بازگشت ۲۶ اثر هنری غارت شده دوره استعماری فرانسه به بنین، این امید را تقویت کرده است که سایر کشورهای اروپایی نیز به زودی از این روند پیروی کنند. آلمان و بلژیک گام‌های مشابهی برداشته‌اند و روند بازگرداندن این نوع آثار به نیجریه و جمهوری دموکراتیک کنگو را آغاز کرده‌اند.
آگهیبازگشت ۲۶ اثر هنری غارت شده دوره استعماری فرانسه به بنین، این امید را تقویت کرده است که سایر کشورهای اروپایی نیز به زودی از این روند پیروی کنند. آلمان و بلژیک گام‌های مشابهی برداشته‌اند و روند بازگرداندن این نوع آثار به نیجریه و جمهوری دموکراتیک کنگو را آغاز کرده‌اند.
اما موزه بریتانیا که مجموعه بزرگترین برنزهای بنین در جهان را در خود جای داده است، درخواست بازگرداندن اشیاء را تا بحال نادیده گرفته است.
از زمانی که امانوئل ماکرون، رئیس جمهوری فرانسه در سفر به بورکینافاسو در سال ۲۰۱۷ متعهد شد، «میراث آفریقایی را به آفریقا برگرداند» تعداد دیگری از کشورهای جهان قول های مشابهی داده اند.
اجرایی شدن وعده او در روز سه‌شنبه ۱۰ نوامبر (۱۹ آبان) زمانی کلید خورد که فرانسه قرارداد مهمی را برای انتقال مالکیت ۲۶ اثر هنری بنین به جمهوری بنین امضا کرد.
یک روز بعد، جمعیت زیادی در کوتونو، بزرگترین شهر و پایتخت اقتصادی بنین جمع شدند تا از گنجینه‌های تاریخی استقبال کنند.
ماری سیسیل زینسو، رئیس بنیاد هنری زینسو به شبکه فرانس ۲۴ گفت: «ماکرون با وعده خود همه را شگفت‌زده کرد. ما انتظارش را نداشتیم.»
برای این فرانسوی-بنینی دو تابعیتی، متخصص هنر آفریقا و دختر لیونل زینسو، نخست وزیر سابق بنین، تلاش برای بازگرداندن آثار هنری قبل از هر چیز، «یک جنبش جهانی است که از این پس، جلوگیری از آن دشوار خواهد بود.»
وی افزود: «فرانسه احتمالا جرقه‌ای روشن کرده است تا کشورهای دیگر از آن پیروی کنند.»
کشورهای آفریقایی با تشدید بحث‌ها و مذاکرات به طور فزاینده‌ای با صدای بلند و قاطعانه در پیگیری این موضوع جلو آمده‌اند.
ابا عیسی تیجانی، مدیرکل کمیسیون ملی موزه‌ه و بناهای تاریخی نیجریه در ماه اکتبر به الجزیره گفت: «اکنون این یک مسئله بزرگ بین‌المللی است. هرجا که به این اشیا برخورد کنیم چه در مجموعه‌های خصوصی و چه در موسسات عمومی، مدعی آن می‌شویم.»
نیجریه همسایه بنین فعالانه به کارزار بازگرداندن این آثار ملحق شده است و با موزه‌ها و موسسات در ایالات متحده، آلمان، ایرلند و بریتانیا مذاکره کرده است.
در آخرین پیشرفت، موزه ملی هنر آفریقای موسسه اسمیتسونیان در واشنگتن دی‌سی هفته گذشته اعلام کرد که مجموعه برنزهای پادشاهی بنین قلمروی واقع در نیجریه امروز را از مجموعه‌های خود خارج کرده است.
این موسسه فرهنگی آمریکایی اکنون قصد دارد روند بازگرداندن ۱۶ قطعه را که به‌عنوان اشیای غارت شده که در سال ۱۸۹۷ شناسایی شده‌اند بدون هیچ درخواست رسمی از سوی نیجریه آغاز کند.
دو دانشگاه بریتانیا در اواخر اکتبر نیز اشیای غارت شده در پادشاهی بنین را به نیجریه بازگرداندند. دانشگاه آبردین در اسکاتلند یک مجسمه برنزی را که در سال ۱۹۵۷ از سوی این موسسه خریداری شده بود و از همان غارت سال ۱۸۹۷ نشات گرفته بود، پس داد.
