در اسنادی که ۱۸ ژانویه ۲۰۲۲ از حالت طبقه‌بندی شده خارج شده، جان سوپکو، سربازرس ویژه بازسازی افغانستان به واشنگتن گزارش کرده بود که نیروی هوایی افغانستان ظرفیت لازم برای سرپاماندن بدون پشتیبانی آمریکا را ندارند.
آگهیآمریکا از پیش می‌دانست نیروی هوایی افغانستان بدون کمک تاب نمی‌آورد و سقوط خواهد کرد. اداره سربازرس (مفتش) ویژه برای بازسازی افغانستان موسوم به «سیگار» در گزارشی «محرمانه» ماه‌ها پیش از آنکه جو بایدن خروج کامل نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان را اعلام کند، به واشنگتن هشدار داده بود.
در اسنادی که امروز سه‌شنبه ۱۸ ژانویه ۲۰۲۲ از حالت طبقه‌بندی شده خارج شده، جان سوپکو، سربازرس ویژه بازسازی افغانستان به واشنگتن گزارش کرده بود که «نیروی هوایی افغانستان ظرفیت لازم برای سرپاماندن بدون پشتیبانی آمریکا را ندارند و قصور در آموزش‌های حمایتی باعث شده که رژیم کابل بدون پیمان‌کاران آمریکایی توانایی نگهداری و تعمیر هواپیماهای خود را نداشته باشد.»
طبق گزارش اداره سیگار، آمریکا در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ بالغ بر ۸.۵ میلیارد دلار برای حمایت و توسعه نیروی هوایی و یگان ماموریت ویژه هزینه کرده که در هر دو محور، پروژه موفقیت آمیز نبوده است. «سیگار» همچنین نسبت به تبعات خروج صدها پیمان‌کار مسئول نگهداری و تعمیر هواپیما هشدار داده بود. طبق این سند تازه رسانه‌ای شده، آمریکا و ناتو از سال ۲۰۱۹ با تغییر استراتژی، به‌جای «ساخت نیروی هوایی» بر «اطمینان از استقامت نیروهای موجود در بلند مدت» متمرکز شده بودند. این در حالی بوده که نیروی هوایی افغانستان در جذب پرسنل کارآمد عملکرد موفقی نداشته است.
طبق گزارش «سیگار» آمریکا و ناتو بیشتر روی تربیت خلبان‌های افغان تمرکز داشته اند و اصلا به آموزش حدود ۸۶ درصد پرسنل غیرخلبان نیروی هوایی توجه نکرده‌اند. کمبود منابع انسانی، چالش فرماندهی و سوء استفاده از هواپیماها در کنار وابستگی به پیمان‌کاران حمایت‌های لجستیکی از دیگر محورهای ضعف نیروی هوایی افغانستان در گزارش اداره «سیگار» بوده است.
دفتر اداره سیگار روز دوشنبه به آسوشیتدپرس گفته بود خیلی به‌ندرت پیش می‌آید که گزارش‌های «سیگار» طبقه‌بندی شوند ولی اگر هم این‌گونه شود معمولا نسخه «غیرمحرمانه» آن حداکثر ظرف ۲ ماه منتشر می‌شود و معلوم نیست چرا بیش از یک‌سال طول کشیده تا وزارت دفاع نسبت به خارج کردن این گزارش از حالت طبقه‌بندی شده اقدام کند؛ آن‌هم در حالی که ۵ ماه از قدرت گرفتن طالبان و سقوط رژیم سابق می‌گذرد.
«سیگار» از زمان تاسیس در سال ۲۰۰۸ هزینه‌‌های آمریکا در راستای پیشرفت افغانستان را ثبت کرده و گزارش‌های متعددی در خصوص فساد در سطح بالای مدیریت سیاسی کشور و کمبودها و نقاط ضعف ارتش افغانستان منتشر و راه‌های بهبود وضعیت را در قالب پیشنهاد به واشنگتن ارائه کرده است. آمریکا از سال ۲۰۰۱ بیش از ۱۴۵ میلیارد دلار صرف بازسازی افغانستان کرده و نزدیک ۱ تریلیون نیز هزینه تعهدات نظامی آمریکا از جمله ساختن و تجهیز نیروهای نظامی افغانستان شده است.
جوبایدن، رئیس جمهور آمریکا در ماه آوریل گذشته در ادامه توافق دونالد ترامپ، سلف خود با رهبران طالبان دستور خروج ۲۵۰۰ تا ۳۵۰۰ نیروی باقیمانده آمریکایی از افغانستان را صادر کرد، دستوری که اجرایی شدن آن در ماه اوت همزمان با خروج ۷۵۰۰ نیروی تحت فرمان ناتو، به سقوط سریع نیروهای دفاعی افغانستان منجر شد.
نیروی هوایی افغانستان در ماه‌‌های ژوئن و ژوئیه تا حدودی مواضع طالبان را هدف قرار می‌داد اما همراهی نکردن نیروهای دفاعی که بسیاری از آن‌ها ماه‌ها بود حقوق خود را هم دریافت نکرده بودند، در نهایت موجب سقوط کابل و مخابره تصاویری در دنیا شد که حکایت از ترس و وحشت بسیاری از افغان‌ها در دومین دوره قدرت گیری طالبان داشت.
عطا محمد نور یکی از فرماندهان پرنفوذ در شمال افغانستان نیز پیش‌تر عدم توانایی نیروی هوایی افغانستان در اداره خودش هشدار داده بود. به اعتقاد او که از سال ۲۰۰۱ همکاری نزدیکی با نیروهای آمریکا در مبارزه با طلبان ایفا کرده، ناوگان نیروی هوایی بیش از اندازه قدیمی و مستهلک شده و در نگهداری از آن اهتمام لازم نشده است. بسیاری از جنگنده‌ها قبل از خروج آمریکایی‌ها زمین‌گیر شده بودند و بسیاری از آن‌ها هم فاقد مهمات بودند.