکی: «ما بهترین نامزد آماده در تاریخ اتحادیه هستیم. ما از سال ۲۰۰۵ زمانی که به یک کشور نامزد عضویت تبدیل شدیم در حال آماده سازی هستیم. ما افراد باتجربه زیادی با دانش اروپایی داریم و آنها می توانند فورا مذاکرات را در حوزه‌های مختلف آغاز کنند. نمی گویم که فقط رهبران اروپا باید برای این وضعیت سرزنش شوند، به نظرم رهبران کشورهای بالکان غربی از جمله خود من، اقدامات کافی انجام نداده‌ایم. واضح است که در تمام جلساتی که من با مقامات اتحادیه اروپا داشتم، گفتم که هنگامی شما در بالکان غربی غایب باشید این خلاء استراتژیک با کشور دیگری پر می شود. این یک حسن تعبیر است، البته که همه می دانند ما درباره چه کسی صحبت می کنیم و کشورهای ثالت از این وضعیت استفاده کرده‌اند از جمله در دیپلماسی واکسن و سوء استفاده از وضعیت بد همه گیری بی سابقه که همه با آن درگیریم و در قرن گذشته هرگز مشاهده نشده است. آنها شروع کردند به پر کردن آن خلاء. بنابراین من از اروپا می خواهم که در بالکان غربی حضور بیشتری داشته باشد. من خواهان عضویت فوری نیستم، من خواستار اجرای حق آغاز پروسه عضویت هستم.»
یورونیوز: درارتباط با بلغارستان چه چیزهایی باید تغییر کند تا آنها بتوانند خودشان را ازوضعیت انسداد در ارتباط با مذاکراتی که برای مقدونیه شمالی آغاز می شود، آزاد کنند؟
پنداروسکی: «آنها باید با واقعیت کنار بیایند، نه بیشتر، نه کمتر. آنها گفته‌اند که من یا دیگر نمایندگان سیاسی کشور باید روی کاغذ امضا کنیم و در اسناد ذکر کنیم که در سالهای قبل از ۱۹۴۴، بلغارستانی بوده‌ایم نه قومیت مقدونیه‌ای. و اینکه ما به زبان بلغاری صحبت می کرده ایم نه زبان مقدونیه‌ای. این خواسته‌ها برای هر کسی در اروپای معاصر دور از ذهن است. برخی از اظهارات از طرف مقدونیه شمالی، از سوی رهبری اسکوپیه عمدا یا غیر عمد از سوی دوستان بلغاری نادرست تفسیر شده است که گویا ما منتظر تغییر سیاسی در صوفیه هستیم. واقعیت این است که ما منتظر شخص دیگری نیستیم. ما منتظر دولت تازه انتخاب شده مشروع بلغارستان هستیم. ما منتظر هستیم که بلغاری ها مشخص کنند که مذاکره کننده آنها چه کسی خواهد بود.»
یورونیوز: رویکرد اتحادیه اروپا به عضویت مقدونیه شمالی در اتحادیه چگونه است؟
پنداروسکی: «خیلی خوشبین نیستم و این را با خوشحالی نمی گویم. اما روندها حاکی از آن است که در میان مردم عقاید متفاوتی درباره اتحاریه اروپای امروز وجود دارد. نه به دلیل این انسداد توسط بلغارستان و قبل از آن توسط یونان، بلکه به دلیل عدم حضور و تلاش ناکافی اروپا و عدم ابتکارات لازم برای منطقه بالکان. می توان یکی دو تا نظرسنجی اخیر در کشورم را مثال بزنم که در سه چهار ماه اخیر انجام شده است. وقتی پرسیده شده که آیا شما دیگر سازمان‌های منطقه‌ای اوراسیا را به اتحادیه اروپا ترجیح می دهید؟ ۳۹ درصد پاسخ آری داده‌اند. وقتی پرسیده شده که چه کسی بهترین دوست کشور شماست؟ ۲۳ درصد گفته‌اند فدراسیون روسیه. وقتی شما یعنی اروپا بعنوان نخستین انتخاب مردم حضور چندانی در منطقه ندارید، مردم به دنبال آلترناتیو دیگری می گردند.»
یورونیوز: کمی درباره واکسن صحبت کنیم. کارزار واکسیناسیون مقدونیه شمالی در چه وضعی است؟
پنداروسکی: «حداکثر طی دو یا سه روز آینده واکسن‌های چینی وارد می شوند. ما قبلا فایزر دریافت کرده ایم و اسپوتنیک را نیز از طریق صربستان دریافت کردیم. تقریبا ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر ایمن شده اند که مطمئنا کافی نیست و من می توانم خشم و ناامیدی مرم را درک کنم. من شخصا درگیر تهیه برخی واکسن‌ها و کمک به وزارت بهداشت بوده‌ام و به دولت از اسکوپیه کمک می کنم که در اسرع وقت این واکسن‌ها را در مقدار زیاد آماده کنند. ما و خود من در این زمینه ناموق بوده‌ایم. بنابراین من فکر می کنم که ما نمی توانیم درباره خیانت از سوی رهبران سیاسی اروپا یا اتحادیه اروپا یا دوستان غربی مان صحبت کنیم. من می توانم از خیانت به کشورهای فقیر از سوی شرکت‌های بزرگ داروسازی حرف بزنم. شما می توانید تصور کنید که اگر آلمان، فرانسه یا دیگر کشورهای قدرتمند اروپایی از سطح ایمن سازی جمعیت خود راضی نیستند به این خاطر است که شرکت های بزرگ داروسازی به دنبال جاهای دیگر بوده‌اند نه این کشورها. حال در مورد ملل کوچک و فقیر بالکان که در موقعیتی نیستند که چیزی را به کسی دیکته کنند چه باید گفت؟»