«اگر نتوانیم همه افراد را در همه‌جای دنیا هرچه زودتر واکسینه کنیم، و اگر این نابرابری شدید میان کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه باقی بماند، ممکن است در بسیاری از جنبه‌های اقتصاد جهانی شاهد فروپاشی باشیم.»
همه‌گیری، تغییرات آب‌وهوایی و مهاجرت از جمله مسائل مهمی بود که دبیرکل سازمان ملل متحد به‌تازگی دربارهٔ آنها با رهبران شورای اروپا در بروکسل گفتگو کرد. گرچه برسر این گاه توافق و گاه اختلاف نظر هست، میان اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد در این زمینه‌های همکاری‌ای جدی جریان دارد. یورونیوز به همین مناسبت با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد گفتگویی ترتیب داده است که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.
یورونیوز: شما اخیرا برای دومین بار به سمت دبیرکل سازمان ملل منصوب شدید و این امر گویای دو نکته است؛ نخست آن‌که از عملکرد شما راضی هستند و دوم آن که خودتان به کارتان علاقه دارید. اما در دورهٔ دوم تصدی‌تان بر چه امور تمرکز دارید؟
آنتونیو گوترش: به احتمال زیاد تمرکزم بر مواردی که برمی‌شمرم خواهد بود. جوامع امروز به‌خاطر همه‌گیری، تغییرات آب‌وهوایی و نیز بی‌قانونی در فضای مجازی آسیب‌پذیر شده‌اند، خطر افزایش تسلیحات هسته‌ای نیز هست. و حقیقت آن است که برای حل‌وفصل این مسائل بیش‌ازپیش به همکاری بین‌المللی و مشارکت چندجانبه نیاز داریم و باید چندجانبه‌گرایی را تقویت کنیم به‌خصوص در مورد مسائلی نظیر تغییرات آب‌وهوایی، یا بهداشت و آمادگی برای همه‌گیری‌ها، برای برخورد با این موارد باید نظام چندجانبه‌گرای سیاسی را تقویت کنیم. به سازمان جهانی بهداشت نگاه کنید.
لزوم چندجانبه‌گرایی برای حل‌وفصل بحران همه‌گیری
یورونیوز: بزرگترین چالش کنونی بشر همه‌گیری کووید است، شما در پارلمان اروپا گفتید که در این وضعیت هر دوحالت فروپاشی یا گشایش ممکن است. منظورتان از این حرف چه بود؟
گوترش: بسیار ساده است. درحالی‌که ویروس دائما جهش پیدا می‌کند و این امر ممکن است واکسن را بی‌تأثیر کند، اگر ما نتوانیم همه افراد را در همه‌جای دنیا هرچه زودتر واکسینه کنیم، و اگر در این زمینه نابرابری شدیدِ میان کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه باقی بماند، ممکن است در بسیاری از جنبه‌های اقتصاد جهانی شاهد فروپاشی باشیم. برعکس اگر بتوانیم همگان را همه‌جا واکسینه کنیم و این ویروس را شکست بدهیم، و همزمان مشکل کمبود نقدینگی کشورهای درحال‌توسعه را درنظر بگیریم و آنها بتوانند اقتصادشان را پس از همه‌گیری احیا کنند ممکن است گشایش داشته باشیم.
یورونیوز: در زمینه امکانات اجتماعی و بهداشتی میان کشورها آشکارا اختلاف عظیمی هست، اما فکر می‌کنم ضروری‌ترین نکته همانطور که گفتید نابرابری در زمینه واکسن است. شما گفته‌اید طرحی جهانی نیاز است، اما این مسئله فوری است.
گوترش: بهل، باید ظرفیت تولید واکسن را دوبرابر کنیم و همچنین شیوهٔ توزیع عادلانه‌ای داشته باشیم. من به همین منظور به اعضای «گروه ۲۰»، بخصوص کشورهایی که واکسن را تولید می‌کنند یا توان تولیدش را دارند، پیشنهاد کردم که هر کشور یک نیروی ویژهٔ فوریت در این زمینه ایجاد کند تا پشتیبانی‌های فنی صورت بگیرد، مجوزهای لازم صادر شود و زنجیرهٔ پیشتیبانی راه بیفتد، تا ظرفیت تولید را دوبرابر کنیم و در همکاری با صنایع داروسازی و همچنین به‌یاری طرح کوواکس بتوانیم واکسن را عادلانه در همه‌جا توزیع کنیم.
