بهای الکل و دخانیات در ترکیه از اول ژانویه ۳۰ درصد افزایش یافت. چیزی که به نظر می‌رسد این است که بارها، کلوب‌ها و رستوران‌ها بیش از گذشته خلوت شده‌اند و زندگی شبانه در شهری مانند استانبول که زمانی زبانزد بود دیگر رونق گذشته را ندارد.
آگهینرخ تورم در ترکیه با آغاز سال ۲۰۲۲ میلادی به ۳۶ درصد رسید؛ آنهم در حالی‌که تا کنون نیز افزایش شدید هزینه‌های زندگی در این کشور اروپایی-آسیایی، تاثیر عمیقی بر کیفیت زندگی و معاش ساکنان آن گذاشته است.
در چنین اوضاعی مالیات جدیدی نیز بر فروش سیگار و الکل وضع شد که بیشترین آسیب را به صاحبان بارها و رستوران‌ها و کلوب‌های شبانه وارد کرده است.
مالیات جدید چیست و چگونه بر زندگی شبانه ترکیه تأثیر می‌گذارد؟
در حالی که پیش از این هزینه‌های استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی و مصرف گاز افزایش یافته بود، از اول ژانویه سال جدید میلادی نیز با تصمیم دولت ترکیه «مالیات بر مصارف ویژه» که شامل مشروبات الکلی و انواع دخانیات می‌شود، ۴۷ درصد افزایش یافت.
به این ترتیب بهای انواع شراب و آبجو و سیگار یک شبه تا ۳۰ درصد گرانتر شد و ضربه جدیدی به بخش‌های اقتصادی وارد شد که پیش از این هم از همه‌گیری ویروس کرونا آسیب جدی دیده بودند.
به گفته رستوران داران، این افزایش هزینه‌ها باعث شده که فروش آنها به شدت کاهش یابد. هاکان اونای، از رستوران داران شهر استانبول می‌گوید: «مردم دیگر نمی‌توانند بدون اینکه به قیمت‌ها فکر کنند، بیرون بروند و با دوستان خود غذا بخورند. این کار باعث شده که ما نیز در ارائه خدمات‌مان تغییرات زیادی بوجود آوریم.»
او می‌افزاید که روز بعد از افزایش مالیات‌ها مجبور شده بهای منوی غذاهایش را ۲۰ درصد افزایش دهد.
رستوران داران ترکیه پیش از این نیز با هدف حفظ مشتریان خود به ابتکارات مختلفی روی آورده بودند؛ از جمله اینکه با اکراه پذیرفته بودند که مشتریان، نوشیدنی‌های الکلی‌شان را همراه خود بیاورند و تنها پول غذا را پرداخت کنند.
هاکان اونای می‌گوید: «شاید عجیب به نظر برسد. اما بله، ما به مشتریان خود اجازه می‌دهیم که راکی خود را بیاورند. زیرا ما یک بطری کلاسیک ۷۰۰ میلی لیتری راکی را بین ۵۰۰-۶۰۰ لیر ترکیه (۳۱-۳۸ یورو) می‌فروشیم. بنابراین آنها به رستوران ما می‌آیند و فقط هزینه غذا و مزه‌ها را می‌پردازند.»
به گفتۀ این رستوران‌دار، در حال حاضر کار به جایی رسیده که به جای اندیشیدن به سود کار، بیشتر در تلاشند تا از تعطیلی کسب و کارشان جلوگیری کنند.
آینده زندگی شبانه استانبول؟
صاحبان مشاغل هشدار می‌دهند که عواقب افزایش مالیات بر نوشیدنی‌های الکلی و دخانیات، زندگی شبانه استانبول را معروفیت بسیاری داشت، بطور جدی تهدید می‌کند. از جمله خیابان استقلال پایتخت را که تا پیش از همه‌گیری کرونا ۲۴ ساعته مملو از گردشگران بود و در یک آخر هفته خوب، بیش از ۳ میلیون نفر از خیابانی به ۱.۴ کیلومتر و مملو از بارها و کلوب‌ها عبور می‌کردند.
جِم بالات، صاحب یکی از بارهای استانبول می‌گوید که افت مشتریان و سود پایین کار، به‌سختی قابل چشم پوشی است و اکنون دیگر خوردن و آشامیدن در بیرون از خانه، برای مردم به ویژه جوانان تبدیل به یک کار تجملی شده است.
نگرانی از تداوم افزایش قیمت‌ها همچنین باعث شده که صاحبان بارها و رستوران‌ها بیشتر از روال معمول به خرید و ذخیره نوشیدنی‌های الکلی روی بیاورند تا به این ترتیب هزینه‌های کمتری را در آینده متحمل شوند.
جِم بالات می‌گوید که به همین دلیل محبور شده قبل از آغاز سال جدید میلادی ۴ برابر بیشتر از روال عادی الکل بخرد تا از خریدهای بعدی با ۳۰ درصد افزایش قیمت جلوگیری کند.
او می‌گوید که افزایش قیمت‌ها باعث ایجاد تنش‌هایی میان صاحبان بارها و مشتریان نیز شده است: «مشتریان ما فریاد می‌زنند. یکی از مشتریانم می‌گفت که ۱۰ سال پیش وقتی دانشجو بود، بیشتر از امروز می‌توانست بیرون برود و بنوشد. الان کار دارد و پول در می‌آورد اما به دلیل مشکلات اقتصادی به سختی می‌تواند با دوستانش بیرون برود.»
جِم بالات نسبت به آیندۀ سیاست‌های ترکیه برای مبارزه با بحران اقتصادی خوشبین نیست و می‌گوید: «در دو تا سه ماه آینده وضعیت بدتری خواهیم داشت. ارزش لیر ترکیه در مقابل دلار و یورو همچنان در حال افت است و من می‌ترسم که شغلم را از دست بدهم.»