کالج جیزس کمبریج، در تاریخ ۲۷ اکتبر یک مجسمه برنزی از یک خروس را که از سال ۱۹۰۵ در سالن این کالج قرار داشت پس داد. دانشجویان این کالج در بریتانیا سال‌ها خواستار بازگشت آن بودند به ویژه پس از جنبش «زندگی سیاه‌پوستان مهم است»، این درخواست بیشتر مطرح شد.
اما موسسه‌ای که بزرگترین مجموعه‌ها را در خود جای داده است یعنی موزه بریتانیا تاکنون از درخواست‌ها برای بازگرداندن آثار میراثی خودداری کرده است. این موزه ۹۲۸ اثر هنری یعنی بزرگترین مجموعه برنز جهان از پادشاهی سابق بنین را در خود جای داده است و هیچ برنامه‌ای برای بازگرداندن آن‌ها ندارد.
مجسمه‌ها و پلاک‌‌های ساخته شده با عاج، برنز و برنج که بیشتر به‌عنوان برنزهای بنین شناخته می‌شوند، نه تنها آثار هنری هستند بلکه گواه تاریخ منطقه آفریقا هستند. نیجریه اخیرا در اکتبر مطالبات خود را برای بازگرداندن این آثار اعلام کرده است.
به گفته جان پیکتون، مورخ هنر بریتانیایی که هم برای موزه بریتانیا و هم برای کمیسیون موزه دولتی در نیجریه کار می‌کرد، دلیل اصلی عدم بازگرداندن آثار هنری، «فقدان امکانات برای نگهداری واقعی از این اشیا» است. وی در گفت‌وگو با دویچه‌وله افزود که بازگرداندن این آثار بدون نگرانی درباره نحوه نگهداری مناسب، امنیت، حفاظت، کنترل آب و هوایی و غیره غیرمسئولانه است.
آگهیقانون مربوط به موزه‌ها در بریتانیا از این موسسه حفاظت می‌کند. قانون ۱۹۶۳، موزه‌ها را از خروج دارایی‌های خود منبع می‌کند مگر در شرایط بسیار خاص.
به گفته ماری سیسیل زینسو، موزه بریتانیا بیشتر نگران ایجاد شرایطی است که ممکن است خواسته‌های دیگر را تشویق کند.
او می‌گوید: «موزه بریتانیا از بازگرداندن آثار هنری بنین خودداری می‌کند، زیرا بریتانیایی‌ها می‌ترسند یونان از این فرصت برای ادعای دیوارهای پارتنون استفاده کند.»
دولت یونان مدت‌ها است که خواهان بازگرداندن سنگ‌های مرمر نمادینی است که از سوی لرد الگین در قرن نوزدهم از این کشور خارج شده است.
طبق گزارش الجزیره، موزه بریتانیا با این حال اعلام کرده است که مشغول یک سری گفت‌وگو با احزاب مختلف در بنین بوده و امید به همکاری در آینده وجود دارد.
آگهیاما مذاکرات بین موزه بریتانیا و مقامات آفریقا اغلب به بن‌بست رسیده است.
کمیسیون موزه نیجریه که در سال ۲۰۲۰ به‌عنوان واسطه با موزه‌های خارجی ایجاد شد در حال مذاکره برای بازگرداندن سه اثر باستانی موزه هنر متروپولیتن در نیویورک است. طبق گزارش الجزیره، این کشور امیدوار است که گفت‌وگوهایی را با کشورهای دیگر آغاز کند.
بلژیک منشا حدود ۴۰ هزار شیء را بررسی می‌کند
موزه‌ها در سراسر فرانسه شروع به ایجاد موقعیت‌های شغلی کرده‌اند که به‌طور خاص به مطالعه منشا مجموعه‌هایشان اختصاص داده شده است.
بلژیک که دارای گذشته استعماری است، همچنین برای شناسایی و مطالعه منشا هزاران شی از مستعمرات سابق خود، فرآیند طولانی مدتی را آغاز کرده است. موزه آفریقای این کشور (موزه سلطنتی آفریقای مرکزی سابق) حدود ۸۵ هزار شی از کنگوی بلژیک (جمهوری دموکراتیک کنگوی کنونی) را در خود جای داده است.
این روند بخشی از یک برنامه گسترده‌تر است که در ماه ژوئیه از سوی وزیر امور خارجه بلژیک رونمایی شد. او خواستار بازگرداندن هر چیزی شد که «با زور و خشونت و در شرایط غیرقانونی به دست آمده است.»
آگهیوی افزود: «اشیایی که به طور غیرقانونی از سوی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های ما به دست آمده است، متعلق به ما نیست. آن‌ها متعلق به مردم کنگو هستند.»