تغییرات آب‌وهوایی از اهداف تا سیاست‌ها
یورونیوز: یکی دیگراز چالش‌های جهانی تغییرات آب‌وهوایی است. شما پیمان اقتصاد سبز اروپا را ستوده‌اید. اما منتقدان می‌گویند این کافی نیست، چون این اقدامات بسیار کم و دیرهنگام‌اند. پاسختان چیست؟
گوترش: اروپا به لحاظ هدف‌گذاری‌ها در مسیر درست است. آنچه اکنون لازم داریم اقدامات و سیاست‌هایی است که این اهداف را تحقق ببخشند. و دراین زمینه نگرانی‌هایی هست. چون در طرح احیای اقتصادی که در اروپا و دیگر مناطق ارائه شده، هنوز پول زیادی برای سوخت فسیلی درنظر گرفته شده و به‌اندازهٔ کافی برای انرژی‌های تجدیدپذیر هزینه نشده. هنوز از مالیات بردرآمد به‌سوی مالیات بر مصرف سوخت‌های فسیلی نرفته‌ایم. اروپا هنوز نمی‌تواند روی ساخت نیروگاه‌های فسیلی در دنیا سرمایه‌گذاری نکند، و در نقاطی از جهان همچنان نیروگاه‌های زغال‌سنگی ساخته می‌شود. بنابراین اهداف زیست‌محیطی فعلی خوب‌اند اما باید سیاست‌هایی اجرا شود که رسیدن به این اهداف را ضمانت کند و البته باید تلاش کرد که باقی دنیا نیز همین کار را بکنند.
چالش پناهجویان و طرح عظیم مقابله با خشونت علیه زنان
یورونیوز: نکته بعدی موضوعی است که شما وقت و انرژی بسیاری را صرف آن کرده‌اید و آن هم چالش پناهجویان است. اکنون همه‌گیری وضعیت مهاجران را وخیم‌تر هم کرده است. آیا از گفتگو با سران اروپا نتیجه گرفته‌اید که آنها بناست با این موضوع به شکل شایسته‌ای برخورد کنند؟
گوترش: فکر می‌کنم هنوز راه زیادی در پیش داریم. اما یک چیز روشن است. وقتی تجارت در اتحادیه اروپا آزاد باشد، و منِ نوعی بتوانم بدون نشان‌دادن پاسپورت یا هر مدرک دیگری از بروکسل به کپنهاگ یا لیسبون بروم، و پول رایج هم همه‌جا یکی باشد، روشن است که نمی‌توان به‌صورت کشوربه‌کشور به مسئلهٔ پنهاجویی پرداخت. برای برخورد با مسئله پناهجویی و مهاجرت باید رویکرد یکدست اروپایی داشته باشیم و اگر میان اروپا و کشورهای مبدأ و مقصدِ مهاجرت همکاری مؤثری نباشد، قاچاقچیان بازهم کنترل موج پناهجویان را به‌دست می‌گیرند.
یورونیوز: اتحادیهٔ اروپا در زمینه طرح مقابله با خشونت علیه زنان مهمترین هم‌پیمان سازمان ملل است. طرح موسوم به اسپات‌لایت نسبتا جدید است. ممکن است کمی دربارهٔ آن بگویید.
گوترش: نخست باید بگویم که از هر چهار یورو که ما در سازمان ملل هزینه می‌کنیم یک یوروی آن از سوی مالیات‌دهندگان اروپایی می‌آید، پس از آنها تشکر می‌کنم. امروز اروپا بزرگترین اهداکنندهٔ کمک‌های بشردوستانه است و در زمینه توسعه نیز بیشترین یاری را به کشورهای دیگر می‌کند. اتحادیه اروپا حامی مالی طرح «اسپات‌لایت» سازمان ملل است که همانطور که اشاره کردید برای مقابله با خشونت علیه زنان و دختران ایجاد شده است. این طرح، عظیم‌ترین برنامه‌ای است که با چنین اهدافی در جهان به جریان افتاده است. فقط برای نمونه باید گفت به یمن این طرح، تا کنون ۶۵۰ هزار تن از زنان و دختران قربانی خشونت در سراسر جهان تحت حمایت قرار گرفته‌اند، ۸۴ قانون تازه در کشورهای مختلف، دقیقا به منظور محافظت از زنان و دختران در برابر خشونت، به اجرا درآمده و همچنین میزان صدور حکم علیه خشونت‌ورزان ۲۲ درصد افزایش یافته است. اینها نشان می‌دهد که این برنامه شامل حمایت همه‌جانبه از قربانیان می‌شود؛ یعنی اقداماتی نظیر توسعه قانون‌گذاری، کار با نظام قضایی، همکاری با نیروهای پلیس و همزمان آگاهی‌رسانی به پسران و مردان در زمینه رویکرد مناسب به مردانگی. بنابراین در دورانی که متأسفانه خشونت علیه زنان و دختران روبه‌افزایش است، این طرح شامل مجموعه وسیعی از اقدامات حمایتی است.