ناامیدی سینماداران ترکیه
مدیران یکی از سینماهای زنجیره‌ای ترکیه نیز که به شرط ناشناس ماندن با یورونیوز صحبت کرده، می‌گوید: «در ۲ تا ۳ سال گذشته بلیت‌های سینما بسیار گران شده است. نرخ تورم در حال حاضر آنقدر بالاست که هرگز در عمرم ندیده بودم. این روی کسب و کار ما تأثیر گذاشت. مردم ترکیه چاره‌ای جز صرفه‌جویی در زندگی خود ندارند و شروع به کاهش بودجه‌ای کردند که برای زندگی اجتماعی و فعالیت‌های فرهنگی خرج می‌کنند.»
او می‌افزاید: «هیچ قیمت ثابت و مشخصی برای کالاها وجود ندارد و هر روز یک مقداری گرانتر می‌شود. بنابراین مردم ترجیح می‌دهند در خانه بمانند و خودشان آشپزی کنند و فیلم‌های تلویزیون و شبکه‌هایی مانند نتفلیکس را تماشا کنند.»
جوانان و دانشجویان نیز بیش از هر زمان دیگری احساس محدودیت می‌کنند؛ حتی در خارج از پایتخت.
آگهیتوبا چلیک، یک دانشجوی پرستاری ساکن تکیرداگ در نزدیکی مرز یونان است. او می‌گوید که به همراه همکلاسی‌هایش فقط می‌توانند برای نوشیدن چای یا قهوه و «شاید هم فست فود» به بیرون بروند، آنهم نه همۀ آخر هفته‌ها.
به گفته او، اوضاع با چهار سال پیش زمانی که هنوز دانش آموز دبیرستان بود، خیلی فرق کرده است. در آن زمان او و دوستانش می‌توانستند هر آخر هفته با مبلغ بسیار کمی پول بیرون بروند و با این وجود اوقات بسیار خوبی را سپری کنند. او می‌افزاید که قدرت خریدش حتی در این شهر کوچک، در مقایسه با ۵ سال قبل حدود ۲ تا ۳ برابر کاهش یافته است.
توبا چلیک می‌گوید: «بدترین چیز اینکه حتی خواهر کوچک من که دبیرستانی است، در این سن مجبور است به مشکلات اقتصادی فکر کند و پیگیر افزایش بهای دلار و یورو باشد. برای نسل‌های جوان‌تر باید افسوس خورد.»
آیا ۲۰۲۲ میلادی سال از بین رفتن زندگی شبانۀ ترکیه است؟
فروشگاههای عرضۀ مشروبات الکلی و دخانیات در ترکیه که به «Tekel shop» معروفند، در وضعیت بحرانی کنونی به سرعت در حال ناپدید شدن هستند.
ارول دوندار، رئیس اتحادیه فروشگاههای تکل به یورونیوز می‌گوید که رئیس‌جمهور ارودغان «زندگی اجتماعی مردم ترکیه» را نابود کرده است.
آگهیاو می‌افزاید: «اردوغان الکل نمی‌نوشد و به کسی که الکل می‌نوشد نیز احترام نمی‌گذارد. زندگی شبانه و فرهنگ الکل دیگر مرده است. او می‌خواهد با وضع مالیات‌های سنگین، مردمی را که مشروب می‌نوشند و سیگار می‌کشند، مجازات کند. اکنون مردم به دنبال محصولات الکلی و تنباکوی قاچاق هستند زیرا ارزان است.»
اما رواج الکل قاچاق نیز پیامدهای مرگباری به همراه دارد و یکی از آخرین گزارش‌ها حاکی از آن است که تا کنون دست‌کم ۷۵ نفر در سراسر این کشور به دلیل مصرف الکل‌های ارزان‌قیمت غیرقانونی جان خود را از دست داده‌اند.
ارول دوندار معتقد است که دولت کنونی را مجموعه‌ای از «سیاستمداران ناتوان» تشکیل داده که «غرق در بدهی» هستند و نمی‌توانند کشور را اداره کنند. او همچنین از عدم شفافیت فعالیت‌ها که این وضعیت وخیم را برای افرادی مانند او بوجود آورده شکایت دارد.
دوندار همچنین معتقد است که بر خلاف گزارش موسسه آمار ترکیه که نرخ تورم را ۳۶ درصد اعلام کرده، نرخ تورم واقعی بیش از ۱۰۰ درصد است. زیرا «این عددی است که مردم در سوپرمارکت‌ها و قفسه‌های فروشگاهها می‌بینند.»
او می افزاید که تنها نگاه به وضعیت فروشگاههای تکل می‌تواند نشان‌دهنده عمق بحران اقتصادی در ترکیه باشد: «ده سال پیش ۹۵ هزار فروشگاه تکل در ترکیه وجود داشت. در حال حاضر تنها ۴۹ هزار وجود دارد و ۵۰ درصد ورشکست شدند؛ نیمی از آنها از بین رفتند!» آنهم در حالی که به گفته دوندار، معیشت ۳ میلیون نفر با کسب و کار در مغازه‌های تکل گره خورده است: تولیدکنندگان، کشاورزان، کارگران، صاحبان فروشگاهها و فروشندگان.
آگهیاو تنها دولت را مقصر اتفاقاتی می‌داند که در زندگی فرهنگی و شیوه سپری کردن اوقات فراغت مردم کشور بوجود آمده است.
دوندار می‌افزاید: «صادقانه بگویم، آنها (اعضای دولت اردوغان) زندگی شبانه ندارند و تفریح نمی‌کنند و به همین دلیل نمی‌خواهند که دیگران هم سرگرمی داشته شوند. این خلاصه‌ای از زندگی ما در ترکیه است.»